Αμφιλοχία
Συντεταγμένες: 38°51′46.1″N 21°9′57.2″E / 38.862806°N 21.165889°E
Η Αμφιλοχία είναι παραθαλάσσια κωμόπολη της Στερεάς Ελλάδας[1][2] στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας (πρώην επαρχία Βάλτου) και έδρα του ομώνυμου δήμου[3].
| Αμφιλοχία | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αιτωλοακαρνανίας |
| Δήμος | Αμφιλοχίας |
| Δημοτική Ενότητα | Αμφιλοχίας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Στερεά Ελλάδα |
| Νομός | Αιτωλοκαρνανία |
| Υψόμετρο | 80 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 3.791 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 305 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2642 |
| http://www.amfiloxia.gov.gr/ | |
Γεωγραφικά στοιχεία Επεξεργασία
Η Αμφιλοχία είναι κτισμένη σε υψόμετρο 10 μέτρων στο πιο εσωτερικό σημείο του όρμου του Αμβρακικού κόλπου αμφιθεατρικά πάνω σε δυο λόφους που στο νότιο μέρος συγκλίνουν μεταξύ τους και σχηματίζουν ορθή γωνία.[1] Πρόκειται για πολύ σημαντική θέση, αφού για αιώνες αποτελούσε τη μοναδική δίοδο από τη δυτική Στερεά Ελλάδα προς την Ήπειρο ακόμα και μετά την κατασκευή της σύγχρονης υποθαλάσσιας σήραγγας Πρέβεζας - Ακτίου. Απέχει περίπου 314 χιλιόμετρα ΒΔ. από την Αθήνα, 42 χιλιόμετρα Β. από το Αγρίνιο και 40 χιλιόμετρα Ν. από την Άρτα.
Μέσα από την πόλη περνάει η παλαιά εθνική οδός Αντιρρίου - Ιωαννίνων και η εθνική οδός Αμφιλοχίας - Λευκάδας. Μετά την κατασκευή της Ιόνιας οδού και της Αμβρακίας οδού η κίνηση των οχημάτων και το μποτιλιάρισμα, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, μέσα στην πόλη έχει μειωθεί σημαντικά.
Το έδαφος που συναντάμε στην περιοχή είναι όλο πετρώδες πλην των παραλιακών επιχώσεων. Ο συνδυασμός του ορεινού όγκου με τη θάλασσα αποτελούν ένα φυσικότατο καταφύγιο προστασίας των τουριστικών σκαφών απ' τους ανέμους. Είναι χαρακτηριστικό, ότι παρά τους -κατά καιρούς- ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην περιοχή του Αμβρακικού δεν έχει μνημονευτεί ουδέποτε ναυάγιο. Η γεωγραφική θέση της πόλης οδήγησε στο να αποκαλείται σήμερα η Αμφιλοχία «η νύφη του Αμβρακικού».
Ο όρμος της Αμφιλοχίας Επεξεργασία
Ο όρμος της Αμφιλοχίας βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του Αμβρακικού κόλπου και έχει εξωτερικό άνοιγμα 2,25 ν.μ. ενώ το βάθος της είναι 5 μέτρα. Στο ανατολικό άκρο του και σε απόσταση 150 μέτρα από την ακτή υπάρχει σε βάθος 3,5 μέτρα κρατήρας σβησμένου ηφαιστείου του οποίου οι τελευταίες εκρήξεις έγιναν το 1847 και 1865.[2]
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Σύμφωνα με τον Παυσανία τ' όνομά της οφείλεται στον βασιλιά Αμφίλοχο, γιο του Αμφιαράου. Μετά την πτώση της Τροίας ο Αμφίλοχος εγκαταστάθηκε στη περιοχή στο μέρος όπου μέχρι και την εποχή του Παυσανία ονομαζόταν Αμφίλοχοι [4].
.jpg)
Στη θέση της Αμφιλοχίας βρισκόταν η αρχαία Ακαρνανική πόλη Λιμναία, της οποίας ερείπια σώζονται μέχρι σήμερα στο λόφο πάνω από την κωμόπολη, όπου υπάρχει και το εξωκλήσι της Αγίας Τριάδας. Η τοποθεσία αυτή υπήρξε στρατηγικής σημασίας για την αρχαία Ακαρνανία, αφού έλεγχε το πέρασμα από την ενδοχώρα της Αιτωλίας και της Ακαρνανίας προς τον Αμβρακικό Κόλπο και την παράκτια διάβαση από την Ακαρνανία προς την Ήπειρο[5][6].
Ο Αλή Πασάς, την περίοδο της τουρκοκρατίας, μετέφερε βίαια κατοίκους του παλιού χωριού της Αμβρακίας (στα νοτιοδυτικά της σημερινής Αμφιλοχίας) και τους εγκατέστησε στην περιοχή της ακρόπολης της αρχαίας πόλης ιδρύοντας ταυτόχρονα χάνι -εμπορικό σταθμό και πανδοχείο- για τη διευκόλυνση των διερχόμενων καραβανιών. Στο χάνι αυτό (τουρκ. Karavan Sarai = Καρβασαράς) οφείλεται η αρχική ονομασία της Αμφιλοχίας[6].
Στις 29 Σεπτεμβρίου 1825, με αρχηγό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, έγινε μάχη Ελλήνων επαναστατών και της τουρκικής φρουράς (με διοικητή τον Βασιάμπεη) η οποία αποσύρθηκε στην Ήπειρο. Αργότερα όμως ανακαταλήφθηκε μέχρι τις 13 Απριλίου 1829 οπότε με την μεσολάβηση του Γ. Βαρνακιώτη η πολυάριθμη τουρκική φρουρά (1.300 άτομα) συνθηκολόγησε.[2]
Την περίοδο της Κατοχής, στις 12 Ιουλίου 1944, έγινε η Μάχη της Αμφιλοχίας μεταξύ περίπου 1.400 ανδρών της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ ενάντια σε 1.200 καλά οχυρωμένους Γερμανούς της 104ης Μεραρχίας Ορεινών Κυνηγών και δυνάμεις της τοπικής Χωροφυλακής, η οποία αποτέλεσε τη μεγαλύτερη τακτική επιχείρηση του ΕΛΑΣ σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, τόσο από πλευράς δυναμικού όσο και από αυτής των επιτευγμάτων.
Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία Επεξεργασία
Το 1836 αναφέρεται ως Καρβασαράς να ορίζεται έδρα του τότε δήμου Αμβρακίας. Το 1908 με το ΦΕΚ 288Α - 21/11/1908 μετονομάζεται σε Αμφιλοχία.[7] Το 1946, με το ΦΕΚ 112Α - 26/03/1946, η Αμφιλοχία μαζί με τους συνοικισμούς: Μπούκας, τον οικισμό της Λιμναίας και τον Πλατό δημιούργησαν το Δήμο Αμφιλοχίας.[3]
Με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, το 1999, ο Δήμος Αμφιλοχίας διευρύνεται και αποτελείται από 10 τοπικά διαμερίσματα με τους οικισμούς τους. Τα Τοπικά Διαμερίσματα: Αμφιλοχίας (έδρα του Δήμου), Στάνου, Σπάρτου, Βαρετάδας, Αμπελακίου, Ανοιξιάτικου, Κεχρινιάς, Λουτρού, Μέγα Κάμπου, Σαρδινίων[8]. Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001, είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος δήμος του Νομού σε πληθυσμό με 12.834 κατοίκους, ενώ εκτείνεται σε 390.597 στρέμματα.
Από το 2011 ο Δήμος Αμφιλοχίας, με το Πρόγραμμα Καλλικράτης, συνενώθηκε με τον Δήμο Ινάχου και τον Δήμο Μενιδίου. Ο Δήμος καταλαμβάνει το βόρειο άκρο της περιφέρειας και σε μεγάλο βαθμό αντιστοιχεί στην πρώην Επαρχία Βάλτου. Η έκτασή του ανέρχεται σε 1.091,81 τ.χλμ. και ο πληθυσμός σε 17.056 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011[9]. Η έδρα του δήμου είναι η Αμφιλοχία.
.jpg)
Πληθυσμός Επεξεργασία
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 4.556 |
| 2001 | 4.129 |
| 2011 | 3.827 |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 5.408 |
| 1971 | 5.114 |
| 1981 | 4.343 |
| 1991 | 4.392 |
| 2001 | 4.119 |
| 2011 | 3.773 |
Αξιόλογοι Αμφιλοχιώτες Επεξεργασία
- Σπυρίδων Καραϊσκάκης, πρωτεργάτης της εξέγερσης του 1854.
- Δημήτριος Γρίβας, πρωτεργάτης της εξέγερσης του 1854.
- Σπύρος Κόντος, εκδότης σχολικών βιβλίων και χαρτών.
Φωτογραφίες Επεξεργασία
|
.jpg)
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 3. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 285.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 8. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 127.
- ↑ 3,0 3,1 «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών / Δήμος Αμφιλοχίας». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2024.
- ↑ Παυσανίας. ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ. Ί. Ζαχαρόπουλος. σελίδες 114–115.
- ↑ Δ.Κ. Σαμσάρης, Η Άκτια Νικόπολη και η «χώρα» της (Νότια Ήπειρος-Ακαρνανία). Ιστορικογεωγραφική και επιγραφική συμβολή, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 124-125
- ↑ 6,0 6,1 «Ηλεκτρονική Πλοήγηση Μνημείων Αιτωλοακαρνανίας και Αχαϊας - Χώροι». monuments.hpclab.ceid.upatras.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2019.
- ↑ «Αμφιλοχία». Διοικητικές μεταβολές των ΟΤΑ. Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2024.
- ↑ Φ.Ε.Κ. Α΄ 244/1997, Νόμος 2539/1997 «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης», Εθνικό Τυπογραφείο
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10714 (σελ. 240 του pdf)
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ ΠΛ 2:816
- ↑ ΠΛΜ 8:127
- ↑ https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
Πηγές Επεξεργασία
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1981, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Η εξέγερση του 1854
- Τοπικά ειδησεογραφικά: karvasaras.gr
- Τοπικά Νέα: karvasaras.gr, e-maistros.gr
- Φωτογραφικές ψηφίδες της Αμφιλοχίας (Καρβασαράς)
- Η Μάχη της Αμφιλοχίας
Διαβάστε επίσης Επεξεργασία
- Από το βιβλίο του Γεράσιμου Σ. Κατωπόδη 'Αρχαία Ακαρνανία', εκδόσεις Νεφέλη
- Από το βιβλίο του Γεώργιου Α. Φερεντίνου 'Αρχαία Ακαρνανία', τόμος Α, εκδόση του ιδίου,
- Από την Αιτωλοακαρνανική και Ευρυτανική εγκυκλοπαίδεια' έκδοση του Ν. Κουφού.
- Από το βιβλίο του Νικόλαου Χαρ. Τέλωνα 'Η Αμβρακία πριν και μετά την επανάσταση', έκδοση του ιδίου το 2001
- Από το βιβλίο του Αθανάσιου Δ. Παλιούρα, Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία, Εκδόσεις Αρσινόη, Αθήνα.
- Από το βιβλίο του Νικολάου Τέλωνα, ΤΑΞΙΔΙ ΣΕ ΧΡΟΝΙΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΑ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ (ΚΑΡΒΑΣΑΡΑΣ) 1829 – 1944