Βιπιτένο

Το Βιπιτένο (ιταλικά: Vipiteno, προφέρεται: [vipiˈtɛːno]) ή Στέρτσινγκ (γερμανικά: Sterzing, προφέρεται: [ˈʃtɛrtsɪŋ]) είναι κωμόπολη της Ιταλίας με 6.412 κατοίκους. Βρίσκεται στην Μπολτσάνο δίπλα στα σύνορα με την Αυστρία στις Άλπεις. Απέχει 15 χλμ. από το Πέρασμα του Μπρέννερο και την ομώνυμη σήραγγα, 30 χλμ. από το Μπρεσανόνε, 70 χλμ. από το Μπολτσάνο και 50 χλμ. από το Ίνσμπρουκ της Αυστρίας.

Βιπιτένο
Έμβλημα
Βιπιτένο 46°53′47″N 11°25′55″E
Χώρα	Ιταλία
Διοικητική υπαγωγή	Αυτόνομη Επαρχία του Μπολτσάνο
• Μέλος του/της	Κλιματική Συμμαχία Ομορφότερα χωριά της Ιταλίας
Έκταση	32,97 km²
Υψόμετρο	948 μέτρα
Πληθυσμός	6.915 (1  Ιανουαρίου 2023)
Ταχ. κωδ.	39049
Τηλ. κωδ.	0472
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Η πόλη περιβάλλεται από μεγάλες κορυφές, από εδώ πηγάζει ο ποταμός Ισάρκο και υπάρχουν πολλά χιονοδρομικά κέντρα. Η περιοχή όπου βρίσκεται η πόλη, αποτελεί μέρος της κοιλάδας του Ισάρκο κι είναι γνωστή ως "Άνω κοιλάδα του Ισάρκο".

Το 75,28% μιλά Γερμανικά, το 24,29% Ιταλικά και το 0,44% Λαδινικά.

Ιστορία

Στην περιοχή έχει βρεθεί ρωμαϊκός οικισμός και από εδώ περνούσε ρωμαϊκή οδός, σε μεσαιωνικό χάρτη που δείχνει την οδό αναφέρει τον οικισμό με το όνομα Vipitenum. Ο πρώτος οικισμός που χτίστικε πιστεύεται ότι ήταν αρχικά στρατιωτικός σταθμός. Ανάπτυξη για το Βιπιτένο αναφέρεται μετά το 550 και την εισβολή των Βαυαρών αλλά το 1180 αναφέρεται με το όνομα "Stercengum".

Το 1280 ο πρίγκιπας Μάινχαρντ Β' του Τιρόλο - Γκορίτσια (Mainardo II di Tirolo-Gorizia) δούκας της Γκορίτσια και Κόμης του Τιρόλο, κάνει το Βιπιτένο πόλη , έως τότε ήταν χωριό. Υπάρχει μάλιστα μια παράδοση που λέει ότι ο πρώτος κάτοικος της πόλης όταν αυτή ανακηρύχθηκε ήταν ο "Storz". Σε μεγάλη ακμή η πόλη έφτασε τον 14ο και τον 15ο αιώνα μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1443 που κατέστρεψε μεγάλο τμήμα της. Τότε ανοικοδομήθηκαν πολλά κτίρια σε γοτθικό ρυθμό που υπάρχουν ακόμα και σήμερα ανάμεσα τους και το δημαρχείο. Μετά τον Α παγκόσμιο πόλεμο το Βιπιτένο και όλο το νότιο Τιρόλο καταλήφθηκε από τα Ιταλικά στρατεύματα και έως σήμερα αποτελούν τμήμα της Ιταλίας.

Το Ιταλικό όνομα της πόλης Βιπιτένο προέρχεται από το αρχαίο ρωμαϊκό "Vibidína", πού ήταν το όνομα του ρωμαϊκού οικισμού. Το γερμανικό "Sterzing" που σημαίνει "η γη του Starz" αναφέρεται για πρώτη φορά ως "Sterzengum" το 1180.

Οικονομία

Στην πόλη λειτουργούν πολλές βιοτεχνίες, αλλά και μεγαλύτερες εταιρείες, όπως η εταιρεία "Leitner" που κατασκευάζει καλωδιακά συστήματα και η εταιρεία Minimetrò που κατασκευάζει διάφορα οχήματα και ανεμογεννήτριες. Διάσημη είναι η πόλη για τα προϊόντα γάλακτος του τοπικού γαλακτοκομικού συνεταιρισμού.

Από την πόλη περνά ο αυτοκινητόδρομος Α22, ενώ υπάρχει σιδηροδρομική σύνδεση με την Ιταλία και την Αυστρία. Το Βιπιτένο είναι επίσης η έδρα του 5ου συντάγματος Αλπινιστών.

Αθλητισμός

Το Βιπιτένο είναι η έδρα της Sterzing WSV, πρωταθλήτριας Ιταλίας στο χόκεϊ επί πάγου κατά την περίοδο 1997-98. Η πόλη έχει και την γυναικεία ποδοσφαιρική ομάδα ΚΙ Τιρόλο.

Βιβλιογραφία

• Anselm Sparber (a cura di), Sterzinger Heimatbuch (Schlern-Schriften, 232), Innsbruck, Wagner, 1965.
• Messerschmitt Stiftung (a cura di), Der Jöchlsthurn in Sterzing, Innsbruck-Bolzano, Tyrolia-Athesia, 1992. ISBN 3-7022-1813-0
• Alberto Perini, Vipiteno - una storia - un ritratto, Vipiteno, Geschichts- und Museumsverein Sterzing, 2008. ISBN 978-88-88910-53-6
• Samantha Schneider, Stadtführer Sterzing, Bressanone, Weger, 2010. ISBN 978-88-88910-89-5
• Guide d'Italia, Trentino Alto Adige, Editrice TCI, 1976
• Grande Dizionario Enciclopedico, Unione Tipografico - Editrice Torinese, 1962
• Franz-Heinz Von Hye, Südtiroler Gemeinde Wappen, Verlagsanstalt Athesia, Bozen. ISBN 88-8266-307-8