Βικιπαίδεια

Βικτοριέν Σαρντού

Γάλλος θεατρικός συγγραφέας

Ο Βικτοριέν Σαρντού (Γαλλικά:Victorien Sardou) (5 Σεπτεμβρίου 1831 – 8 Νοεμβρίου 1908) ήταν Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και λιμπρετίστας με πλούσιο συγγραφικό έργο. Τα έργα του ήταν πολύ αγαπητά στο κοινό της εποχής του αλλά περισσότερο επιβίωσαν όσα έγιναν λιμπρέτα για επιτυχημένες όπερες όπως η Τόσκα του Τζάκομο Πουτσίνι, η Φεντόρα και Η κυρία δε με μέλει του Ουμπέρτο Τζορντάνο.

Βικτοριέν Σαρντού
ΌνομαΒικτοριέν Σαρντού
Γέννηση5 Σεπτεμβρίου 1831
Παρίσι, Γαλλία
Θάνατος8 Νοεμβρίου 1908 (76 ετών)
Παρίσι, Γαλλία
Επάγγελμα/
ιδιότητες		θεατρικός συγγραφέας, συγγραφέας[1][2][3], δραματουργός[2] και λιμπρετίστας
ΕθνικότηταΓαλλική
ΥπηκοότηταΓαλλία
Αξιοσημείωτα έργαΗ κυρία δε με μέλει, Τόσκα
ΤέκναPierre Sardou και Geneviève Sardou
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
δεδομένα (π • σ • ε )

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Βικτοριέν Λεάντρ Σαρντού, γιος του Αντουάν Λεάντρ Σαρντού και της Εβελίν Βιάρ με καταγωγή από τις Κάννες, γεννήθηκε στο Παρίσι στις 5 Σεπτεμβρίου 1831. Λόγω οικονομικής στενότητας της οικογένειάς του αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του στην Ιατρική και για να βγάζει τα προς το ζην, παρέδιδε ιδιαίτερα μαθήματα, Γαλλικών, Λατινικών, Ιστορίας και μαθηματικών, ενώ παράλληλα έγγραφε λήμματα για εγκυκλοπαίδειες και έκανε τις πρώτες του απόπειρες ως δραματουργός.[4] Σε ηλικία μόλις 23 ετών κατάφερε να παιχτεί η πρώτη του κωμωδία, La Taverne des étudiants, που ανέβηκε την 1η Απριλίου 1854. Το έργο αυτό όμως δεν είχε επιτυχία και κατέβηκε μέσα σε 5 μέρες. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία ήρθε έξι χρόνια αργότερα, το 1860, με την κωμωδία Les Pattes de mouche.[5]

Ακολούθησαν πολλά έργα που του εξασφάλισαν λαϊκή επιτυχία και κάλυπταν πολλά θέματα και στυλ, γραμμένα με τεχνική επιτηδειότητα και επιφανειακή λάμψη.[6] Διάδοχος του δραματουργού Εζέν Σκριμπ, στο θεατρικό είδος που στη Γαλλία του 19ου αιώνα είχε την ονομασία «pièce bien faite» («καλοκαμωμένο έργο»)[σημ. 1]. Ο χαρακτηρισμός, ενώ ξεκίνησε ως επαινετικός για έργα συγγραφέων επιδέξιων κυρίως στη σύνθεση της πλοκής, κατέληξε να είναι υποτιμητικός, εννοώντας όλα τα έργα στα οποία η δράση εξελίσσεται τεχνητά, με φτιαχτές κλιμακώσεις ώστε να προκαλείται αγωνία. [8]

Μια από τις πετυχημένες συνταγές του ήταν τα δραματικά ειδύλλια με έντονο το ιστορικό στοιχείο. Η πλοκή του έργου Patrie!, του 1869, είναι εμπνευσμένη από την ολλανδική εξέγερση στα τέλη του 16ου αιώνα και έγινε δημοφιλής όπερα από τον Emile Paladilhe το 1886. Το 1874 έγραψε το La Haine, μια ιστορία από τη Σιένα του 14ου αιώνα. Το έργο Φεντόρα, εμπνευσμένο από τη ρωσική ιστορία, το έγραψε το 1882 για τη Σάρα Μπερνάρ, όπως και πολλά από τα μεταγενέστερα έργα του. Πάνω σε αυτό, ο Τζιορντάνο έγραψε την ομότιτλη όπερα το 1898. Το 1884 έγραψε τη Θεοδώρα του Βυζαντίου, που επίσης διασκευάστηκε σε όπερα από τον Xavier Leroux, και το 1894 έγραψε τη Gismonda, La Duchesse d'Athénes,[9] μια ιστορία της μεσαιωνικής Ελλάδας, την οποία μετέτρεψε σε όπερα το 1919 ο Henry Février. Το έργο La Sorcière του 1904 διαδραματίζεται στην Ισπανία του 16ο αιώνα. Στη Γαλλική Επανάσταση βάσισε τρία έργα: Les Merveilleuses (1873), Thermidor (1891) και Robespierre (1899). Στη Ναπολεόντεια εποχή τοποθετούνται η Τόσκα (1887) και η κωμωδία Η κυρία δε με μέλει, που έγραψε το 1893 με τον Εμίλ Μορώ.

Ο πρωταγωνιστικός ρόλος, της αθυρόστομης και θαρραλέας πλύστρας Κατρίν που γίνεται δούκισσα, αλλά συνεχίζει να εκφράζεται ελεύθερα (γι’ αυτό και το προσωνύμιο Κυρία δε με μέλει) είναι βασισμένος σε αληθινό πρόσωπο. Πρόκειται ίσως για τη μεγαλύτερη επιτυχία του Σαρντού, με πολλές διασκευές. Το 1915 ανέβηκε η ομώνυμη όπερα σε μουσική του Τζιορντάνο. Έξι ταινίες έχουν βασιστεί στην Κυρία δε με μέλει: στις πρώτες δυο (1900 και 1911), που ήταν μικρού μήκους, τον ρόλο ενσάρκωσε η πρώτη διδάξασα το ρόλο στη σκηνή, η Γκαμπριέλ Ρεζάν,[10] το 1925 η σταρ του βωβού κινηματογράφου Γκλόρια Σουάνσον ερμήνευσε το ρόλο σε ταινία του Χόλυγουντ.[11] Το 1941 γυρίστηκε ταινία στη Γαλλία με πρωταγωνίστρια την Αρλετί,[12] το 1945 έγινε ταινία στην Αργεντινή[13] και τέλος το 1961 μια ακόμη ταινία με πρωταγωνίστρια τη Σοφία Λόρεν[14]. Στην Ελλάδα η Κυρία δε με μέλει ανέβηκε αρκετές φορές, τον πρωταγωνιστικό ρόλο ενσάρκωσαν πολλές μεγάλες κυρίες του θεάτρου, όπως η Κοτοπούλη (1935-36), η Κυρία Κατερίνα (1944, 1946-47, 1958-59), η Καρέζη (1970-71, 1976) και η Βουγιουκλάκη (1991-92).[15]

Ένας από τους πρώτους στόχους του Σαρντού, όταν ξεκινούσε ένα νέο έργο, ήταν να επινοήσει μια κεντρική σύγκρουση ακολουθούμενη από μια δυνατή κορύφωση. Έπειτα, δούλευε αντίστροφα, επινοώντας τη δράση που θα οδηγούσε σε αυτήν. Πίστευε ότι η σύγκρουση ήταν το κλειδί του δράματος. Συνδύαζε, όπως και ο Εζέν Σκριμπ, τα τρία παλιά είδη κωμωδίας, την κωμωδία του χαρακτήρα, των τρόπων και της ίντριγκας με το αστικό δράμα. Άνοιξε ένα ευρύτερο πεδίο στην κοινωνική σάτιρα: χλεύασε το χυδαίο και εγωιστικό άτομο της μεσαίας τάξης, τους σύγχρονους ταρτούφους, το αγροτικό στοιχείο, τα παλιομοδίτικα έθιμα και τις απαρχαιωμένες πολιτικές πεποιθήσεις αλλά και το επαναστατικό πνεύμα και εκείνους που ευδοκιμούν σε αυτό, τους νόμους του διαζυγίου κ.ά. Ασχολήθηκε με ευρεία γκάμα θεατρικών ειδών: από την ανάλαφρη κωμωδία στην πολιτική σάτιρα, από το θεαματικό δράμα στην τραγωδία. Πέρα από την συγγραφική του δραστηριότητα, πολλές φορές ανέλαβε και τη σκηνοθεσία των έργων του. Ήταν επιδέξιος στο δέσιμο και το ξετύλιγμα μιας πλοκής, στη σύνθεση μιας δράσης και είχε δυνατή αίσθηση του διαλόγου. Η κριτική που του γινόταν στο ιστορικό δράμα, ήταν πως οι ιστορικές προσωπικότητες που βάζει στα έργα του, υποτάσσονταν στους ήρωες των μυθοπλασιών του.[5]

Η απήχησή του στο θεατρόφιλο παρισινό κοινό για πάνω από σαράντα χρόνια ήταν μεγάλη, όμως συχνά κατηγορήθηκαν τα έργα του από τους κριτικούς για τετριμμένες, ασήμαντες ή μελοδραματικές πλοκές. Μάλιστα ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, που απεχθανόταν όλα όσα αντιπροσώπευε ο Σαρντού,[6] έφτασε στο σημείο να επινοήσει το 1895 τη λέξη sardoodledom εννοώντας έργα που δημιουργήθηκαν ως καθαρή ψυχαγωγία, φτωχά εννοιών και χωρίς ηθικές θέσεις.[16]

Τρία από τα έργα του Σαρντού, Rabagas του 1872, Daniel Rochat του 1880 και Thermidor του 1891 προκάλεσαν, λόγω πολιτικών θέσεων, βίαιες διαμαρτυρίες. Ο Σαρντού τιμήθηκε με το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής το 1863 και εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1877.[17]

Προσωπική ζωή Επεξεργασία

Το 1858 ο Σαρντού παντρεύτηκε τη Λορεντίν ντε Μουασόν ντε Μπρεκούρ, η οποία πέθανε το 1867. Το 1872 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, με τη Μαρί Ανν Σουλιέ. Μαζί απέκτησαν 4 παιδιά, τον Πιέρ, το Ζαν, τον Αντρέ και τη Ζενεβιέβ. Ήταν ένθερμος συλλέκτης βιβλίων, είχε συγκεντρώσει μια πλούσια συλλογή 80.000 βιβλίων.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1850, ο Σαρντού άρχισε να παθιάζεται με τον Πνευματισμό. Συμμετείχε σε πνευματιστικές συνεδρίες (σεάνς) με την αυτοκράτειρα Ευγενία. Στη δεκαετία του 1860, έφτιαξε μερικά χαρακτικά, για την κατασκευή των οποίων ισχυριζόταν πως καθοδηγήθηκε από τον Μότσαρτ ή τον Μπερνάρ Παλισί και ήταν αναπαραστάσεις των ουράνιων σπιτιών τους, που βρίσκονταν στον Δία, στη φανταστική πόλη Julnius.[18] Το 1900 προέδρευσε του ετήσιου πνευματιστικού συνεδρίου.

Ο Σαρντού πέθανε στις 8 Νοεμβρίου 1908 στο Παρίσι από πνευμονική συμφόρηση.

Εργογραφία Επεξεργασία

Τέσσερα από αυτά τα θεατρικά έργα φέρουν την υπογραφή Ζυλ Πελισιέ, που εικάζεται πως ήταν ένα ψευδώνυμο του Σαρντού.

  • 1854 La Taverne des étudiants, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1859 Les Premières Armes de Figaro, γράφτηκε μαζί με τον Εμίλ Φάντερμπουχ, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1859 Les Gens nerveux, με τον Τεοντόρ Μπαριέρ, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1860 Les Pattes de mouche, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1860 Monsieur Garat, κωμωδία/βοντβίλ σε 2 πράξεις
  • 1860 Les Femmes fortes, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1861 L'écureuil, μονόπρακτη κωμωδία
  • 1861 L'Homme aux pigeons, ως Ζυλ Πελισιέ, μονόπρακτο βοντβίλ
  • 1861 Onze Jours de siège, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1861 Piccolino, κωμωδία σε 3 πράξεις, (διασκευάστηκε από τον Σαρντού σε όπερα το 1868)
  • 1861 Nos Intimes!, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1861 Chez Bonvalet, ως Ζυλ Πελισιέ με τον Ανρί Λεφέβρ, μονόπρακτο βοντβίλ
  • 1862 La Papillonne, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1862 La Perle Noire κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1862 Les Prés Saint-Gervais, με τον Φιλίπ Ζιλ, κωμωδία σε 2 πράξεις, (διασκευάστηκε από τον Σαρντού σε όπερα το 1874)
  • 1862 Les Ganaches, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1863 Bataille d'amour , με τον Καρλ Ντακλέν, όπερα σε 3 πράξεις
  • 1863 Les Diables noirs, δράμα σε 4 πράξεις
  • 1864 Le Dégel, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1854 Don Quichotte, έργο σε 3 πράξεις
  • 1864 Les Pommes du voisin, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1864 Le Capitaine Henriot, κωμική όπερα σε 3 πράξεις
  • 1865 Les Vieux Garçons κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1865 Les Ondines au Champagne ως Ζυλ Πελισιέ με τον Ανρί Λεφέβρ, μονόπρακτο
  • 1865 La Famille Benoîton, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1866 Les Cinq Francs d'un bourgeois de Paris, ως Ζυλ Πελισιέ, κωμωδία/βοντβίλ σε 5 πράξεις
  • 1866 Nos Bons Villageois, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1866 Maison neuve, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1868 Séraphine, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1869 Patrie!, ιστορικό δράμα σε 5 πράξεις, (διασκευάστηκε από τον Σαρντού σε όπερα το 1886)
  • 1870 Fernande, έργο σε 4 πράξεις
  • 1872 Le roi Carotte, Όπερα Μπούφα σε 4 πράξεις
  • 1872 Rabagas, κωμωδία σε 5 πράξεις[σημ. 2]
  • 1872 Les Vieilles Filles, με τον Σαρλ ντε Κουρσί, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1873 Andréa, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1873 L’Oncle Sam, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1873 Les Merveilleuses, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1874 Le Magot κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1874 La Haine, δράμα σε 5 πράξεις
  • 1875 Ferréol, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1876 Piccolino, κωμική όπερα σε 3 πράξεις
  • 1876 L'Hôtel Godelot, με τον Ανρί Κρισαφουλί, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1877 Dora, δράμα
  • 1877 Les Exilés, με τον Γκρεγκόρι Λουμπομίρσκι και τον Ευγένιο Νου
  • 1878 Les Bourgeois de Pont-Arcy, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1878 Les Noces de Fernande, με τον Εμίλ ντε Ναζάκ, κωμική όπερα σε 3 πράξεις
  • 1880 Daniel Rochat, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1880 Divorçons! με τον Εμίλ ντε Ναζάκ, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1881 Odette, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1882 Fédora δράμα σε 4 πράξεις
  • 1884 Théodora, δράμα σε 5 πράξεις
  • 1885 Georgette, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1886 Le Crocodile, κωμωδία σε 5 πράξεις
  • 1887 Τόσκα, δράμα σε 5 πράξεις
  • 1889 Marquise, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1899 Belle-Maman με τον Ρεϊμόντ Ντελάντ, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1890 Cléopâtre, με τον Εμίλ Μορώ, δράμα σε 5 πράξεις
  • 1891 Thermidor, ιστορικό έργο σε 4 πράξεις
  • 1893 Η κυρία δε με μέλει, με τον Εμίλ Μορώ, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1894 Gismonda, δράμα σε 4 πράξεις
  • 1895 Marcelle, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1897 Spiritisme, δραματική κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1898 Paméla, έργο σε 5 πράξεις
  • 1899 Robespierre ιστορικό έργο σε 5 πράξεις
  • 1901 La Fille de Tabarin, λυρική κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1901 Les Barbares , λυρική τραγωδία σε μουσική Καμίγ Σεν-Σανς
  • 1903 Dante, με τον Εμίλ Μορώ, δράμα σε 5 πράξεις
  • 1903 La Sorcière, δράμα σε 5 πράξεις
  • 1905 Fiorella, μονόπρακτη λυρική κωμωδία
  • 1906 L'Espionne, κωμωδία σε 4 πράξεις
  • 1906 La Piste, κωμωδία σε 3 πράξεις
  • 1907 L'Affaire des Poisons, ιστορικό δράμα σε 5 πράξεις

Πολλά από αυτά τα έργα έγιναν και ταινίες, κυρίως τις πρώτες δεκαετίες του 20oυ αιώνα.[19] Ο Σαρντού, πέρα από τα θεατρικά έργα και τα λιμπρέτα για τα οποία ήταν γνωστός, είχε γράψει λίγες νουβέλες και ένα μυθιστόρημα το οποίο δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, το 1932.[20]

Τιμητικές διακρίσεις Επεξεργασία

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ ή «Καλώς συγκερασμένο θεατρικό έργο» σύμφωνα με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο[7]
  2. ↑ Το έργο, μια πολιτική σάτιρα κατά της Κομμούνας και του Γαμβέτα[5], είχε μεταφραστεί στα ελληνικά από τον Ιωάννη Καμπούρογλου και στη συνέχεια είχε δώσει τον όνομα στο προοδευτικό πολιτικό και σατιρικό περιοδικό Ραμπαγάς. Από το όνομα του περιοδικού, ο εκδότης του Κλεάνθης Τριαντάφυλλος είχε γίνει γνωστός με το ψευδώνυμο "Ραμπαγάς".

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουνίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 82. Ανακτήθηκε στις 3  Δεκεμβρίου 2020.
  3. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  4. ↑ «Victorien Sardou (1831-1908)». Tourist Office of Le Cannet, Côte d'Azur. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2024. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Jacques PRÉVOT. «Victorien Sardou». Encyclopædia Universalis. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Phyllis Hartnoll, Peter Found (2000). «Σαρντού, Βικτοριάν». Λεξικό του θεάτρου. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη. σελ. 582. ISBN 960-211-563-7. 
  7. ↑ Κώστας Γεωργουσόπουλος (29 Νοεμβρίου 1991). «Καλή συνταγή, αρπαγμένο φαϊ: "Η κυρία δε με μέλλει"». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  8. ↑ Phyllis Hartnoll, Peter Found (2000). ««Καλοφτιαγμένο έργο»». Λεξικό του θεάτρου. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη. σελ. 203. ISBN 960-211-563-7. 
  9. ↑ Θάνος Παναγόπουλος (23 Αυγούστου 2015). «Η "Γκισμόντα" του Μούχα». Η Αυγή. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2024. 
  10. ↑ «Gabrielle Réjane». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  11. ↑ «Η κυρία δεν με μέλλει». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  12. ↑ «Madame Sans-Gêne». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  13. ↑ «Madame Sans-Gêne». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  14. ↑ «Madame Sans-Gêne». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  15. ↑ «Sardou, Victorien». Ψηφιοποιημένες συλλογές ΕΛΙΑ. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024. 
  16. ↑ Michael Quinion (15 Δεκεμβρίου 2007). «Sardoodledom». World Wide Words. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2024. 
  17. ↑ «Victorien SARDOU». Αcadémie Française. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2024. 
  18. ↑ «Sardou, Victorien». Collection de l'Art Brut, Lausanne. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2024. 
  19. ↑ «Victorien Sardou». IMDb. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024. 
  20. ↑ Aline Marchadier. «Bibliographie de Victorien Sardou». Presses universitaires de Strasbourg. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2024. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βικτοριέν_Σαρντού&oldid=10478271"