Αντίοχος Σαβαΐτης
Ο Αντίοχος Σαβαΐτης / Σαββαΐτης, γνωστός και ως Αντίοχος Στρατήγιος, Αντίοχος ο Παλαιστίνιος και Αντίοχος Πανδέκτης, ήταν χριστιανός αναχωρητής ο οποίος έζησε μεταξύ των τελών τού 6ου και του πρώτου μισού τού 7ου αιώνα μ.Χ.
| Αντίοχος Σαβαΐτης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 6ος αιώνας Τουρκία |
| Θάνατος | 7ος αιώνας ή 630 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Eορτασμός αγίου | 22 Ιανουαρίου και 24 Δεκεμβρίου |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | μεσαιωνική ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιερέας μοναχός θεολόγος |
Βίος Επεξεργασία
Γεννήθηκε στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. στα περίχωρα της Άγκυρας.[1] Θα πάει στην Παλαιστίνη με σκοπό να γίνει μοναχός στη Μονή του Αγίου Σάββα. Όταν το 614 εισέβαλαν οι Πέρσες στην περιοχή, κατέστρεψαν ολεσχερώς τη μονή και κατέσφαξαν αρκετούς από τους μοναχούς της. Ο ίδιος όμως μαζί με άλλους συνασκητές του διέφυγαν, για να γλιτώσουν τη σφαγή. Θα γυρίσουν προκειμένου να θάψουν τους νεκρούς, όμως φήμες για νέα επίθεση των Περσών τούς έκαναν να καταφύγουν σε ερημωμένη μονή κοντά στην Ιερουσαλήμ. Μετά δύο χρόνια παραμονής εκεί θα επιστρέψει στην μονή του Αγίου Σάββα οριστικώς.
Συγγραφικό έργο Επεξεργασία
Ο λεγόμενος «Πανδέκτης της Αγίας Γραφής»[2] συντάσσεται από τον Αντίοχο μετά την οριστική επιστροφή του στη μονή του Αγίου Σάββα κι αφού ο παλιός γνώριμός του Ευστάθιος, ηγούμενος της μονής Αττιλινής κοντά στην Άγκυρα, τον ενημερώνει για τις ληστρικές επιδρομές που δέχθηκε η γενέτειρά του και του ζήτησε να συντάξει μια επιτομή της διδασκαλίας της Αγίας Γραφής, για να την χρησιμοποιούν οι μοναχοί της μονής στην οποία προΐστατο ο Ευστάθιος, επειδή δεν μπορούσαν να φέρουν κατά τις περιπλανήσεις τους πολλά βιβλία. Δεν περιορίζεται μόνο στην Αγία Γραφή αλλά χρησιμοποιεί και πατερικές διδασκαλίες προκειμένου να στηρίξει την ηθική διδασκαλία του: του Ιγνάτιου Αντιοχείας, Πολύκαρπου Σμύρνης, Ειρηναίου, Κλήμεντα Αλεξανδρείας, Ποιμένα του Ερμά. Χρησιμοποιεί την νειλοευαγριανή γραμματεία αλλά και τον Διονύσιο Αρεοπαγίτη.[3]
Αργότερα υπέστη διασκευή και έλαβε μορφή μοναστικών κατηχήσεων. Ουσιαστικά πρόκειται για κώδικα μοναστικής ηθικής και συμπεριφοράς. Έτσι ξεκινά με την βάση των αρετών, που είναι για τον συντάκτη του κειμένου η πίστη κι ακολουθεί η αναφορά στην ελπίδα. Μιλάει για αρετές και παθήματα ανάμικτα, πώς να αντιμετωπίζουν οι ασκητές τα πάθη και να επιτυγχάνουν την ψυχική ηρεμία τους. Μέρος του κειμένου αποτελεί η αναφορά στα μοναχικά και κοινωνικά καθήκοντα, και για τους ιερατικώς προϊσταμένους. Στο τέλος θίγει ζητήματα σωτηριολογίας και εσχατολογίας. Η μέθοδός του είναι έκθεση του κάθε θέματος με σύντομες προτάσεις και τεκμηρίωσή τους με αγιογραφικά και πατερικά χωρία.[4]
«Ο Αντίοχος συνεχίζει την ασκητική παράδοση της Παλαιστίνης, αλλά προσδίδει σ’ αυτήν θεολογικότερο χρώμα, όμως κατά απλοϊκό τρόπο. Στηρίζεται στην Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, προκειμένου να κατοχυρώσει τις απόψεις του σχετικά με την ηθική διαγωγή. (…) Αποτέλεσε και αποτελεί κώδικα της μοναχικής ηθικής και συμπεριφοράς.» «Το έργο αυτό, παρά την αμεθοδία που παρουσιάζει, προσέλκυσε την προσοχή και την αγάπη των μοναχών τόσο της εποχής του, όσο και των μεταγενεστέρων, και επηρέασε πάρα πολύ τη μοναχική ηθικολογία.»[5]
Παράλληλα με τον «Πανδέκτη» στέλνει μια σύντομη «Διήγησιν» στην οποία αναφέρεται στη σφαγή των μοναχών της Λαύρας του Σάββα από τους Πέρσες. Μαζί μ’ αυτήν συντάσσει και μια «Εξομολόγηση»–θρήνο για τις καταστροφές που επέφερε η Περσική εισβολή στην Ιερουσαλήμ.
Παραπομπές Επεξεργασία
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Αντίοχος 1998: Αντίοχος μοναχός, Άπαντα τα έργα, στο Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητικών, τ. 13δʹ, επόπτης, επιμελητής, μεταφραστής: Ελευθέριος Μερετάκης, Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 550.
- Χρήστου 2006: Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τόμ. Εʹ, εκδ. Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 730.