Άγιος Νεομάρτυς Σταμάτιος ο εκ Πηλίου

Άγιος Nεομάρτυς Σταμάτιος ο εκ του Bόλου
Γενικές πληροφορίες
Θάνατος	16 Αυγούστου 1680;
Πληροφορίες ασχολίας
	δεδομένα

Ο Nεομάρτυς Σταμάτιος ο εκ Πηλίου (αναφέρεται και ως εξ Αγίου Γεωργίου Νηλείας ή εκ Ζαγοράς) είναι Άγιος της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας. Μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 1680 στις 16 Αυγούστου (κατ' άλλους στις 15). Η μνήμη του τιμάται σύμφωνα με παλιούς Συναξαριστές, την 16η Αυγούστου και σύμφωνα με νεότερη απόφαση της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, την πρώτη Κυριακή μετά την 16η Αυγούστου.

Βιογραφία - Μαρτύριο του Αγίου Επεξεργασία

Πληροφορίες για τον βίο του Αγίου παρέχουν ο Ιωάννης Καριοφύλλης, ο οποίος συνέγραψε σύντομο μαρτύριο του νεομάρτυρος, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο Νέον Μαρτυρολόγιον, το οποίο αναφέρει ως πηγή του τον Ιωάννη Καριοφύλλη αλλά αναφέρει διαφορετική ημερομηνία του μαρτυρίου του και ο Αγιορείτης μοναχός Ιάκωβος Κωφός ο Νεοσκητιώτης, ο οποίος μαζί με το μαρτύριο εποίησε και ασματική ακολουθία προς τιμήν του.

Ο Άγιος Σταμάτιος γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Γεώργιος Νηλείας Μαγνησίας στη βορειοδυτική πλευρά του Πηλίου. Ο ακριβής χρόνος γέννησής του δεν μας διεσώθηκε, αλλά σύμφωνα με την τοπική παράδοση υπήρξε απόγονος της μεγάλης οικογένειας των Σταματόπουλων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι οι κάτοικοι του χωριού επιδεικνύουν ως και σήμερα ερείπια παλαιού σπιτιού, το οποίο θεωρείται ως το πατρικό σπίτι του Αγίου, αλλά και παλαιά βρύση, η οποία φέρει την ονομασία «του Σταματόπουλου ή του Αγίου Σταματίου η βρύση».

Από μικρός ο Σταμάτιος διακρίνονταν για την πίστη στο Χριστό και την αγάπη στη σκλαβωμένη πατρίδα καθώς, ζώντας στον 17ο αιώνα, ζούσε έντονα την καταπίεση των Ελλήνων από τον κατακτητή και επίσης την οικονομική του βουλιμία.

Οι κάτοικοι, εξουθενωμένοι οικονομικά, συχνά σχημάτιζαν επιτροπές από τα πιο αξιοσέβαστα πρόσωπα της περιοχής και απευθύνονταν στην Υψηλή Πύλη, ζητώντας φορολογική ανακούφιση.

Γύρω στο 1680 ήρθε κάποιος αγάς στην περιοχή τους για να συγκεντρώσει τον φόρο του χαρατσιού χάριν της Βαλιδέ χανούμ Κιοσσέμ, στην οποία είχε δωρηθεί η χερσόνησος της Μαγνησίας. Ο αγάς αυτός ήταν πολύ καταπιεστικός στη συλλογή του φόρου, αυθαιρετούσε, καταδυνάστευε και αδικούσε τους Χριστιανούς. Απελπισμένοι οι κάτοικοι αποφάσισαν να στείλουν μια αντιπροσωπία στην Κωνσταντινούπολη, στην Υψηλή Πύλη, μήπως κι εύρουν το δίκιο τους. Βασικό στέλεχος αυτής της αντιπροσωπίας ήταν και ο Σταμάτιος. Ταξίδευσαν λοιπόν μέχρι την Πόλη, παρουσιάστηκαν στον Βεζύρηκαι άρχισαν να του παραπονιούνται για τις αδικίες του αγά.

Ο Βεζύρης όμως , επειδή ήταν φίλος με τον φοροεισπράκτορα, διέταξε να τους πετάξουν έξω σπρώχνοντάς τους και χτυπώντας τους. Ορισμένοι από την αντιπροσωπία, μεταξύ αυτών και ο άγιος, διαμαρτύρονταν έντονα και φώναζαν για την αδικία που γινόταν.

Τότε κάποιοι παριστάμενοι Τούρκοι αξιωματούχοι, φίλοι του αγά, τον ξεχώρισαν και τον πήγαν στον Βεζύρη ψευδομαρτυρώντας και συκοφαντώντας τον άγιο ότι είχε γίνει τούρκος και τώρα εμφανίζεται ως χριστιανός. Ο άγιος φυσικά αρνήθηκε εντονώτατα μπροστά στον Βεζύρη την κατηγορία. Εκείνος όμως τον έστειλε στον αρμόδιο γι’ αυτές τις υποθέσεις κριτή, όπου ανακρινόμενος ο άγιος και πάλι αρνήθηκε την κατηγορία λέγοντας πως πρόκειται για συκοφαντία. Ο ιεροδικαστής τότε του λέει: «Κι αν δεν έγινες, γίνε τώρα». Ο άγιος μάρτυρας με μεγάλη φωνή απάντησε: «μη γένοιτο να γίνω τόσο ανόητος και ν’ αρνηθώ τον Χριστό μου. Καλύτερα να πεθάνω και να είμαι με τον Χριστό μου, παρά να ζω σ’ αυτόν τον κόσμο με μύριες απολαύσεις και δόξες».

Ο δικαστής βλέποντας τη σταθερότητα του μάρτυρα τον έστειλε στον Βεζύρη, ο οποίος προσπάθησε με πολλούς τρόπους, κολακείες, υποσχέσεις, τιμές και αξιώματα να μεταπείσει τον μάρτυρα. Μέχρι και υπασπιστή του υποσχέθηκε να τον κάνει. Ο άγιος για δεύτερη φορά με δυνατή φωνή σταθερά ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό λέγοντας: «Εγώ πλούτο και δόξα και τιμή έχω τον Χριστό μου, ο οποίος μου έχει κατοικία στους ουρανούς, δόξα και ζωή αιώνια. Οι δικές σου τιμές και δόξες είναι φθαρτές και μάταιες και γρήγορα χάνονται μαζί με εκείνους που τις επιδιώκουν».

Ο Βεζύρης διέταξε να φυλακιστεί και να βασανιστεί. Μετά από κάποιες ημέρες διέταξε να τον φέρουν πάλι μπροστά του, όπου ξανά προσπάθησε με θέλγητρα και φόβητρα να τον μεταπείσει. Ο μάρτυς για τελευταία φορά του απάντησε: «Ακόμα και με μύριους θανάτους να με καταδικάσεις, εγώ τον Χριστό μου δεν τον αρνούμαι. Είμαι έτοιμος να βασανίζομαι για το όνομά Του σε όλη μου τη ζωή».

Τότε ο βεζύρης οργισμένος τον παρέδωσε στον έπαρχο να τον θανατώσει. Τον αποκεφάλισαν στις 16 (ή 15) Αυγούστου 1680 μ.Χ. ημέρα Δευτέρα, μπροστά στο βασιλικό παλάτι, δίπλα στην Αγία Σοφία.

Εορτή Επεξεργασία

Η μνήμη του Αγίου Σταματίου τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας την επομένη του μαρτυρίου του, δηλαδή στις 16 Αυγούστου, λόγω του ότι η ημέρα της μαρτυρικής τελειώσεώς του συμπίπτει με τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου. Με απόφαση του Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κυρού Χριστοδούλου (του και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος) ορίστηκε να τιμάται η μνήμη του Αγίου Σταματίου στην Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος την πρώτη Κυριακή μετά τις 15 Αυγούστου. Η απόφαση αυτή ελήφθη, διότι στις 16 Αυγούστου εορτάζεται πανηγυρικά στο χωριό Άγιος Λαυρέντιος του Πηλίου ο Άγιος Απόστολος ο Νέος, ο οποίος μαρτύρησε δι’ αποκεφαλισμού στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Αυγούστου του 1686. Το γεγονός αυτό και σε συνδυασμό με το Νέο Μαρτυρολόγιο, στο οποίο ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τοποθετεί το μαρτύριο του Αγίου Σταματίου στις 16 Αυγούστου, ημέρα μαρτυρίου του Αγίου Αποστόλου του Νέου, οδήγησε για πολλά χρόνια στην εσφαλμένη ταύτιση των δύο νεομαρτύρων Σταματίου και Αποστόλου, δεδομένου ότι και οι δύο μαρτύρησαν δι’ αποκεφαλισμού στην Κωνσταντινούπολη με διαφορά μιας μόνο ημέρας, επιπλέον δε κατάγονταν και από γειτονικά χωριά του Πηλίου.

Ο Άγιος Σταμάτιος τιμάται επίσης με ξεχωριστή ευλάβεια και στον ενοριακό ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου στην κωμόπολη Γυμνό της Εύβοιας, αλλά και στο ακριτικό αιγαιοπελαγίτικο νησί της Χίου, όπου στη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων οι φέροντες τα ονόματα Σταμάτιος και Σταματία εορτάζουν στις 16 Αυγούστου. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός, ότι στις 16 Αυγούστου 1992 τελέσθηκαν από τον Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Διονύσιο τα εγκαίνια του περικαλλούς παρεκκλησίου του Αγίου Σταματίου, δίπλα από τον ιερό ναό της Ευαγγελιστρίας (Παναγίας Μουτσαίνης) στην κωμόπολη του Βροντάδου. Ο λαοφιλής στη Χίο Άγιος Σταμάτιος τιμάται επίσης στον ιερό ενοριακό ναό του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου πόλεως Χίου, όπου το αριστερό κλίτος είναι αφιερωμένο στη μνήμη του, και στο εξωκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου-Αγίου Σταματίου στο χωριό Βερβεράτο της Χίου, όπου τελείται πανήγυρις με μεγάλη προσέλευση πιστών από όλο το νησί.

Συναξαριστής Επεξεργασία

16 Αυγούστου

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Σταμάτιος ὁ ἐκ Πηλίου, ὁ ἐν Κωνσταντινουπόλει μαρτυρήσας κατὰ τὸ ἔτος ᾳχπ΄ (1680), ξίφει τελειοῦται[1].

ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1. Όρα το Mαρτύριον αυτού εις το Nέον Mαρτυρολόγιον.

Στίχοι:

+Ὁ Σταμάτιος εὗρε τῶν κάτω στάσιν,

ἀεικίνητον δ’ εὗρε τῶν ἄνω δρόμον.

Απολυτίκιο Επεξεργασία

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ΄ Ταχυ προκατάλαβε

Ὁ μάρτυς Σταμάτιος ἐν τῆ ἀθλήσει αὐτοῦ,

ἡμᾶς συνεκάλεσε μέλψαι την μνήμην αὐτοῦ,

την θείαν ἐν ἄσμασιν, οὗτος γάρ ὁ γενναῖος,

τοῦ Σωτῆρος ὁπλίτης, ἤσχυνε τούς τῆς Ἄγαρ ἀσεβεῖς ἀποτόμως,

διό καί διά ξίφους ἀπήλειφε.

Ακολουθίες Επεξεργασία

Οι αθλητικοί αγώνες και η θαρραλέα ομολογία πίστεως υμνούνται και γεραίρονται και μέσα από τις δύο ασματικές ακολουθίες, που συντάχθηκαν προς τιμήν του ενδόξου νεομάρτυρος:

Η πρώτη ακολουθία εποιήθη το 1860, δηλαδή 180 χρόνια μετά το μαρτύριο του Αγίου, από τον Αγιορείτη μοναχό Ιάκωβο Κωφό τον Νεοσκητιώτη και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1991 με δαπάνη του θεολόγου - συγγραφέως κ. Αποστόλου Ζαχαρού.
Η δεύτερη ακολουθία εκδόθηκε το 1924 με δαπάνη του Γεωργίου Ιω. Παππόπουλου, ο οποίος και τη συνέθεσε, εκφράζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την τιμή και την ευλάβειά του στον Άγιο νεομάρτυρα Σταμάτιο.

Βιβλιογραφία - Παραπομπές Επεξεργασία

Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, τόμ. Γ´. Εκδόσεις Δόμος, 2005
Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, τόμ. B´. Εκδόσεις Θ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως(1868) σελ. 327
Μοναχού Ιακώβου του Αγιορείτη, Μονή Βατοπεδίου, Κώδικας της Μονής Βατοπεδίου, υπ' αριθμ. 805, (1860) φ.12α-14
Βασιλείου Σκιαδά, ΑΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ
Ζαχαρού Αποστόλου Ν., Ο Άγιος νεομάρτυρας Σταμάτιος ο εξ Αγίου Γεωργίου Νηλείας - Βόλου, Βόλος 1991

Πηγές - Εξωτερικοί Σύνδεσμοι Επεξεργασία

Αυτό το λήμμα σχετικά με έναν Άγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

Άγιος Nεομάρτυς Σταμάτιος ο εκ του Bόλου
Γενικές πληροφορίες
Θάνατος	16 Αυγούστου 1680
Πληροφορίες ασχολίας
δεδομένα