Βερενίκη Γ΄ της Αιγύπτου
Η Βερενίκη Γ' (Κλεοπάτρα Βερενίκη Φιλοπάτωρ, 120 π.Χ. – Ιούνιος 80 π.Χ.)[1], αποκαλούμενη μερικές φορές και Κλεοπάτρα Βερενίκη, κυβέρνησε ως βασίλισσα της Αιγύπτου από το 81 π.Χ. έως το 80 π.Χ. και, ενδεχομένως, από το 101 π.Χ. έως το 88 π.Χ. από κοινού με τον θείο/σύζυγό της Πτολεμαίο Ι' Αλέξανδρο[2].
| Βερενίκη Γ΄ | |
|---|---|
 | |
| Περίοδος | 81 π.Χ. - 80 π.Χ. |
| Προκάτοχος | Πτολεμαίος Θ΄ Λάθυρος |
| Διάδοχος | Πτολεμαίος ΙΑ΄ Αλέξανδρος Β΄ |
| Γέννηση | 120 π.Χ. |
| Θάνατος | Ιούνιος 80 π.Χ. (40 ετών) Αίγυπτος |
| Σύζυγος | Πτολεμαίος Ι΄ Αλέξανδρος Πτολεμαίος ΙΑ΄ Αλέξανδρος Β΄ |
| Επίγονοι | Κλεοπάτρα Ε΄ της Αιγύπτου |
| Οίκος | Δυναστεία των Πτολεμαίων |
| Πατέρας | Πτολεμαίος Θ΄ Λάθυρος |
| Μητέρα | Κλεοπάτρα Σελήνη Α΄ |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η ζωή της Επεξεργασία
Ήταν μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Γεννήθηκε το 120 π.Χ. και ήταν κόρη του φαραώ Πτολεμαίου Θ' του Λάθυρου και της Κλεοπάτρας Σελήνης Α'. Συμβασίλεψε στο πλευρό του θείου της Πτολεμαίου Ι' Αλέξανδρου, κατόπιν του πατέρα της και τέλος του εξαδέλφου της, Πτολεμαίου ΙΑ'. Κατά την περίοδο 81 - 80 π.Χ. βασίλεψε μόνη, γεγονός που την κάνει την πρώτη γυναίκα ηγεμόνα της Αιγύπτου εδώ και 1100 χρόνια, μετά τη βασιλεία της Τούσρετ το 1185 π.Χ.
Άνοδος στον θρόνο Επεξεργασία
Κατά τον δέκατο χρόνο της βασιλείας του Πτολεμαίου Θ', η μητέρα του, Κλεοπάτρα Γ' προσπάθησε να κερδίσει τον θρόνο οργανώνοντας πραξικόπημα. Κατηγόρησε τον βασιλιά για απόπειρα δολοφονίας της και υπήρξε τόσο πειστική για τους αλεξανδρινούς που ο Πτολεμαίος Θ' αναγκάστηκε να φύγει με πλοίο το 107 π.Χ. Η σύζυγος του Πτολεμαίου Θ', Κλεοπάτρα Σελήνη Α', μαζί με τα δύο τους παιδιά παρέμειναν πίσω, στα χέρια της Κλεοπάτρας. Η τελευταία κάλεσε, τότε, τον αδελφό του Πτολεμαίο Ι' από την Κύπρο για να αναλάβει τα σκήπτρα. Μητέρα και γιος αναγορεύτηκαν Θεοί Φιλομήτορες Σωτήρες. Ο Πτολεμαίος Ι' παντρεύτηκε την κόρη του έκπτωτου αδελφού του, Βερενίκη Γ'.
Η Κλεοπάτρα Γ' πέθανε το φθινόπωρο του 101 π.Χ., όντας περίπου 60 ετών. Οι ιστορικές μαρτυρίες (Junianus Justinus, Παυσανίας, Αθηναίος) θεωρούν πως ο Πτολεμαίος Ι' Αλέξανδρος θανάτωσε τη μητέρα του, αλλά αυτό δεν επιβεβαιώνεται. Το όνομα της βασιλομήτορος παύει να αναγράφεται στα επίσημα έγγραφα και αντικαθίσταται από αυτό της συζύγου του Πτολεμαίου Ι', της Βερενίκης Γ'. Ονομάζεται ως Βασίλισσα Βερενίκη, Θεά Φιλάδελφος.
Βασιλεία Πτολεμαίου Ι' Επεξεργασία
Η βασιλεία του Πτολεμαίου Ι' Αλέξανδρου (101 – 89 π.Χ.) στην Αίγυπτο παραμένει σκοτεινή για μας και έχουμε ελάχιστες μαρτυρίες από επιγραφές. Το 89 π.Χ. ο Πτολεμαίος Αλέξανδρος είχε χάσει πλήρως τη δημοτικότητά του. Ο στρατός στράφηκε εναντίον του και τον ανάγκασε να διαφύγει στη Συρία. Εκεί μάζεψε μισθοφορικό στρατό και εισέβαλε εκ νέου στην Αίγυπτο. Εκδιώχθηκε και πάλι και κατέφυγε στη Λυκία με τη Βασίλισσα Βερενίκη Γ' και την κόρη τους. Σε μια του απόπειρα να φτάσει στην Κύπρο από θαλάσσης, συνελήφθη από τον αλεξανδρινό ναύαρχο και θανατώθηκε, το 88 π.Χ.
Βασιλεία Πτολεμαίου Θ' Επεξεργασία
Ο Πτολεμαίος Θ' επέστρεψε από την Κύπρο για να αναλάβει τη βασιλεία της Αιγύπτου, ενώνοντας και πάλι τις δύο περιοχές σε ένα ενιαίο κράτος. Συμβασίλισσα όρισε την κόρη του Βερενίκη Γ', η οποία επέστρεψε από τη Λυκία. Πατέρας και κόρη ονομάστηκαν Θεοί Φιλάδελφοι Φιλομήτορες Σωτήρες. Δεν υπήρχε πια κάποια πριγκίπισσα από την οικογένεια για να λάβει ο Πτολεμαίος για σύζυγο, καθώς η κόρη του αδελφού του ήταν επίσης εγγονή του. Και παρόλο που ο γάμος ανάμεσα σε πατέρα και κόρη ήταν συνηθισμένη πρακτική στην Περσία, αυτή η μορφή αιμομιξίας δεν είχε ποτέ λάβει χώρα στο πτολεμαϊκό βασίλειο, αντίθετα με τον γάμο αδελφών.
Τον χειμώνα του 87 – 86 π.Χ., και ενώ ο Σύλλας πολιορκούσε την Αθήνα, ο αντιπρόσωπός του Λούκιος Λούκουλος, έκανε την εμφάνισή του στην Αλεξάνδρεια. Ο Πτολεμαίος Θ' τον δέχτηκε με τιμές, αλλά αρνήθηκε να του παρέχει οποιαδήποτε βοήθεια. Ωστόσο στην Αθήνα, ο φαραώ έγινε αγαπητός και για έναν άλλο λόγο: γιατί βοήθησε στην ανοικοδόμηση τις πόλης μετά το πέρασμα του Σύλλα. Ο Παυσανίας διακόσια χρόνια μετά είδε στην είσοδο του Ωδείου, δύο αγάλματα, ένα του Πτολεμαίου και ένα της Βερενίκης.
Ηγεμονία Επεξεργασία
Μετά τον θάνατο του πατέρα της, Πτολεμαίου Θ' Λάθυρου το 81 π.Χ., η Βασίλισσα Βερενίκη Γ' έμεινε μόνη στον αιγυπτιακό θρόνο. Ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρων, που ήταν σύγχρονός της, αναφέρει πως ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στον λαό της Αλεξάνδρειας. Οι Αιγύπτιοι και οι Αλεξανδρινοί δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να μη συμβασιλέψει με κάποιον άλλο, ωστόσο αναγκάστηκε από το εθιμοτυπικό να ανεβάσει πλάι της στον θρόνο έναν άρρενα απόγονο της οικογένειας. Ο μόνος νόμιμος κληρονόμος ήταν ο νεαρός Πτολεμαίος Αλέξανδρος, γιος του Πτολεμαίου Ι', που είχε ζήσει κάποια χρόνια στην Κω, από το 106 π.Χ. και μετά, μέχρι και την αιχμαλωσία του από τον Μιθριδάτη Στ' του Πόντου. Μετά από κάποια περίοδο διαμονής στον Πόντο δραπέτευσε στο στρατόπεδο του Σύλλα και τον είχε ακολουθήσει στη Ρώμη.
Βασιλεία Πτολεμαίου ΙΑ' Επεξεργασία
Όταν ο Πτολεμαίος Θ' πέθανε, ο Σύλλας ήταν Δικτάτωρ και κύριος του ρωμαϊκού κόσμου. Σκεπτόμενος πως βόλευε τα συμφέροντα της Ρώμης να ανεβάσει έναν από τους προστατευόμενούς του στον θρόνο της Αιγύπτου, προώθησε την υπόθεσή του Πτολεμαίου Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Κανονίστηκε επίσης ο νεαρός βασιλιάς να παντρευτεί τη χήρα του προκατόχου του και εξαδέρφη του, Βερενίκη Γ'. Καθώς εκείνη δεν ήταν διατεθειμένη να παραδώσει την εξουσία που απολάμβανε εδώ και είκοσι χρόνια, οι τριβές εμφανίστηκαν αμέσως και μέσα σε μόλις τρεις εβδομάδες κανόνισε τη δολοφονία της.
Αυτός, όμως, αποδείχτηκε λάθος χειρισμός εκ μέρους του. Ο αλεξανδρινός όχλος εξαγριώθηκε και δεν δίστασε να σύρει τον νεαρό Πτολεμαίο στο Γυμνάσιο και να τον λιντσάρει. Είχε βασιλέψει μόλις για 18 ή 19 ημέρες. Τον διαδέχτηκε ο αδελφός της Βερενίκης, Πτολεμαίος ΙΒ' ο Αυλητής.
Χρονολόγιο Επεξεργασία
| Έτος (π.Χ.) | Γεγονός | ||
|---|---|---|---|
| Γέννηση της Βερενίκης Γ' , κόρης του φαραώ Πτολεμαίου Θ' του Λάθυρου και της Κλεοπάτρας Σελήνης Α'. | |||
| 107 π.Χ. | Η Κλεοπάτρα Γ' οργανώνει πραξικόπημα. Ο Πτολεμαίος Θ' αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια και τον θρόνο. | ||
| Η Κλεοπάτρα Σελήνη Α' και τα παιδιά της παραμένουν στην Αίγυπτο, στον θρόνο της οποίας ανεβαίνει ο Πτολεμαίος Ι' Αλέξανδρος, που συμβασιλεύει με την Κλεοπάτρα Γ'. | |||
| Πραγματοποιείται γάμος ανάμεσα στον Πτολεμαίο Ι' και την ανηψιά του, Βερενίκη Γ'. Το ζευγάρι αποκτά μια κόρη. | |||
| 101 π.Χ. | Θάνατος της Κλεοπάτρας Γ', σύμφωνα με ορισμένες πηγές μετά από εντολή του Πτολεμαίου Ι'. Η Βερενίκη εμφανίζεται πλέον ως βασίλισσα στα επίσημα έγγραφα. | ||
| 89 π.Χ. | Ξεσπά επανάσταση κατά του Πτολεμαίου Ι'. Εκείνος εγκαταλείπει την πόλη μαζί με τη σύζυγό του και προσπαθεί ανεπιτυχώς να την καταλάβει και πάλι. | ||
| 88 π.Χ. | Ο Πτολεμαίος Ι' χάνει τη ζωή του ενώ προσπαθεί να μεταβεί στην Κύπρο. | ||
| Ο Πτολεμαίος Θ' επιστρέφει στον θρόνο και επαναφέρει την ενότητα του βασιλείου. Συμβασιλεύει με την κόρη του, τη Βερενίκη. | |||
| 81 π.Χ. | Ο Πτολεμαίος Θ' αφήνει την τελευταία του πνοή. Η κόρη του παραμένει μονάχη της στον θρόνο για μια περίοδο. | ||
| 80 π.Χ. | Με την υποστήριξη της Ρώμης, ο γιος του Πτολεμαίου Ι', ο Πτολεμαίος ΙΑ' Αλέξανδρος Β', ανεβαίνει στον θρόνο της Αιγύπτου στο πλάι της Βερενίκης. Σε ελάχιστες εβδομάδες κανονίζει τη δολοφονία της, πράγμα που οδηγεί σε άμεσο δικό του θάνατο από τον όχλο. | ||
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Το έτος γέννησης σύμφωνα με τους Auguste Bouché-Leclercq (Histoire des Lagides, τ.2), Günther Hölbl (A History of the Ptolemaic Empire), Richard D. Sullivan (Near Eastern Royalty and Rome 100-30 B.C.), John Whitehorne (Cleopatras) και André Bernand (Une Inscription De Cleopatre Bérénice III)
- ↑ Chris Bennett, Berenice III Αρχειοθετήθηκε 2011-07-16 στο Wayback Machine., Egyptian Royal Genealogy
Πηγές Επεξεργασία
- www.livius.org Berenice III
- Βιογραφία από τον Christopher Bennett Berenice III
- The House of Ptolemy,by E. R. Bevan Κεφάλαιο 11
- The House of Ptolemy,by E. R. Bevan Κεφάλαιο 12
- Τα άρθρα Πτολεμαίος Θ' Λάθυρος, Πτολεμαίος Ι' Αλέξανδρος και Πτολεμαίος ΙΑ' Αλέξανδρος Β'.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Berenice III στο Wikimedia Commons