Καβάνταρτσι
Συντεταγμένες: 41°25′58″N 22°0′42″E / 41.43278°N 22.01167°E
Το Καβάνταρτσι (σλαβομακεδονικά: Кавадарци, ελληνικά: Καφαντάρι), [kaˈvadartsi] ) ή Καφαντάρτσι είναι πόλη στην περιοχή Τίκφες της Βόρειας Μακεδονίας. Στην καρδιά της περιοχής κρασιών της Βόρειας Μακεδονίας, έχει το μεγαλύτερο οινοποιείο στη νοτιοανατολική Ευρώπη, που έχει πάρει το όνομά του από την πεδιάδα Τικφών. Η πόλη του Καβάνταρτσι είναι έδρα του ομώνυμου δήμου. Κοντά στην πόλη βρίσκεται η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Βόρειας Μακεδονίας, Λίμνη Τίκφες.[1]
| Καβάνταρτσι | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Καβάνταρτσι | |||
| Χώρα | Βόρεια Μακεδονία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Καβάνταρτσι | ||
| Έκταση | 15,1 km² | ||
| Υψόμετρο | 285 μέτρα | ||
| Πληθυσμός | 32.038 (2021) | ||
| Ταχ. κωδ. | 1430 | ||
| Τηλ. κωδ. | 043 | ||
| Ζώνη ώρας | θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης ώρα Κεντρικής Ευρώπης | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Ιστορία Επεξεργασία
Αρχαία και μεσαιωνικά χρόνια Επεξεργασία
Στην περιοχή των Τικφών γύρω από το Καβάνταρτσι, έχουν ανακαλυφθεί πολλά αντικείμενα και κατασκευές, που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια. Χάλκινα και κεραμικά αντικείμενα ανακαλύφθηκαν σε αρχαιολογικό χώρο στη γειτονική πόλη Στόβοι (Σλαβομακεδονικά Стоби), που χρονολογούνται από τον 6ο και τον 7ο αι. π.Χ. Αυτή η πόλη πιστεύεται ότι ιδρύθηκε την Αρχαιοελληνική εποχή. Ευρισκόμενη στην κεντρική Εγνατία Οδό, που οδηγούσε από το Δούναβη στο Αιγαίο Πέλαγος έγινε σημαντικό στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο. Η δημιουργία ενός νομισματοκοπείου κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο συνέβαλε στην ευημερία και την αναβάθμιση στο καθεστώς του δήμου (municipium). Στην περιοχή κόβονταν δηνάρια και άλλα νομίσματα με την επιγραφή "Μunicipium Stobensium". Έχουν ανακαλυφθεί πολυάριθμα κτίρια και μνημεία αυτής της εποχής, όπως ένα θέατρο. Μια Εβραϊκή κοινότητα λέγεται ότι υπήρχε στους Στόβους κατά τη διάρκεια του 3ου αιώνα, ωστόσο η συναγωγή της κατεδαφίστηκε τον 4ο αιώνα και χτίστηκε στη θέση της μια χριστιανική βασιλική. Στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 6ου αιώνα η πόλη καταστράφηκε κατά τις μεγάλες Αβαροσλαβικές επιδρομές. Οι Στόβοι που στο παρελθόν ήταν το κέντρο της περιοχής αυτής αντικαταστάθηκε από το νέο χωριό Ντούκενα.
Οθωμανική Αυτοκρατορία Επεξεργασία
Πολλές αλλαγές συνέβησαν με την κατάληψη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 14ο αιώνα. Οι κατακτητές Οθωμανοί κατέστρεψαν όλα τα υπάρχοντα χωριά και τα αντικατέστησαν με ανατολίτικη αρχιτεκτονική. Χωρικοί από το Ράστανι και το Ντούκενα που διέφυγαν από τους Οθωμανούς εγκαταστάθηκαν σε νέα περιοχή, φέρνοντας μαζί τους πολλές οικογένειες, που υπάρχουν στο Καβάνταρτσι σήμερα. Από την εγκατάσταση αυτή προέκυψε ένα νέο χωριό. Κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα αυτό το αναπτυσσόμενο χωριό λειτούργησε ως πόλος έλξης και μετανάστευσης ανθρώπων από τους γύρω λόφους και τα χωριά, για την ίδρυση της νέας πόλης που ονομάζεται Καβάνταρτσι.
Το Καβάνταρτσι ήταν υπό τη δικαιοδοσία του πασαλικίου (Οθωμανική στρατιωτική εδαφική μονάδα που ελέγχεται από έναν πασά) της περιοχής του Μοναστηρίου. Με την τουρκική πλειοψηφία χτίστηκαν σε όλη την πόλη πολλές κατοικίες μπέηδων και αρκετά τζαμιά. Την εποχή αυτή το Καβάνταρτσι είχε εδραιωθεί ως το νέο κέντρο της περιοχής Τίκφες.
Το Καβαντάρτσι και η ευρύτερη περιοχή Τίκφες αποτελούσε έως το 1912 μια από τις εστίες του Ελληνισμού, όπου υπήρξε έντονη διαπάλη μεταξύ εξαρχικών και πατριαρχικών[2][3]. Κατά το Μακεδονικό Αγώνα δρούσαν δύο ντόπια Ελληνικά ένοπλα σώματα κατά των κομητατζήδων: του Αθανάσιου Καπετανόπουλου και του Πέτρου Αβραμίδη και αρκετά Βουλγαρικά[4].
Μετά το σχηματισμό της επιτροπής της Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης από το Ντάμε Γκρούεφ το 1894 και την Εξέγερση του Ίλιντεν, στην περιοχή Τίκφες έδρασαν πολλά επαναστατικά σώματα, με στόχο την απελευθέρωση της Μακεδονίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
20ός αιώνας Επεξεργασία
Την περίοδο αυτή το Καβάνταρτσι άκμασε και έγινε μεγάλο οικονομικό, διοικητικό και πολιτικό κέντρο της περιοχής Τίκφες.
Τον Ιούνιο του 1913 πραγματοποιήθηκε η Εξέγερση των Τικφών εναντίον των Σερβικών δυνάμεων κατοχής. Οι μαχητές της αντίστασης απελευθέρωσαν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής Tίκφες, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Καβάνταρτσι, Νεγκότινο, Βάτασα και πολλών μικρών χωριών. Σερβικές στρατιωτικές δυνάμεις σκότωσαν περίπου 1.200 ανθρώπους και έκαψαν περισσότερα από 1.000 σπίτια. Οι περισσότεροι από τους Τούρκους κατέφυγαν στην Τουρκία. Ο Ρετζέπ Βαρνταρλί μετακόμισε στην Τουρκία και ίδρυσε την εταιρεία "Τίκφεσλι"( "από τις Τίκφες" στα τουρκικά), που παράγει γιαούρτι και αριάνι, το 1943. Η εταιρεία πωλήθηκε στην Danone το 1998.
Από το 1929 ως το 1941 το Καβάνταρτσι ανήκε στην Μπανόβινα του Βαρδάρη του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πόλη περιήλθε υπό Γερμανική και Βουλγαρική κατοχή για τέσσερα χρόνια και υπέστη μεγάλες απώλειες με πάνω από 300 νεκρούς μέχρι την αποχώρηση των κατακτητών. Στο χωριό Βάτασα στήθηκε ένα μνημείο προς τιμή και μνήμη των 12 νέων που εκτελέστηκαν από τις Βουλγαρικές δυνάμεις στις 16 Ιουνίου 1943.
Δημογραφικά Επεξεργασία
| 97% Σλαβομακεδόνες | 1% Ρομά | 0,5% Σέρβοι | 1,5% άλλες εθνικότητες |
Οικονομία Επεξεργασία
Κρασί Επεξεργασία
Το πιο φημισμένο εξαγωγικό προϊόν του Καβάνταρτσι είναι το κρασί και η πόλη διαθέτει το μεγαλύτερο οινοποιείο στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι μπελώνες στην περιοχή καλύπτουν μια συνολική έκταση 120 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που παράγουν έως και 85.000 τόνους σταφύλια ετησίως. Το οινοποιείο Τίκφες είναι ένα από τα παλαιότερα στη χώρα και επεξεργάζεται μέχρι και 55 εκατομμύρια κιλά σταφύλια για την παραγωγή περίπου 35 εκατομμύρια λίτρα κρασιού ετησίως. Από τους 38.000 κατοίκους εκτιμάται ότι έως και το 85% ασχολούνται με την καλλιέργεια των σταφυλιών.
Η παράδοση της οινοποιίας και της αμπελοκαλλιέργειας στην περιοχή Tίκφες χρονολογείται ήδη από τον 4ο αι. π.Χ. Η δραστηριότητα αυτή άνθισε τα μεσαιωνικά χρόνια με την παραγωγή, όπως ήταν συνηθισμένο τότε σε όλη την Ευρώπη, να γίνεται στα μοναστήρια.
Η περιοχή Τίκφες έχει μοναδικό και ευνοϊκό κλίμα, που δημιουργείται από το συγκερασμό του Μεσογειακού από το νότο και του Ηπειρωτικού από τα βόρεια και, σε συνδυασμό με την καλλιεργήσιμη γη, υψηλής περιεκτικότητας σε διαβρωμένη άργιλο, την καθιστά πολύ ευνοϊκή για την παραγωγή σταφυλιών.
Στους δήμους Καβάνταρτσι και Ροσομαν βρίσκεται το 20% της συνολικής καλλιέργειας σταφυλιών (5.142 τ.χλμ.) της χώρας. Η χώρα είναι ο έβδομος μεγαλύτερος εξαγωγέας κρασιού στην ΕΕ. Από το σύνολο της παραγωγής σταφυλιών στο σταφυλιών το 80% είναι για κρασί και το 20% επιτραπέζια. Το οινοποιείο Τίκφες, αν και το μεγαλύτερο και πιο παραγωγικό, δεν είναι σε καμία περίπτωση το μοναδικό οινοποιείο στην πόλη. Μεταξύ των άλλων είναι τα Τσεκόροβι και Ποπόφ. Τα οινοποιεία της περιοχής εξάγουν σε 26 χώρες.
Σιδηρονικέλιο Επεξεργασία
Ένας άλλος σημαντικός κλάδος είναι η παραγωγή σιδηρονικελίου. Η εταιρεία "FENI" παράγει 12.000 - 16.000 τόνους σιδηρονικέλιο ετησίως. Σε μια προσπάθεια να προσελκυσθεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον εγχώριων και ξένων επενδυτών, το 2000 ιδρύθηκε στο Καβάνταρτσι η πρώτη Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη της χώρας, που έχει γίνει γνωστό ως "Nickel Valley".
Εκτός από το κρασί και το σιδηρονικέλιο, το Καβάνταρτσι είναι γνωστό για την παραγωγή του ξυλείας και καπνού. Στο Καβάνταρτσι βρίσκεται η "Alliance One Macedonia", μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες επεξεργασίας καπνού της χώρας, που παράγοει και εξάγει Ανατολικό καπνό στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και ορισμένες χώρες της ΕΕ και της Ασίας.
Κύρια αξιοθέατα Επεξεργασία
Tίκφεσκι Γκρόζντομπερ Επεξεργασία
Την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου κάθε έτους, πραγματοποιείται για αρκετές ημέρες ένα φεστιβάλ που ονομάζεται "Тиквешки гроздобер" (Tίκφεσκι Γκρόζντομπερ = Τρύγος των Τικφών), που σηματοδοτεί την έναρξη της συγκομιδής των οινοποιήσιμων σταφυλιών στην περιοχή και τον εορτασμό της απελευθέρωσης του Καβάνταρτσι. Τέτοια είναι η σημασία αυτού του καρπού, που η σημαία της πόλης αποτελείται από έξι κύκλους σε λευκό και κόκκινο, που αντιπροσωπεύουν το πιο άφθονο και σημαντικο προϊόν της πόλης.
Το Tίκφεσκι Γκρόζντομπερ ξεκίνησε επίσημα το 1964. Λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια αρκετών ημερών και είναι μία από τις μεγαλύτερες πολιτιστικές εκδηλώσεις του είδους του στην περιοχή.
Το φεστιβάλ περιλαμβάνει λαϊκές, ποπ και ροκ συναυλίες, παραδοσιακούς χορούς, σεμινάρια, παρουσιάσεις και εκθέσεις. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το κέντρο της πόλης στεγάζει πολλά προσωρινά εστιατόρια, υπαίθριους πάγκους και υπαίθρια καταστήματα που επιτρέπουν στους επισκέπτες να βιώσουν τις μυρωδιές και τις γεύσεις των τοπικών σπεσιαλιτέ. Κορυφώνεται με μια καρναβαλική παρέλαση μέσα από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Λίμνη Τίκφες Επεξεργασία
Η Λίμνη Tίκφες (Σλαβομακεδονικά: Тиквешко Езеро) είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη στη χώρα. Βρίσκεται 165 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, 8 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Καβάνταρτσι στον Τσέρνα Ρέκα και 3 χιλιόμετρα από το χωριό Βόζαρτσι. Η λίμνη δημιουργήθηκε το 1968 από την εκτροπή των υδάτων του ποταμού και την κατασκευή ενός φράγμα ύψους 104 μέτρων. Έχει έκταση περίπου 14 τετραγωνικών χιλιομέτρων, μήκος 28,5 χιλιομέτρων και πλάτος 500 μέτρα. Η μέση θερμοκρασία του νερού είναι 24 °C, το μέγιστο βάθος είναι 150 μ. και ο συνολικός όγκος περίπου 475 κυβικά μέτρα. Oi κύριες πηγές των νερών της είναι ο Τσέρνα Ρέκα και ο Ποταμός Ντράγκοφ.
Τα νερά της χρησιμοποιούνται για άρδευση και ιχθυοτροφεία. Παράγει ηλεκτρική ενέργεια μέσω ενός υδροηλεκτρικού σταθμού (ΥΗΣ) και είναι χώρος για αθλητισμό και αναψυχή και δημοφιλές τουριστικό αξιοθέατο, λόγω των πολιτιστικών μνημείων και της πλούσια χλωρίδας και πανίδας της περιοχής.
Η περιοχή γύρω από τη λίμνη Tίκφες έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη ζώνη, που ιδρύθηκε και υποστηρίζεται ως έργο διατήρησης και προστασίας της άγριας ζωής και του γύρω περιβάλλοντος από την τοπική περιβαλλοντική ένωση ODEK και τη δημόσια επιχείρηση "Τίκφεσκο Πόλε".
Ζώνη Απόλυτης Προστασίας Τίκφες Επεξεργασία
Ιδρυθείσα το 1997, η Ζώνη Απόλυτης Προστασίας Τίκφες είναι 30 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Καβάνταρτσι και καλύπτει έκταση περίπου 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Εκεί απαντώνται 23 είδη αρπακτικών πουλιών και από αυτά 17 φωλιάζουν στην περιοχή αυτή. Θεωρείται μια από τις σημαντικότερες ορνιθολογικές περιοχές στην Ευρώπη.
Μονή Πόλοσκι και Εκκλησία Αγία Μπογκορόντιτσα του Ντρένοβο Επεξεργασία
Η Μονή Πόλοσκι χτίστηκε το 14ο αιώνα από έναν πατέρα και το γιο του από τις Πρέσπες, γνωστές για τα μοναστήρια και τις εκκλησίες τους σε όλη τη Μακεδονία. Αρχισαν τις εργασίες με το γιο να χτίζει μια εκκλησίας στο Ντρένοβο και τον πατέρα το Μοναστήρι Πόλοσκι. Οταν ο πατέρας είχε ολοκληρώσει την κατασκευή του Μοναστηριού επέστρεψε στο Ντρένοβο.
Η ματαιοδοξία και η αλαζονεία του γιου τον έκανε να ισχυρίζεται ότι η εκκλησία που έχτισε ήταν τόσο όμορφη και τόσο καλά καμωμένη, που ακόμη και αν ο Αγιος Ηλίας κατέβαινε από τους ουρανούς δεν θα μπορούσε να την καταστρέψει. Εκείνη τη στιγμή ένας κεραυνός με αστραπές ξέσπασε από το γαλάζιο ουρανό: ο Αγιος Ηλίας εξοργισμένος από αυτό τον ισχυρισμό χώρισε τη νέα εκκλησία στα δύο. Λέγεται ότι αν το ρήγμα επισκευαστεί, κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου (Εορτή του Αγίου Ηλία με το Παλιό Ημερολόγιο) η εκκλησία θα χωριστεί στο ίδιο ακριβώς σημείο.
Η εκκλησία μέσα στη Μονή Πόλοσκι είναι αφιερωμένη στον Αγιο Γεώργιο και βρίσκεται στη νοτιοδυτική ακτή της λίμνης Tίκφες, που είναι προσβάσιμη μόνο με σκάφος. Οι τοιχογραφίες της είναι πλήρως διατηρημένες και μπορούν να χρονολογηθούν από το 14ο αιώνα, με μόνη εξαίρεση εκείνες του νάρθηκα, που χτίστηκε το 17ου αιώνα. Η πιο πρόσφατη και τελευταία αποκατάσταση του κτηρίου έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το μοναστήρι είναι γνωστό για τις συλλογές του μοναδικών εικόνων και ξυλόγλυπτων και ιδιαίτερα για την τέχνη των τοιχογραφιών του, που διαφέρουν από άλλες της ίδιας περιόδου λόγω των ασυνήθιστων συνθέσεων τους.
Πύργος του Μάρκο Επεξεργασία
Ο Πύργος του Mάρκο είναι ένα πέτρινο οικοδόμημα που βρίσκεται στο κέντρο του Καβάνταρτσι και ανεγέρθηκε το 18ο αιώνα. Η τετράγωνη κατασκευή ανέρχεται σε περίπου 20 μέτρα με πέντε ορόφους. Οι τοίχοι του είναι πάχους δέκα μέτρων, με τρία παράθυρα στον τέταρτο και πέμπτο όροφο. Η μοναδική είσοδος είναι από την πόρτα στο δεύτερο όροφο, προσβάσιμη μέσω μιας πέτρινης σκάλας. Στο νότιο τοίχο του τέταρτου ορόφου παραμένει ένα άνοιγμα που χρησιμοποιείτο για την άμυνα και το άνοιγμα στον πέμπτο όροφο ήταν για την απόρριψη των βρώμικων νερών.
Πολιτιστικός Οίκος Ιβάν Μάζοφ-Κλίμε Επεξεργασία
Ο Πολιτιστικός Οίκος Ιβάν Μάζοφ-Κλίμε ιδρύθηκε το 1952 και αποτέλεσε μουσικό σύνολο το 1953. Το Λαογραφικό Σύνολο Τίκφες αποτελείται από 115 μέλη και παρουσιάζει χορογραφημένα δημοτικά τραγούδια και χορούς σε όλη τη χώρα και στο εξωτερικό.
Δημοτικό Μουσείο και Πινακοθήκη Επεξεργασία
Χτισμένο το 1973 και ανοικτό για το κοινό από το 1976, το Δημοτικό Μουσείο στεγάζει πολλά ιστορικά, αρχαιολογικά και πολιτιστικά εκθέματα. Η πινακοθήκη εκθέτει έργα τοπικών και ξένων καλλιτεχνών, οργανώνοντας πέντε ως οκτώ εκθέσεις κάθε χρόνο.
Προσωπικότητες Επεξεργασία
- Στόγιαν Αντοφ (γ. 1935), πολιτικός
- Τοντόρ Γκετσέφσκι (γ. 1977), μπασκετμπολίστας
- Βάντσε Σίκοφ (γ. 1985), ποδοσφαιριστής
- Βρίμπιτσα Στεφάνοφ, πρώην μπασκετμπολίστας
Αδελφοποιήσεις Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Official Tikveš Winery Website». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2009.
- ↑ Κωνσταντίνος Α. Βακαλόπουλος, Ο βόρειος ελληνισμός κατά την πρώιμη φάση του μακεδονικού αγώνα 1878-1894, Εκδόσεις Σταμούλη, 2004, σσ. 23, 120, 121, 265, 266
- ↑ Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας (1830-1912), Από τη γένεση του Νεοελληνικού κράτους ως την απελευθέρωση, ΗΡΟΔΟΤΟΣ, Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 89
- ↑ Κωνσταντίνος Α. Βακαλόπουλος, Ο βόρειος ελληνισμός κατά την πρώιμη φάση του μακεδονικού αγώνα 1878-1894, Εκδόσεις Σταμούλη, 2004, σελ. 23
- ↑ 2002 census results in English and Macedonian (PDF)