Βικιπαίδεια

Ζοζέφ Πιτόν ντε Τουρνεφόρ

Γάλλος βοτανολόγος

Ο Ζοζέφ Πιττόν ντε Τουρνεφόρ (Joseph Pitton de Tournefort, 5 Ιουνίου 1656 - 28 Δεκεμβρίου 1708) ήταν γάλλος γιατρός, βοτανολόγος και ταξιδιώτης. Υπήρξε ο πρώτος που έδωσε έναν σαφή ορισμό του όρου "γένος" (genus) στα φυτά, διακρίνοντας το γένος από το είδος. Ο Τουρνεφόρ περιέγραψε μεταξύ άλλων τους μύκητες και ταξινόμησε τις λειχήνες σε αυτόνομη ομάδα. Επίσης, διέκρινε μεταξύ δέντρων και βοτάνων, ενώ ασχολήθηκε και με την κατηγοριοποίηση των ανθών.Ο επιφανής σουηδός βοτανολόγος Κάρολος Λινναίος, δημιουργός της διωνυμικής ονοματοδοσίας, ταξινόμησε πολλά είδη της χλωρίδας με βάση την κατηγοριοποίηση του Τουρνεφόρ.

Ζοζέφ Πιτόν ντε Τουρνεφόρ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Joseph Pitton de Tournefort (Γαλλικά)
Γέννηση5  Ιουνίου 1656[1][2][3]
Αιξ-αν-Προβάνς
Θάνατος28  Δεκεμβρίου 1708[1][2][4]
Παρίσι
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[5]
λατινική γλώσσα
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Μονπελιέ
Πανεπιστήμιο του Παρισιού[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταβοτανολόγος
πτεριδολόγος
καθηγητής πανεπιστημίου[7]
μυκητολόγος
ιατρός[8]
ΕργοδότηςΚολλέγιο της Γαλλίας (1706–1708)[7]
Αξιοσημείωτο έργοχλωρίδα
ΣυγγενείςScholastique Pitton
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Τα ταξίδια του Τουρνεφόρ στην Ευρώπη

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Τουρνεφόρ γεννήθηκε στο Αιξ-αν-Προβάνς στις 5 Ιουνίου του 1656. Σπούδασε σε κολλέγιο Ιησουιτών και σκόπευε αρχικά να γίνει κληρικός. Μετά τον θάνατο του πατέρα του στράφηκε στη βοτανική. Το 1663, έχοντας ολοκληρώσει σπουδές ιατρικής στο Μονπελιέ, διορίστηκε καθηγητής βοτανικής στον Jardin des Plantes στο Παρίσι. Στα χρόνια 1688-1691 πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στη Δυτική Ευρώπη και ιδιαίτερα στα Πυρηναία, όπου συνέλεξε πολλά είδη φυτών. Το 1691 έγινε δεκτός στην Ακαδημία των Επιστημών στο Παρίσι. Λίγο αργότερα, το 1694, η δημοσίευση του έργου του Éléments de botanique θεμελίωσε τη φήμη του ως εξέχοντος βοτανολόγου.

Στα τέλη του 17ου αιώνα, ο Τουρνεφόρ επιφορτίστηκε από τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ΄, μετά από πρόταση της Ακαδημίας των Επιστημών, με ένα ταξίδι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στόχος της αποστολής του ήταν η συγκέντρωση πληροφοριών αφενός για τη χλωρίδα και πανίδα της Ανατολικής Μεσογείου και της Μικράς Ασίας, αφετέρου για το εμπόριο της περιοχής και ειδικότερα για την εκεί θέση και τις προοπτικές των γάλλων εμπόρων. Ο Τουρνεφόρ ξεκίνησε το ταξίδι του στην Αυτοκρατορία το 1699, συνοδευόμενος από τον γερμανό βοτανολόγο και γιατρό Αντρέας φον Γκουντελσχάιμερ (Andreas von Gundelsheimer, 1668-1715) και από τον μινιατουρίστα Κλοντ Ομπριέ (Claude Aubriet, 1651-1743) που επρόκειτο να φιλοτεχνήσει την πλούσια εικονογράφηση της αφήγησης του ταξιδιού τους. Επισκέφθηκαν την Κρήτη, τις Κυκλάδες, τη Μύκονο και άλλα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, την Κωνσταντινούπολη και τη νότια Μαύρη Θάλασσα, τη Μικρά Ασία, την Αρμενία και τη Γεωργία. Το ταξίδι διήρκεσε έως το 1702.[9] Σήμερα γνωρίζουμε λεπτομέρειές του, κυρίως χάρη στην Αναφορά ενός ταξιδιού στο Λεβάντε (Relation d'un voyage au Levant) που δημοσιεύτηκε το 1717.

Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι, ο Τουρνεφόρ δίδαξε στο Collège de France. Πέθανε στην ίδια πόλη στις 28 Δεκεμβρίου του 1708,[10] μετά από σοβαρό τραυματισμό του στο στομάχι[11] ο οποίος προκλήθηκε από άμαξα που τον παρέσυρε. Η οδός στην οποία συνέβη το θανατηφόρο ατύχημα βρίσκεται στο πέμπτο διαμέρισμα (arrondissement) του Παρισιού και φέρει το όνομά του σπουδαίου βοτανολόγου («Rue de Tournefort»).

Η Αναφορά ενός ταξιδιού στο Λεβάντε (1717) Επεξεργασία

Κυριότερο επιστημονικό έργο του Τουρνεφόρ είναι το Éléments de botanique, ou méthode pour connaître les plantes (1694, και σε λατινική μετάφραση Institutiones rei herbariae - εκδόθηκε το 1700 και το 1719). Το έργο του, ωστόσο, που είναι σήμερα ευρύτερα γνωστό είναι η Αναφορά ενός ταξιδιού στο Λεβάντε, η αφήγηση του ταξιδιού του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το κείμενο ακολουθεί τη συνήθη θεματική μιας ταξιδιωτικής αφήγησης των αρχών του 18ου αιώνα για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, διακρίνεται, ωστόσο, από τα υπόλοιπα σύγχρονά του περιηγητικά κείμενα για αυτή την περιοχή χάρη στη μεγάλη ακρίβεια και αναλυτικότητα των πραγματολογικών πληροφοριών του, όπως επίσης λόγω της διεξοδικότητας των βοτανολογικών και ζωολογικών περιγραφών που περιέχει. Σε αυτά τα χαρακτηριστικά οφείλεται και η μεγάλη δημοτικότητα του έργου, το οποίο γνώρισε κατά τον 18ο αιώνα τέσσερεις εκδόσεις στα γαλλικά (δίτομη 1717, τρίτομη 1717, 1718, 1727), δύο στα αγγλικά (1718, 1741) και από μία στα ολλανδικά (1737), στα σουηδικά (1772) και στα γερμανικά (1776-1777).[12] Αποσπάσματά της Αναφοράς δημοσιεύτηκαν σε πλήθος συλλογών με περιηγητικά κείμενα και συμπιλήθηκαν σε μυθοπλαστικές αφηγήσεις ταξιδιών στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η αφήγηση του Τουρνεφόρ, μολονότι αξιόπιστη ως προς τις πραγματολογικές πληροφορίες της για το φυσικό και οικισμένο περιβάλλον, επηρεάζεται ιδεολογικά από τον ανταγωνισμό μεταξύ του Ρωμαιοκαθολικισμού και της Ορθοδοξίας, όταν αναφέρεται στους ορθοδόξους Έλληνες. Η εικόνα που κατασκευάζει ο Τουρνεφόρ για αυτούς στηρίζεται σε όλα τα τυπικά για την εποχή στερεότυπα (ψεύτες, δόλιοι, δεισιδαίμονες, φιλοχρήματοι, διεφθαρμένοι, ανήθικοι), τα οποία εκπηγάζουν από την αντίληψη ότι η Ορθοδοξία αποτελεί αίρεση.[13] Παρά τις ιδεολογικές διαθλάσεις, οι πληροφορίες που δίνει ο Τουρνεφόρ για τους Έλληνες περιέχουν ενίοτε πολύτιμες ψηφίδες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι περιγραφές του ελληνικών ενδυμασιών, θρησκευτικών δοξασιών, ή η αφήγηση της συνάντησής του με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον εξ Απορρήτων.[14]

Έργα Επεξεργασία

  • Élémens de botanique, 1694. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8454361d/f9.item
  • Histoire des plantes qui naissent aux environs de Paris, 1698.
  • Institutiones rei herbariae, editio altera, 1700 και 1719 (λατινική μτφρ. του Élémens de botanique).
  • Traité de la matière médicale, 1717.
  • Relation d'un voyage du Levant, fait par ordre du Roy, contenant l'histoire ancienne & moderne de plusieurs isles de l'Archipel, de Constantinople, des côtes de la Mer Noire, de l'Armenie, de la Georgie, des frontières de Perse & de l'Asie Mineure, 2 τ., Παρίσι: Imprimerie Royale, 1717. (Άλλες εκδόσεις στα γαλλικά: 3 τ., Λυών: Anisson et Posuel, 1717 * 2 τ., Άμστερνταμ: aux dépens de la Compagnie, 1718[15] * 2 τ., Λυών: 1727).
  • A Voyage Into the Levant, 2 τ., Λονδίνο: D. Browne & al., 1718. Μετάφραση της Relation d'un voyage du Levant (β΄ αγγλική έκδοση: 3 τ., Λονδίνο: D. Midwinter).
  • Beschryving van eene Reize naar de Levant, 2 τ., Άμστερνταμ: Janssonns van Waesberge, 1737. Μετάφραση της Relation d'un voyage du Levant.
  • Utdrag Af Tourneforts Rese-Beskrifning Öfwer Levanten, Στοκχόλμη: Kongl. Tryckeriet, 1772.
  • Beschreibung einer Reise in die Levante, 3 τ., Νυρεμβέργη: G. N. Raspe, 1776-1777.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Joseph-Pitton-de-Tournefort. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6rf6402. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. tournefort-joseph-pitton. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ «Gran Enciclopèdia Catalana» (Καταλανικά) Grup Enciclopèdia. 0067112.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12282135v. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ (Αγγλικά) Mathematics Genealogy Project.
  7. ↑ 7,0 7,1 list of professors at Collège de France. www.college-de-france.fr/media/chaires-et-professeurs/UPL3451746530003663772_LISTE_DES_PROFESSEURS.pdf.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 23  Μαΐου 2019.
  9. ↑ Chatzipanagioti-Sangmeister, Julia (2007). Griechenland, Zypern, Balkan und Levante. Eine kommentierte Bibliographie ser Reiseliterur des 18. Jahrhunderts, 2 vols,. Eutin: Lumpeter & Lasel. σελ. 608. ISBN 3-9810674-2-8. 
  10. ↑ [1] Edward Lee Greene, Frank N. Egerton, Robert Patrick McIntosh, Rogers McVaugh, Landmarks of botanical history, Μέρος 2, Hunt Institute for Botanical Documentation, μέσω Google Books.
  11. ↑ Google Books, Holl William, The Biographical magazine, Τόμος 2.
  12. ↑ Chatzipanagioti-Sangmeister,. Griechenland, Zypern, Balkan und Levante,. σελ. 608-613. 
  13. ↑ Chatzipanagioti-Sangmeister, Julia (2002). Graecia Mendax. Das Bild der Griechen in der französischen Reiseliteratur des 18. Jahrhunderts,. Wien: Wiener Universitätsverlag. σελ. 209-289. ISBN 3-85114-690-5. 
  14. ↑ Chatzipanagioti-Sangmeister,. Graecia Mendax,. σελ. 231-235. 
  15. ↑ de Tournefort, Joseph Pitton (1718). Relation d'un voyage du Levant. Amsterdam: aux dépens de la compagnie. 

Αναφορές Επεξεργασία

  • Isely, Duane (1994). One hundred and one botanists. Iowa State University Press. pp. 71–73.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζοζέφ_Πιτόν_ντε_Τουρνεφόρ&oldid=10506252"