Δεομένη

Δεομένη ονομάζεται εικονογραφικό θέμα της Θεοτόκου η οποία απεικονίζεται αυτοτελώς.

Άλμπρεχτ Ντύρερ, Παναγία Δεομένη

Δεομένη, του Giovanni Battista Salvi da Sassoferrato

Προέλευση εικονογραφικού θέματος

Στις κατακόμβες πρωτοεμφανίζεται το θέμα ως σύμβολο της δεομένης ψυχής. Αναλογοι τύποι υπάρχουν στην μινωική εποχή.

Τρόποι απεικόνισης

Η Δεοεμένη Παναγία απεικονίζεται όρθια, κατ΄ενώπιον με υψωμένα πλάγια τα χέρια σε δεητική στάση. Φορώντας το μαφόριο από το κεφάλι και κάτω από αυτό το οράριο με τα δύο άκρα αυτού κρεμασμένα μπροστά. Δεομένη απεικονίζεται και πλάγια σε παραστάσεις της Αναλήψεως από την παλαιοχριστιανική εποχή ήδη. Στραμένη πλαγίως προς τον Χριστό ιστορείται κυρίως στις παραστάσεις της λεγόμενης Δεήσεως εκπροσοπώντας την Εκκλησία και τους πιστούς. Ολόσωμη και κατ' ενώπιον εικονίζεται και κατ' ενώπιον με τα χέρια υψωμένα έναντι αλλήλων, όχι όμως πλάγια, αλλά μπροστά στο στήθος με τις παλάμες στραμένες προς τα έξω. Είναι μια διπλή χειρονομία της Δεομένης και συνιστά τον τύπο της Ευχής ή της οξείας (ισχυράς)παρεμβολής της Παναγίας. Τα χέρια της είναι ισοϋψή. Άλλοτε εικονίζεται στραμμένη δεξιά με το κεφάλι της να κάνει κίνηση νεύματος, με τοι αριστερό χέρι μπροστά στο στήθος της σε στάση δέησης, ενώ με το δεξί κρατάει μεγάλο ειλητάριο με την επιγραφή της ικεσίας της προς τον Χριστό. Άλλοτε η Παναγία προσάγει προς τον Υιό της κάποιον πιστό ή δωρητή.

Απεικονίσεις στους ναούς

Η Δεομένη εικονίζεται στον τρούλλο των ναών (σκηνή Αναλήψεως του Χριστού), στους πλάγιους τοίχους και στην κόγχη του Ιερού Βήματος.

Πηγές

• Κωνσταντίνος Καλοκύρης, Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν ανατολής και δύσεως, εκδ.Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1972