Βασκονικές γλώσσες

Οι Βασκονικές γλώσσες (από τη λατινική λέξη vasco "Βάσκος") είναι υποθετική οικογένεια γλωσσών που περιλαμβάνει τα βασκικά και την εξαφανισμένη ακουιτανική γλώσσα. Οι εξαφανισμένες ιβηρικές γλώσσες συχνά περιλαμβάνονται.

Βασκονικές γλώσσες Euskal hizkuntzak (Βασκικά)
Γεωγραφική διασπορά:	Χώρα των Βάσκων και, παλαιότερα, Σαρδηνία, Σκωτία και σχεδόν όλη η Ιβηρία.
Γλωσσολογική κατάταξη:	Βασκονικές γλώσσες
Υποομάδες γλωσσών:	Ακουιτανική † Βασκική Ιβηρική(;) † Ταρτεσσική(;) † Νουραγική(;) † Κανταβρική(;) † Πικτική(;) †

Η έννοια των βασκικών γλωσσών συχνά συνδέεται με την υπόθεση του βασκονικού υποστρώματος του Τέο Βένεμαν, ο οποίος πιθανολογεί ότι οι πρόγονοι των Βάσκων είχαν εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη προς το τέλος της τελευταίας παγετώδους περιόδου, όταν οι Κρο-Μανιόν εισήλθαν στην Ευρώπη και άφησαν τα ίχνη τους στις σύγχρονες γλώσσες της Ευρώπης. Μαζί με άλλες υποθέσεις που επιδιώκουν να συσχετίσουν τα βασκικά με άλλες γλώσσες του κόσμου, η υπόθεση έχει απορριφθεί, στο μεγαλύτερο βαθμό, από τους ιστορικούς γλωσσολόγους.

Οι υποστηρικτές της βασκονικής γλωσσικής οικογένειας υποστηρίζουν ότι η Βασκική και η εξαφανισμένη ακουιταριανή γλώσσα είναι στενοί συγγενείς, ή ότι οι σύγχρονες ποικιλίες των βασκικών είναι διαφορετικές γλώσσες αντί για διάλεκτοι. Ωστόσο, οι έννοιες αυτές αντιφάσκουν με τις παραδοσιακές απόψεις για τις γλώσσες αυτές, σε δύο τομείς:

1. Θεωρίες σχετικά με τη σχέση μεταξύ των Ακουιτανικών και των Βασκικών, όπου:
   • Τα Ακουιτανικά είναι ο πρόγονος των Βασκικών, καθώς ο Λάρι Τρασκ το θέτει ως έτσι: "Τα Ακουιτανικά έχουν τόσο στενή σχέση με τα Βασκικά, όπου μπορούμε, για πρακτικούς λόγους, να τη θεωρήσουμε ότι είναι περισσότερο-ή-λιγότερο άμεσος πρόγονος των Βάσκων",:402
   • ή ότι μια υποθετική Πρωτο-Βασκική είναι η μητρική γλώσσα των Ακουιτανών,
2. Την άποψη ότι οι ποικιλίες των Βάσκων είναι διάλεκτοι με διάφορους βαθμούς αμοιβαίας κατανόησης. Αυτή είναι η άποψη υποστηρίζεται από μελετητές όπως οι Τρασκ, Κόλντο Σουάζο, και Κόλντο Μιτσελένα. Ο Τρασκ αναφέρει: "Παρ' όλα αυτά, η διαφοροποίηση δεν πρέπει να είναι υπερβολική, όπως συχνά γίνεται στη βιβλιογραφία: οι διάλεκτοι είναι συντριπτικά σύμφωνες με τις βασικές αρχές και διαφέρουν κυρίως στο λεξιλόγιο και σε λίγους χαμηλού επιπέδου φωνολογικούς κανόνες."

Έχουν γίνει προσπάθειες συσχετισμού των βασκικών με άλλες γλώσσες, σύγχρονες ή εξαφανισμένες, όπως τα ιβηρικά, η γλώσσα των Νουράγκε, τη γλώσσα των Καντάβρων και άλλες. Καμία από αυτές τις θεωρίες δεν έχει πειστικά στοιχεία, με αποτέλεσμα να απορριφθούν από τους γλωσσολόγους.

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, η ανακατασκευή της πρωτοβασκικής γλώσσας είναι σχεδόν αδύνατη. Χρειάζονται πολλά στοιχεία και έρευνα για να ανακατασκευαστούν τα βασικά στοιχεία μιας πρωτο-γλώσσας, καθώς και περισσότερες πληροφορίες γύρω από τις γειτονικές εξαφανισμένες γλώσσες όπως η Ιβηρική και τη σχέση που έχει με τα βασκονικά. Η ανακατασκευή της υποθετικής πρωτοβασκωνικής γλώσσας μπορεί να γίνει με συγκριτική μέθοδο, αν και η ακρίβεια της ανακατασκευασμένης πρωτογλώσσας εξακολουθεί να είναι αβέβαια.