Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Ο Λεβ Βιγκότσκι θεωρεί ότι το γνωστικό-μαθησιακό δυναμικό κάθε ατόμου μπορεί να πλουτιστεί με περιβαλλοντική συνδρομή. Το παιδί κατέχει ένα συγκεκριμένο γνωστικό επίπεδο. Με τη διαμεσολάβηση του εκπαιδευτικού, των γονέων και των συνομηλίκων του το άτομο μπορεί με αλληλεπίδραση να οδηγηθεί σε ένα γνωστικό επίπεδο ανώτερο αυτού που από μόνο του κατέχει. Η διαφορά ανάμεσα στο προϋπάρχον γνωστικό επίπεδο κι εκείνο που το παιδί θα κατακτήσει με καθοδήγηση, ονομάζεται Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης (ΖΕΑ, Zone of proximal development, ZPD). Με άλλα λόγια Ζ.Ε.Α. είναι η διαφορά ανάμεσα σε αυτό που από μόνος μου μπορώ να πετύχω κι αυτό που θα κατακτήσω αν με βοηθήσουν. Η θεωρία αυτή βρίσκει εφαρμογή στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και δίνει μια νέα διάσταση στη διδακτική και τη θεώρηση της γνωστικής ανάπτυξης του παιδιού.


Οι οπαδοί του Βιγκότσκι μίλησαν για την έννοια της διερεύνησης σε αντίθεση με τον όρο της επιτάχυνσης. Σύμφωνα με την αρχη της διερεύνησης δεν γίνεται να διδαχθεί κάτι που βρίσκεται έξω από τα όρια της Ζ.Ε.Α., επειδή το παιδί δεν είναι έτοιμο να το μάθει.