Ανδρέας Κρήτης

Ο επίσκοπος Κρήτης Ανδρέας (660-740) ήταν Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, ρήτορας και έξοχος υμνογράφος και ασματογράφος της βυζαντινής μουσικής. Επίσης είναι Άγιος της Εκκλησίας, ο οποίος τιμάται στις 4 Ιουλίου. Υπάρχει και παράδοση ότι τιμάται στις 4 Μαΐου και στις 4 Ιουλίου.

Ανδρέας Κρήτης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	660 (περίπου) Δαμασκός
Θάνατος	4  Ιουλίου 740 (περίπου) Μυτιλήνη
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Eορτασμός αγίου	4 Ιουλίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας ποιητής συγγραφέας συνθέτης
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	επίσκοπος
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Γεννήθηκε το έτος 660 περίπου στη Δαμασκό. Έζησε τον περισσότερο χρόνο της ζωής του στη Συρία και την Παλαιστίνη. Οι γονείς του Γεώργιος και Γρηγορία προσέφεραν πολύ νωρίς τον Ανδρέα στην Εκκλησία, ως μια πράξη αφιέρωσης και ευγνωμοσύνης στον Θεό, επειδή μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών, σύμφωνα με τους βιογράφους του, ήταν άλαλος. Στην ηλικία των δεκαπέντε ετών πήγε με τους γονείς του στην Ιερουσαλήμ. Ο τότε Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόδωρος, τον έθεσε υπό την προστασία του και τον κείρει μοναχό το 678, σε ηλικία δεκαοκτώ ετών. Συγχρόνως χειροτονείται σε διάκονο. Θα προαχθεί σε αξιωματούχο της Πατριαρχικής αυλής λαμβάνοντας τη θέση του νοτάριου. Θα ασχοληθεί με ιδιαίτερο ζήλο στην οργάνωση της φιλανθρωπίας στην πόλη των Ιεροσολύμων. Το όνομά του έχει συνδεθεί με τις εργασίες της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου, στην Κωνσταντινούπολη, στις οποίες συμμετείχε, σύμφωνα με τους συναξαριστές του, ως εκπρόσωπος του Θεόδωρου Ιεροσολύμων. Όμως από τα πρακτικά της συνόδου δεν επιβεβαιώνεται κάτι τέτοιο . Ο Ανδρέας μόλις είχε καρεί μοναχός και ήταν εικοσαετής χωρίς πείρα δημοσίων σχέσεων για να μπορεί να του αναθέσει μια τέτοια αποστολή. Αντίθετα, θα μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη το 685 προκειμένου να επιδώσει γραπτή ομολογία πίστεως στις αποφάσεις της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου, για λογαριαμό του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Θα παραμείνει εκεί διότι η Ιερουσαλήμ είχε περιέλθει στους Άραβες. Στην Κωνσταντινούπολη, μεταξύ 690 και 695, θα του δοθεί το οφφίκιο του διακόνου της Μεγάλης Εκκλησίας με ειδική τελετή και προχείριση, ενώ θα του ανατεθεί και η ευθύνη φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, ενός ορφανοτροφείου και ενός πτωχοκομείου.

Αρχιεπίσκοπος Κρήτης

Στην Αρχιεπισκοπή Κρήτης πρέπει να τοποθετήθηκε μεταξύ 700 και 710. Εξελέγη για τη μητρόπολη Γόρτυνος έδρα του τότε αρχιεπισκόπου, ο οποίος προήδρευε δωδεκαμελούς ιεραρχίας. Η δράση που ανέπτυξε ήταν πολυμερής: με κηρύγματα επικοινωνεί με το πόιμνιό του, κτίζει νέους ναούς, ανοικοδομεί παλαιούς, οργανώνει φιλανθρωπικά ιδρύματα, βοηθά σε έκτακτες καταστάσεις, επιδημίες, ανομβρίες, ληστρικές επιθέσεις των Σαρακηνών.

Σύμφωνα με τον Θεοφάνη τον Ομολογητή, θα εξαναγκασθεί από τον αυτοκράτορα Φιλιππικό να συνεργήσει στη Σύνοδο του 712 στην Κωνσταντινούπολη η οποία καταδίκασε την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο, και αποκατέστησε τον Μονοθελητισμό Πάντως μετά την πτώση του Φιλιππικού θα αποκηρύξει την υπογραφή του, η οποία «ήταν προϊόν εξαναγκασμού και όχι προσωπικής του τοποθέτησης», άλλωστε καμία απόκλιση προς τον Μονοθελητισμό δεν εντοπίζεται στα συγγράμματά του.Επιπλέον η πρώιμη αγιοποίησή του δείχνει πως για την Εκκλησιαστική συνείδηση δεν υπήρχε καμία αμφιβολία για την ορθοδοξία του. Λίγο πριν από τον θάνατό του θα μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη και επιστρέφοντας στην Κρήτη, σταθμεύοντας για λίγο στη Λέσβο, στο λιμάνι της Ερεσσού θα αποβιώσει και το σώμα του θα θαφτεί στο ναό της Αγίας Αναστασίας. Ο θάνατός του συνέβη το 740.

Η προσωνυμία Ιεροσολυμίτης

Ο Ανδρέας οφείλει την προσωνυμία Ιεροσολυμίτης στη μοναχική του κουρά στην Ιερουσαλήμ και στην επί έτη παραμονή του εκεί.

Συγγραφικό-υμνογραφικό έργο

To συγγραφικό του έργο διακρίνεται σε ρητορικούς λόγους και εκκλησιαστικούς ύμνους. Έχει γράψει σαράντα εννέα πανηγυρικούς λόγους και εγκωμιαστικούς λόγους και εννέα ΄΄διάφορα΄΄ ή ΄΄αμφίβολα΄΄ έργα. Αναφέρεται σε δεσποτικές, θεομητορικές και εορτές αγίων, σε εορτές του κύκλου του Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου. Δεν αναφέρεται σε θέματα δογματικά, διότι στην εποχή του ήταν λυμένα. Σημαντικό είναι και το υμνογραφικό του έργο. Είναι συγχρόνως και υμνογράφος και μελωδός. Αρκετοί από τους ύμνους, το κείμενο των οποίων αλλά και τη μουσική είχε γράψει ο ίδιος, βρίσκονται σε λειτουργική χρήση. Οι ύμνοι του διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, ιδιόμελα και κανόνες. Σώζονται πενήντα οκτώ κανόνες του σε διάφορες εορτές και εξακόσιοι ενενήντα ειρμοί.. Με το όνομα του Ανδρέα συνδέεται το ποιητικό είδος του Κανόνα, του οποίου θεωρείται και ο πρώτος εισηγητής. Ο πιο γνωστός είναι ο Μέγας Κανών και αποτελείται από διακόσια πενήντα τροπάρια. Αν σε αυτά προστεθούν και οι ειρμοί, που σε μερικές ωδές είναι διπλοί, έχουμε τον αριθμό των διακοσίων εξήντα ενός τροπαρίων. Ο Μεγάλος Κανόνας, διαβάζεται και σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής, δυο φορές. Σε ορισμένα μέρη του Κανόνος είναι σαφής η επίδραση του Ρωμανού Μελωδού. Ο Κανών απαριθμεί τα κυριότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης, αρχίζοντας με την πτώση του Αδάμ, καθώς και με τους λόγους και τα έργα Σωτήρος.

Πηγές

• Θεοδόσιος Β. Γεωργιάδης, Η Νέα Μούσα : Συνοπτική ιστορική και τεχνική μουσική μελέτη, Εν Σταμπουλ, Τύποις Μάρκου Δημητριάδου, 1936.
• Χούγκο Ρίμαν (1849-1919) (1959). Riemann Musik Lexikon. Μάιντς: B. Schott's Söhne. σελίδες 36. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2011. 
• Πρωτ. Θεόδωρος Ζήσης, «Ανδρέας Κρήτης, Ιεροσολυμίτης (660-740). Περί της ζωής και του έργου του», Επ. Επ. Θεολ. Σχ. Θεσσ/νίκης, Νέα Σειρά Τμ.Ποιμαντικής, 1995 Τόμ. 4, σελ. 9-19

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Σεβ. Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης κ. Συμεών,Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης : Ἡ ζωή καί τό ἔργο του,[2]
• Γλάρος Αθανάσιος, «Θεία παιδαγωγία: παιδαγωγικά στοιχεία στο Μεγάλο Κανόνα του Ανδρέα Κρήτης»,Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, 1999, [3]
• π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, Η Θεοτόκος και το μυστήριο της θείας Οικονομίας κατά τον Άγιο Ανδρέα Κρήτης, Διδακτορική διατριβή (Τμημα Θεολογίας ΕΚΠΑ), Αθήνα 2009 [4]
• Θεόδωρος Ξύδης, «Ανδρέας ο Κρήτης: ο πρώτος κανονογράφος», Νέα Εστία, τομ.45 τ/χ.520 (1949),σελ.292-298 [5]