Αναλογία (βιολογία)

Στην βιολογία, η αναλογία αναφέρεται σε ένα χαρακτηριστικό ή όργανο που εμφανίζεται παρόμοιο σε δύο μη συγγενικούς οργανισμούς. Ο κλαδιστικός όρος για αυτό το φαινόμενο είναι ομοπλασία. Οι βιολογικές αναλογίες είναι συχνά αποτέλεσμα συγκλίνουσας εξέλιξης.

Τα φτερά των σπονδυλωτών είναι ομόλογα ώς άνω άκρα, έχοντας προέλθει από τα ίδια όργανα. Ωστόσο ως όργανα πτήσης στους πτερόσαυρους (1), τις νυχτερίδες (2) και τα πτηνά (3) είναι ανάλογα, μοίαζουν μεταξύ τους σε κάποια σημεία, και εκτελούν παρόμοιοες λειτουργίες, ο ρόλος τους όμως στη πτήση εξελίχθηκε ξεχωριστά.

Αναλογίες στην ταξινομία

Το κλασικό παράδειγμα αναλογίας είναι η ικανότητα πτήσης στα πτηνά και τις νυχτερίδες. Αμφότερες οι ομάδες μπορούν να πετούν, όμως η ικανότητα αυτή εξελίχθηκε ανεξάρτητα στις δύο ομάδες. Η ικανότητα πτήσης δεν καθιστά τα πτηνά και τις νυχτερίδες στενούς συγγενείς. Το αντίθετο της αναλογίας είναι η ομολογία, όπου η ικανότητα ή το υπό εξέταση όργανο έχει κληροδοτηθεί από ένα κοινό πρόγονο. Ο βρετανός ανατόμος Ρίτσαρντ Όουεν ήταν ο πρώτος επιστήμονας που αναγνώρισε τις θεμελιώδεις διαφορές ανάμεσα στις ομολογίες και τις αναλογίες, και τις ονόμασε.

Παρόμοιο προβλήματα - παρόμοιες λύσεις

Τα ανάλογα χαρακτηριστικά εμφανίζονται συχνά λόγω σύγκλισης, όπου διαφορετικά είδη ζούν με παρόμοιο τρόπο ή/και σε παρόμοια περιβάλλοντα, και έτσι αντιμετωπίζουν τους ίδιους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Και τα δελφίνια και οι ρέγγες είναι υδροδυναμικά. Και τα δύο είναι ενεργοί θηρευτές σε περιβάλλοντα με υψηλή αντίσταση, όμως η ρέγγα ανήκει στους οστεϊχθύς και το δελφίνι στα θηλαστικά. Κατά τον Μεσοζωικό υπήρχε ο ιχθυόσαυρος με παρόμοιο υδροδυναμικό σχήμα, ακόμα ένα παράδειγμα ομάδων που εξελίσσουν παρόμοιο σχήμα λόγω των ίδιων περιβαλλοντικών παραγόντων. Παρόμοιο φαινόμενο είναι οι φώκιες και οι ωταρίδες. Υπάρχει για χρόνια διαφωνία για το αν οι δύο αυτές ομάδες αποτελούν μία υδρόβια ομάδα ή αναπαριστούν δύο διαφορετικά επεισόδια σαρκοφάγων που στράφηκαν σε υδατικό περιβάλλον.