Έκρηξη λέβητα
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η έκρηξη λέβητα αποτελεί ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε λέβητα, επιφέροντας την ολοκληρωτική καταστροφή του, αλλά και το πλέον επικίνδυνο συμβάν για όσους βρίσκονται κοντά στον χώρο του. Πρόκειται για έκρηξη μεγάλης ισχύος και ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας.
Πολλά ναυτικά ατυχήματα κατά το παρελθόν οφείλονταν σε τέτοιες εκρήξεις επιφέροντας ακόμα και την ολική απώλεια και βύθιση πλοίων. Παρόμοια ατυχήματα είχαν συμβεί επίσης σε σιδηροδρομικές ατμάμαξες και σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Για την πληρέστερη αντίληψη της ισχύος της έκρηξης λέβητα αρκεί ν΄ αναφερθεί ότι η έκρηξη ενός λέβητα ενός τόνου νερού αντιστοιχεί με εκείνη των 100 περίπου κιλών ΤΝΤ, αν πρόκειται δε για ναυτικό ατμολέβητα, ή βιομηχανικό, των 10 τόνων νερού τότε η έκρηξή του ισοδυναμεί αντίστοιχα με εκείνη του ενός περίπου τόνου ΤΝΤ.
Αιτίες Επεξεργασία
Βασικότερες αιτίες έκρηξης λέβητα είναι η εσωτερική ασκούμενη πίεση του ατμού όταν υπερβεί το όριο αντοχής του λέβητα και γενικότερα η κακή λειτουργία (χειρισμός του) και πλημμελής συντήρησή του. Ειδικότερα, σοβαρές αιτίες μπορεί να είναι:
- η ελαττωματική κατασκευή του λέβητα, ή η κακή ποιότητα του υλικού κατασκευής του.
- η εκ παλαιότητας βαθμιαία φθορά του λέβητα, λόγω εσωτερικής ή εξωτερικής οξείδωσης.
- η πτώση της στάθμης του εντός αυτού ύδατος.
- η παραγόμενη υψηλή πίεση.
- η συνεχής και παχιά στρώση λεβητολίθου
- η ελλιπής συντήρηση γενικά και ειδικότερα των μερών ασφαλείας αυτού.
- η τυχόν πυρκαγιά του λεβητοστασίου.
- η κατάκλυση του λεβητοστασίου με νερό από οποιαδήποτε αιτία και
- άλλες σπανιότερες αιτίες, π.χ. δολιοφθορά, εμβολισμός πλοίου κ.λπ.
Επί των παραπάνω ως "ελαττωματική κατασκευή" νοείται η κακή "ήλωση" (κάρφωμα) των αρχικών λεβήτων οι λεγόμενοι καρφωτοί, και ως υλικά κακής ποιότητας τα πρώτα μεταλλικά τμήματα που ήταν σκληρά, ελαττωματικά, ή κακώς "ξεπυρωμένα ελάσματα", ή ήλοι (καρφιά) καθώς και τα ηλεκτρόδια ηλεκτροσυγκόλλησης που δεν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές, κατά το στάδιο της κατασκευής τους. Αυτές οι αιτίες ήταν και οι κυρίαρχες στις πρώτες δεκαετίες κατασκευής των λεβήτων μέχρι σιγά - σιγά να καθιερωθούν ασφαλέστερα υλικά και ασφαλέστερες προδιαγραφές.
Ως "παλαιότητα" χαρακτηρίζεται η κακή κατάσταση του υλικού των λεβήτων λόγω κυρίως μακροχρόνιας χρήσης όπου χωρίς τακτικές επιθεωρήσεις, η οξείδωση αυτών έχει προχωρήσει είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά ελαττώνοντας έτσι την αντοχή του υλικού και κατ΄ επέκταση του λέβητα.
Όσον αφορά την "πτώση της στάθμης" του νερού, εξυπακούεται ότι αν τούτο συμβεί τότε είναι πολύ πιθανό οι θερμαινόμενες επιφάνειες του λέβητα να ερυθροπυρωθούν τοπικά δημιουργώντας ακαριαία εξάτμιση, υπερβολική πίεση με επακόλουθο την έκρηξη.
Η δε "υψηλή πίεση" του ατμού, όταν δεν γίνει αντιληπτή, ίσως και από κακή λειτουργία των θλιβομέτρων και δεν λειτουργήσουν τα ασφαλιστικά (ειδικές φερόμενες βαλβίδες), μπορεί να προκαλέσει κόπωση πέραν του ορίου αντοχής - ασφαλείας και να επέλθει διάρρηξη του λέβητα ή και έκρηξη.
Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και με την υπέρμετρη καθαλάτωση και τη δημιουργία λεβητολίθου, όπου το έλασμα στο οποίο έχει επικαθίσει, λόγω της δυσθερμαγωγού ιδιότητάς του, υπερθερμαίνεται, ερυθροπυρώνεται και διογκώνεται. Τότε σπάει ο λεβητόλιθος οπότε το έλασμα ερυθροπυρωμένο όπως είναι, ερχόμενο σ΄ επαφή με το νερό, απότομα διαστέλλεται, διαρρηγνύεται, ή ακολουθεί γενική έκρηξη, χωρίς όπως τούτο να σημαίνει ότι υποχρεωτικά μετά από διάρρηξη λέβητα ακολουθεί την ίδια στιγμή η έκρηξή του.
Ως "ελλιπής συντήρηση" γενικά νοείται η μη πιστή εφαρμογή των όρων της ορθής λειτουργίας του λέβητα που δίνει ο κατασκευαστής, η μη περιοδική επιθεώρηση αυτού καθώς και η μη άμεση αντιμετώπιση και θεραπεία διαφόρων επιμέρους βλαβών ή προβλημάτων που μπορεί να παρατηρηθούν. Γενικά το ζήτημα αυτό επαφίεται στις γνώσεις, στην ευσυνειδησία αλλά και στην εμπειρία των χειριστών των λεβήτων και των εποπτών αυτών. Πάντως επί του θέματος ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην αφή πυράς του λέβητα (είτε γαιανθρακολέβητα, είτε πετρελαιολέβητα), στη συνεχή παρακολούθηση της λειτουργίας του, στην αντιμετώπιση διαφυγών ατμού ή ύδατος, τη βλάβη υδροδεικτών, την πτώση στάθμης νερού, την τυχόν ανάβραση λέβητα, διαρροή αυλών και αντικατάσταση αυτών, στη διαρροή πετρελαίου, σε παρατηρούμενες δονήσεις του λέβητα, στον τακτικό καθαρισμό του κ.ά.
Όσον αφορά στη "πυρκαγιά λεβητοστασίου", αυτή μπορεί να συμβεί κυρίως στους εγκατεστημένους πετρελαιολέβητες και ειδικότερα όταν παρουσιασθεί διαρροή πετρελαίου όπου απαραιτήτως θα πρέπει να τηρούνται σχολαστικά όλα τα προληπτικά μέτρα με άμεση ετοιμότητα εφαρμογής των κατασταλτικών μέτρων. Αν όλα τηρηθούν σωστά αποκλείεται η έκρηξη λέβητα από τέτοια αιτία.
Όσο για τις δύο τελευταίες περιπτώσεις αιτιών έκρηξης λέβητα είναι ιδιαίτερα σπάνιες και τελείως εξωγενείς εκτός αντικειμένου. Σημειώνεται ότι και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους σε πλοία που βυθίζονταν "εν λειτουργία" των μηχανών σημειώνονταν εκρήξεις που ασφαλώς και δεν προέρχονταν από έκρηξη πυρομαχικών, ή πρόσκρουση σε νάρκη ή τορπίλη όπως λανθασμένα τρίτοι αντιλαμβάνονταν.