Βολέμια

Η Βολέμια είναι γένος κωνοφόρου δέντρου της οικογένειας των Αραουκαριδών. Το αυστραλιανό είδος Wollemia nobilis είναι το μοναδικό είδος του γένους Wollemia και ανακαλύφθηκε το 1994 στις απομακρυσμένες, απότομες χαράδρες του Εθνικού πάρκου Ουολέμι της Νέας Νότιας Ουαλίας, 150 χμ. βορειοδυτικά του Σίδνεϊ. Τόσο στη βοτανική όσο και στη λαϊκή λογοτεχνία, το δέντρο έχει ονομαστεί σχεδόν παγκόσμια ως το «Πεύκο Ουολέμι» ή το «Πεύκο Βολέμι», παρόλο που δεν είναι αληθινό πεύκο ούτε ανήκει στην οικογένεια των Πευκίδων, αλλά περισσότερο συνδέεται με το γένος Αγάθης (Agathis) και την Αραουκάρια της οικογένειας των Αραουκαριδών. Το παλαιότερο απολίθωμα Βολέμιας είναι 200 εκατομμυρίων ετών.

Βολέμια
Wollemia nobilis
Κατάσταση διατήρησης
Κινδυνεύει άμεσα με αφανισμό (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Γυμνόσπερμα (Gymnosperma) Ομοταξία: Κωνοφόρα (Pinophyta) Τάξη: Πευκώδη (Pinales) Οικογένεια: Αραουκαρίδες (Araucariaceae) Γένος: Βολέμια (Wollemia)
Διώνυμο
Βολέμια του Νόμπλ (Wollemia nobilis) W.G.Jones, K.D.Hill & J.M.Allen

Περιγραφή

Η Βολέμια είναι ένα αειθαλές δέντρο που φτάνει τα 25-40 μέτρα σε ύψος. Ο κορμός είναι πολύ χαρακτηριστικός, σκούρος καστανός και χονδρός. Κλαδεύεται εύκολα και τα περισσότερα δείγματα έχουν πολλαπλούς κορμούς ή εμφανίζονται ως συστάδες κορμών που πιστεύεται ότι προέρχονται από ανάπτυξη παλαιού κλαδέματος. Ο τρόπος ανάπτυξης των κλαδιών είναι μοναδικός στο ότι σχεδόν όλα τα πλευρικά κλαδιά δεν αναπτύσσονται περισσότερο. Μετά από λίγα χρόνια, κάθε κλαδί είτε αναπτύσσει κώνο (αρσενικό ή θηλυκό) είτε παύει να αναπτύσσεται. Ύστερα απ’ αυτό ή όταν ο κώνος ωριμάσει, το κλαδί ξεραίνεται. Νέα κλαδιά τότε φυτρώνουν από λανθάνοντες οφθαλμούς του κυρίως κορμού. Σπάνια, ένα πλευρικό κλαδί θα γυρίσει όρθια και θα αναπτυχθεί σε έναν δευτερεύοντα κορμό, ο οποίος θα φέρει στη συνέχεια, ένα νέο σύνολο πλευρικών κλαδιών. Τα φύλλα είναι επίπεδα, γραμμικά, 3-8 εκατοστά σε μήκος και 2-5 χιλιοστόμετρα σε πλάτος. Οι κώνοι είναι πράσινοι, 6-12 εκατοστά σε μήκος και 5-10 εκατοστά σε διάμετρο και ωριμάζουν 18-20 μήνες μετά την γονιμοποίηση. Αποσυντίθενται όταν φτάσουν σε ωριμότητα για να απελευθερώσουν τους σπόρους. Οι αρσενικοί κώνοι είναι λεπτοί, κωνικοί, 5-11 εκατοστά σε μήκος και 1-2 εκατοστά σε φάρδος.

Ανακάλυψη

Η ανακάλυψη της Βολέμιας στις 10 Σεπτεμβρίου του 1994 από τον Ντέϊβιντ Νόμπλ, στα Γαλάζια Όρη του Εθνικού πάρκου Ουολλέμι, συνέβη μόνο λόγω των αναρριχητικών του δυνατοτήτων. Ο Νόμπλ, που τότε εργαζόταν στο συγκεκριμένο Εθνικό πάρκο, είχε καλές γνώσεις βοτανικής και γρήγορα αναγνώρισε ότι τα δέντρα ήταν ασυνήθιστα και άξιζαν περαιτέρω διερεύνηση. Επιστρέφοντας με δείγματα και περιμένοντας κάποιος να είναι ικανός να αναγνωρίσει τα φυτά, σύντομα ανακάλυψε ότι ήταν καινούργια για τη επιστήμη. Το είδος ονομάστηκε εν συνεχεία προς τιμήν του (nobilis=του Νόμπλ). Περαιτέρω μελέτη ήταν αναγκαία για να εξακριβωθεί η σχέση της Βολέμιας με τα άλλα κωνοφόρα. Η αρχική υποψία ήταν ότι είχε ορισμένα χαρακτηριστικά της οικογένειας των Αραουκαριδών, αλλά δεν ήταν όμοιο με κανένα σημερινό είδος αυτής της οικογένειας. Σύγκριση με τα σημερινά και απολιθωμένα είδη Αραουκαρίων απέδειξε ότι ήταν όντως μέλος αυτής της οικογένειας και τοποθετήθηκε σε ένα νέο γένος της οικογένειας. Απολιθώματα που μοιάζουν με την Βολέμια και πιθανόν σχετίζονται με αυτήν, είναι ευρέως διαδεδομένα στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ανταρκτική, αλλά η Wollemia nobilis είναι το μοναδικό ζωντανό μέλος του γένους. Τα πιο πρόσφατα απολιθώματα του γένους χρονολογούνται πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια. Γι΄ αυτό το λόγο χαρακτηρίζεται σαν «ζωντανό απολίθωμα». Λιγότερα από 100 δέντρα είναι γνωστά ότι φυτρώνουν στη φύση, σε τρεις τοποθεσίες όχι μακριά η μία από την άλλη. Είναι πολύ δύσκολο να τα μετρήσουμε καθώς τα περισσότερα δέντρα έχουν πολλαπλά στελέχη και ίσως έχουν συνδεδεμένο ριζικό σύστημα. Γενετικός έλεγχος έχει αποδείξει ότι όλα τα δείγματα είναι γενετικά δυσδιάκριτα, γεγονός που υποδηλώνει ότι το είδος έχει περάσει μια γενετική συμφόρηση στην οποία ο πληθυσμός μειώθηκε τόσο πολύ ούτως ώστε όλη η γενετική μεταβλητότητα να χαθεί.

Καλλιέργεια και χρήσεις

Ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα πολλαπλασιασμού της Βολέμιας τέθηκε σε εφαρμογή στην Αυστραλία, αρχικά στους βοτανικούς κήπους και μετέπειτα από τον Απρίλιο του 2006 για εμπορικούς σκοπούς. Διατέθηκε εμπορικά στη Δυτική Ευρώπη τον Ιούνιο του 2006 και στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Δεκέμβριο του 2006. Μπορεί να αποδειχθεί ένα πολύτιμο διακοσμητικό δέντρο, είτε φυτεμένο σε ανοιχτό χώρο είτε σε γλάστρες. Επίσης, αποδεικνύεται ότι είναι πιο ευπροσάρμοστο και ανθεκτικό στο κρύο, παρόλο που είναι αυτοφυές στην υποτροπική ζώνη. Μπορεί να ανεχθεί τόσο τον έντονο ήλιο όσο και την πλήρη σκιά και θερμοκρασίες από -5° C μέχρι 45° C. Όπως και πολλά άλλα δέντρα της Αυστραλίας, η Βολέμια είναι ευπαθής στον ωομύκητα Phytophthora cinnamomi, και αυτό μπορεί να περιορίσει τη χρήση της ως δέντρο ξυλείας.