Βελούδινη επανάσταση
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Βελούδινη επανάσταση (τσεχικά: sametová revoluce, σλοβακικά: nežná revolúcia) ήταν μια ειρηνική επανάσταση (εξ ου και το όνομά της, βελούδινη, λόγω της μη ύπαρξης θυμάτων), που έγινε στην Τσεχοσλοβακία από τις 16 Νοεμβρίου έως 29 Δεκεμβρίου 1989 και είχε ως αποτέλεσμα την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος και κατ' επέκταση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Τσεχοσλοβακίας.
Χρονοδιάγραμμα Επεξεργασία
Ως ένα είδος δεισιδαιμονίας, οι Τσέχοι πιστεύουν ότι τα χρόνια που τελειώνου σε "οκτώ" είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την ιστορία τους: το 1918 σηματοδοτεί τη δημιουργία της Τσεχοσλοβακίας, το 1938 τη Συμφωνία του Μονάχου, το 1948 το πραξικόπημα στην Πράγα, το 1968 την Άνοιξη της Πράγας και την εισβολή των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας, καθώς και το 1988 στο οποίο, στο πλαίσιο της περεστρόικα, σηματοδοτήθηκε η εικοστή επέτειος από την Άνοιξη της Πράγας. Οι κομμουνιστικές αρχές εντείνουν την καταπίεση απέναντι στους υποστηρικτές της Χάρτας 77. Ωστόσο, ορισμένες σημαντικές εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα σε ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία:
- 28 Οκτωβρίου 1988, διαδηλώσεις στην Πράγα
- 10 Δεκεμβρίου 1988, διαδηλώσεις για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πλατεία Škroupovo της περιοχής Žižkov της Πράγας
- 16 Δεκεμβρίου 1988, στις 4 το απόγευμα, παύει η παρεμβολή εναντίον ξένων ραδιοφωνικών σταθμών
- 15 - 20 Ιανουαρίου 1989, εβδομάδα Πάλαχ, με διαδηλώσεις με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Γιαν Πάλαχ
- 21 Αυγούστου 1989, διαδηλώσεις μνήμης για την κατοχή της χώρας από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας
- 28 Οκτωβρίου 1989, διαδηλώσεις στην πλατεία Βεγκεσλάου
- 10, 11 και 14 Νοεμβρίου 1989, διαδηλώσεις οικολόγων στο Τέπλιτσε
Η Βελούδινη Επανάσταση οφείλεται σε ένα φαινόμενο ντόμινο που ξεκίνησε εννέα χρόνια νωρίτερα στα ναυπηγεία του Γκντανσκ, όπου έγινε το πρώτο άνοιγμα του κομμουνισμού.
Γεγονότα Επεξεργασία
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν στις 16 Νοεμβρίου 1989 με μια ειρηνική διαδήλωση φοιτητών στην Μπρατισλάβα. Μια ημέρα αργότερα, μια άλλη ειρηνική διαδήλωση στην Πράγα είχε κατασταλεί βίαια από την αστυνομία του καθεστώτος, κάτι που οδηγεί σε μια νέα σειρά διαδηλώσεων στις 19 με 27 Νοεμβρίου.
Οι Τσέχοι και οι Σλοβάκοι αποκτούν επίγνωση των δυνάμεών τους, όταν ο Augustin Navratil ένας απλός φύλακας και πατέρας οκτώ παιδιών, κυκλοφορεί μια αναφορά για τη θρησκευτική ελευθερία με αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν 200.000 υπογραφές το 1988 και 1989. Ωστόσο, το γεγονός και μόνο από την υπογραφή ενός τέτοιου εγγράφου θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα (απώλεια της απασχόλησης, με εξαίρεση το πανεπιστήμιο ...). Στην Πράγα, ο Βάτσλαβ Χάβελ, θεατρικός συγγραφέας και γνωστός στην αστυνομία αφού έχει ήδη αποφυλακιστεί μετά από πέντε χρόνια, τίθεται επικεφαλής όλων των διαμαρτυριών κατά του καθεστώτος. Το καθεστώς αρχίζει να αμφιταλαντεύεται όταν χιλιάδες πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας διέφυγαν από τη ΛΔΓ, μετά το άνοιγμα των ουγγρικών συνόρων και με τη γερμανική πρεσβεία στην Πράγα να έχει μεταμορφωθεί σε ένα τεράστιο στρατόπεδο προσφύγων για αρκετές εκατοντάδες ανθρώπους. Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, στις 9 Νοεμβρίου 1989, οι σκηνές χαράς που διαδραματίζονται στο Βερολίνο παρακολουθούνται και στην Πράγα από την τηλεόραση. Η κατάσταση κλιμακώνεται. Στην πλατεία Βεγκεσλάου, όπου το 1969, ο φοιτητής Γιαν Πάλαχ αυτοπυρπολήθηκε, διαδηλώνουν κάθε βράδυ εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Στις 17 Νοεμβρίου στους δρόμους της Πράγας, η αστυνομία θα διασπάσει μια ειρηνική διαδήλωση 15.000 φοιτητών. Η ψευδής φήμη ότι υπήρξε ένας νεκρός, δεν θα ηρεμήσει τα πνεύματα. Στις 20 Νοεμβρίου, ο αριθμός των διαδηλωτών ξεπερνά τους 200.000 (την προηγούμενη ημέρα) και φτάνει στους 500.000. Στις 27 Νοεμβρίου, μια γενική απεργία παραλύει τη χώρα για δύο ώρες. Περιτριγυρισμένο από την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων σε ολόκληρη την περιοχή της σοβιετικής αυτοκρατορίας και λόγω των μεγάλων διαδηλώσεων, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας ανακοινώνει στις 28 Νοεμβρίου ότι εγκαταλείπει την πολιτική εξουσία. Μετά από απαίτηση του, η Ομοσπονδιακή Συνέλευση ψηφίζει την κατάργηση του άρθρου του συντάγματος σύμφωνα με το οποίο το Κομμουνιστικό κόμμα είναι κυρίαρχο στην κοινωνία και το κράτος. Το αγκαθωτό σύρμα των συνόρων με τη Δυτική Γερμανία και την Αυστρία αφαiρείται στις 5 Δεκεμβρίου 1989 και στις 10 Δεκεμβρίου ο κομμουνιστής πρόεδρος Gustav Husák εγκαθιδρύει την πρώτη σε μεγάλο βαθμό μη-κομμουνιστική κυβέρνηση μετά το 1948, και παραιτείται, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούσε να υπολογίζει σε βοήθεια από τη Μόσχα. Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ εξελέγη αρχηγός του κοινοβουλίου στις 28 Δεκεμβρίου και ο Βάτσλαβ Χάβελ, Πρόεδρος της Τσεχοσλοβακίας στις 29 Δεκεμβρίου 1989.
Συνέπεια της Βελούδινης Επανάστασης ήταν οι εκλογές του Ιουνίου 1990, με την πρώτη δημοκρατική και παράλληλα μη κομμουνιστική κυβέρνηση εδώ και 40 χρόνια.
Μια δευτερεύουσα συνέπεια της επανάστασης ήταν η αιφνίδια άνοδος της δημοτικότητα καταναλωτικών ειδών που ήταν άγνωστα για τους περισσότερους από τους κατοίκους, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης των τοπικών προϊόντων (με εξαίρεση τα προϊόντα που είχαν σκοπό για εξαγωγή).