Γιοχάνες Τινκτόρις
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Γιοχάνες Τινκτόρις (Johannes Tinctoris, 1435 - 1511) ήταν Φλαμανδός συνθέτης και θεωρητικός της αναγεννησιακής μουσικής. Από πηγές προκύπτει ότι σπούδασε στην Ορλεάνη, όπου και υπήρξε διευθυντής της εκεί χορωδίας του καθεδρικού ναού· εικάζεται ότι επίσης διηύθυνε την παιδική χορωδία στην πόλη Σαρτρ. Από τα αρχεία του καθεδρικού ναού του Καμπραί προκύπτει ότι πιθανώς να μαθήτευσε με τον Γκυγιώμ Ντυφαί, ο οποίος πέρασε μεγάλο μέρος του βίου του εκεί. Περί το 1472 ο Τινκτόρις μετέβη στη Νάπολη, όπου και παρέμεινε για το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης ζωής του.
| Γιοχάνες Τινκτόρις | |
|---|---|
 Πορτραίτο του Τινκτόρις, από το εξώφυλλο του χειρογράφου 835, πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Βαλένθια | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Jehan Le Teintenier (Γαλλικά) και Jean de Vaerwere (Ολλανδικά)[1] |
| Γέννηση | 1435[2][3][4] Μπραιν λ΄Αλό |
| Θάνατος | 1511[2][3] Νιβέλ |
| Χώρα πολιτογράφησης | Δεκαεπτά Επαρχίες |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | λατινική γλώσσα[5][6] |
| Σπουδές | Παλαιό πανεπιστήμιο της Ορλεάνης |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συνθέτης μουσικολόγος[7] θεωρητικός της μουσικής ποιητής[8] συγγραφέας[9] μαθηματικός[10] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πολλά γραπτά του Τινκτόρις εκδόθηκαν όσο ζούσε: αν και δεν αποτελούν επιτομή αυθεντικότητας, καθώς περιέχουν στοιχεία από αρχαίους συγγραφείς (όπως τον Βοήθιο (480–524 π.Χ.), τον Ισίδωρο της Σεβίλλης (560-636 π.Χ.) κ.α.), εντούτοις μαρτυρούν με εξαιρετικά λεπτομερή και γλαφυρό τρόπο την εκτελεστική πρακτική και συνθετική διεργασία μουσικών και συνθετών της εποχής. Στα έργα του συγκαταλέγονται το πρώτο στην ιστορία λεξικό μουσικών όρων (με τίτλο Diffinitorium musices), ένα πόνημα στο οποίο καταγράφονται οι μουσικοί τρόποι και τα χαρακτηριστικά τους, μια διατριβή επι των αναλογιών, καθώς και τρεις τόμους με θέμα την αντίστιξη, έναν πραγματικό θησαυρό όσον αφορά στην καταγραφή και εξέλιξη του μουσικού αυτού ιδιώματος. Τα έργα του αυτά υπήρξαν πομπός επιρροής για πλήθος συνθετών και θεωρητικών της μουσικής, καθ' όλη την υπόλοιπη περίοδο της Αναγέννησης.
Τα περισσότερα μουσικά έργα του Τινκτόρις δεν σώζονται, αλλά μαρτυρούνται από τους τίτλους τους. Αυτά που σώζονται είναι γραμμένα σε ύφος περίπολοκης αντίστιξης, με χαρακτηριστική χρήση της χαμηλής φωνητικής περιοχής (τεσσιτούρα), φτάνοντας μάλιστα συχνά στο χαμηλό Ντο (δύο οκτάβες κάτω από το μεσαίο Ντο)· εύλογη είναι η αντιστοιχία που προκύπτει με τον Γιοχάνες Όκεγχεμ επί του θέματος αυτού. Τα περισσότερα δε έργα του είναι θρησκευτικού περιεχομένου, όπως λειτουργίες, μοτέτα, αλλά και μερικές σανσόν.
Πέραν της ιδιότητάς του ως μουσικού, ο Τινκτόρις υπήρξε κληρικός, ποιητής, μαθηματικός, καθώς και νομικός· ορισμένες πηγές μάλιστα κάνουν αναφορά και στο εικαστικό του έργο [εκκρεμεί παραπομπή].
Οι Οκτώ Κανόνες Σύνθεσης Επεξεργασία
Από το Τρίτο Βιβλίο Αντίστιξης
Κανόνας α΄: Αρχίζετε και τελειώνετε [το μουσικό έργο] με τέλειο σύμφωνο διάστημα [ ταυτοφωνία ή οκτάβα]. Δεν είναι ωστόσο σφάλμα, στην περίπτωση που ο τραγουδιστής αυτοσχεδιάζει αντιστικτικά, να καταλήξει σε ατελές διάφωνο διάστημα, ωστόσο στην περίπτωση αυτή η κίνηση θα πρέπει να περιλαμβάνει αρκετές φωνές. Ο διπλασιασμός της φωνής του μπάσου σε διάστημα έκτης ή οκτάβας δεν επιτρέπεται.
Κανόνας β΄: Προτιμάτε την παράλληλη κίνηση των φωνών ως προς αυτήν του τενόρου, σε σύμφωνα διαστήματα του ιδίου είδους. (Συνιστώνται οι τρίτες και έκτες παράλληλες, ενώ απαγορεύονται οι πέμπτες και οι όγδοες [οκτάβες]).
Κανόνας γ΄: Όταν ο τενόρος παραμένει στην ίδια νότα, μπορείτε να προσθέσετε τέλεια και ατελή σύμφωνα διαστήματα.
Κανόνας δ΄: Το αντιστικτικό μέρος [μελωδία] θα πρέπει να έχει μελωδική και κλειστή μορφή, ακόμη και όταν ο τενόρος εκτελεί άλματα [διαστήματα τρίτης και άνω].
Κανόνας ε΄: Μην τίθετε πτώση σε μια νότα, εάν αυτό «χαλάει» την ανάπτυξη της μελωδίας.
Κανόνας στ΄: Απαγορεύεται η επανάληψη του ιδίου μελωδικού γυρίσματος πάνω από ένα cantus firmus [θεματική μελωδία] αντίστοιχης διάρκειας νοτών, εκτός αν το cantus firmus εμπεριέχει επανάληψη αυτό καθεαυτό.
Κανόνας ζ΄: Αποφεύγετε δύο ή περισσότερες διαδοχικές πτώσεις στον ίδιο τόνο, ακόμη και αν το cantus firmus το επιτρέπει.
Κανόνας η΄: Στην αντίστιξη γενικά, προσπαθείτε να επιτυγχάνετε πολλαπλότητα και ποικιλία, με διαφοροποιήσεις στον ρυθμό, την ταχύτητα (τέμπο), τις πτώσεις κλπ. Χρησιμοποιείτε συγκοπές, μιμήσεις, κανόνες και παύσεις. Μην ξεχνάτε όμως, ότι η συνήθης σανσόν δεν έχει τόσα στοιχεία παραλλαγής όσα έχει το μοτέτο, και το μοτέτο έχει λιγότερα στοιχεία παραλλαγής απ' όσα έχει η λειτουργία.
Κύρια εργογραφία Επεξεργασία
- το πρώτο λεξικό μουσικών όρων (Diffinitorum musices, περ. 1475).
- μια εισαγωγή στα στοιχεία του μουσικού τόνου και της ρυθμικής σημειογραφίας (Expositio manus και Proportionale musices)· παρατίθενται παραδείγματα που μαρτυρούν την πιθανότερη εκτελεστική πρακτική του πεποικιλμένου ρυθμικού αυτοσχεδιασμού.
- μια λεπτομερή έκθεση του συστήματος των μουσικών τρόπων (Liber de natura et proprietate tonorum).
- Liber de arte contrapuncti – το κυριότερό του έργο με αναφορά στα μουσικά διαστήματα, τις συμφωνίες και διαφωνίες τους, και την χρήση τους. Από το έργο αυτό εξάγονται σαφείς κανόνες για τη χρήση της διαφωνίας, η οποία περιορίζεται στα άτονα μέρη του ρυθμού (άρσεις), σε συγκοπές (βλ. καθυστέρηση) καθώς και σε πτώσεις.
- μια ευρεία έρευνα επί της καταγωγής και εξέλιξης της μουσικής, τα θεολογικά και μεταφυσικά στοιχεία που την πλαισιώνουν, καθώς και την φωνητική και οργανική εκτελεστική πρακτική (De inventione et usu musice).
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 institut-iliade
.com /la-polyphonie-du-monde-jean-francois-gautier-colloque-iliade /. - ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 120427338. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13900461f. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 4,0 4,1 (Αγγλικά) SNAC. w6v42jr6. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13900461f. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 116147811.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2015.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Heinrich Hüschen, "Johannes Tinctoris", in The New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. Stanley Sadie. 20 vol. London, Macmillan Publishers Ltd., 1980. ISBN 1-56159-174-2
- Palenik, Jeffrey, "The early career of Johannes Tinctoris: An examination of the music theorists Northern education and development". PhD Diss., Duke University: 2008.
- Gustave Reese, Music in the Renaissance. New York, W.W. Norton & Co., 1954. ISBN 0-393-09530-4
- Johannes Tinctoris, Liber de arte contrapuncti, tr. Oliver Strunk, in Source Readings in Music History. New York, W.W. Norton & Co., 1950.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Diffinitorium musicae
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Liber de arte contrapuncti, Liber primus
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Liber de arte contrapuncti, Liber secundus
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Liber de arte contrapuncti, Liber tertius
- Κείμενο στα λατινικά του έργου De inventione et usu musicae
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Complexus effectuum musices
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Proportionale musices
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Expositio manus
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Liber de natura et proprietate tonorum
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Liber imperfectionum notarum musicalium
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Tractatus de notis et pausis
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Tractatus de punctis
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Tractatus alterationum
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Complexus viginti effectuum nobilis artis musices
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Tractatus super punctis musicalibus
- Κείμενο στα λατινικά του έργου Tractatus de regulari valore notarum