Καθαλάτωση ονομάζεται το φαινόμενο της εναπόθεσης, υπό μορφή σκληρού φλοιού (κρούστας), στερεών ουσιών αλάτων και κυρίως, ανθρακικών, π.χ. ανθρακικού ασβεστίου, ανθρακικού μαγνησίου, ανθρακικού μαγγανίου, ή χλωριούχου νατρίου, χλωριούχου μαγγανίου, κ.ά. στα τοιχώματα δοχείων όπου βράζεται νερό, όπως π.χ. σε λέβητες, εξ ου και η ονομασία αυτής της κρούστας λεβητόλιθος (boiler scale). Όσο βαρύτερο (πλουσιότερο) σε άλατα είναι το νερό, τόσο μεγαλύτερη είναι και η καθαλάτωση. Η καθαλάτωση, εκτός του ότι επιφέρει μείωση της απόδοσης του λέβητα, είναι δυνατόν να προκαλέσει μέχρι και την έκρηξη αυτού.

Σημειώνεται ότι κατά τη συνεχή λειτουργία των λεβήτων παρουσιάζεται συνεχής αύξηση της πυκνότητας των αλάτων, εντός του υδροθαλάμου, και τούτο διότι με κάθε νέα ποσότητα νερού που εισέρχεται στο λέβητα, μετατρεπόμενο σε ατμό, τα άλατα που περιέχει παραμένουν στον υδροθάλαμο. Έτσι, κάθε νέα υδροδότηση, όπως συνέβαινε παλαιότερα στις σιδηροδρομικές ατμομηχανές, ή και όταν γίνεται προς συμπλήρωση νερού λόγω απωλειών στο τροφοδοτικό κύκλωμα του λέβητα, αυξάνεται συνεχώς η ποσότητα των αλάτων, καθιστώντας έτσι αφενός το νερό πυκνότερο εντός του υδροθαλάμου, και αφετέρου μεγαλύτερης έκτασης δημιουργίας λεβητολίθου.

Η αφαίρεση του λεβητολίθου, που τυγχάνει ιδιαίτερα δυσθερμαγωγό σώμα και που μπορεί άλλοτε να είναι σκληρός και άλλοτε πολτώδης, ανάλογα με την ποιότητα των αλάτων, καθίσταται πολύ δυσχερής. Για τον λόγο αυτό έχουν επινοηθεί πολλοί τρόποι παρεμπόδισης της δημιουργίας και για την αφαίρεσή του, μηχανικοί, χημικοί και ηλεκτρικοί. Σημαντικότεροι εξ αυτών θεωρούνται εκείνοι της πρόληψης της δημιουργίας λεβητολίθου που συνηθέστερα γίνεται ως προπαρασκευή του τροφοδοτικού νερού λεβήτων των μεγάλων εγκαταστάσεων ατμολεβήτων με συσκευές αφαλάτωσης. Γενικότερα, η προπαρασκευή αυτή αποτελεί ιδιαίτερο επιστημονικοτεχνικό κλάδο και απασχολεί κυρίως βιομηχανίες και εντεταλμένους στη συντήρηση ομοίων εγκαταστάσεων ή και συσκευών, π.χ. πλυντηρίων, θερμοσιφώνων, ηλιακών θερμοσιφώνων κ.λπ.

Άξια ιδιαίτερης μνείας, εξ όλων των μεθόδων είναι η ηλεκτρική μέθοδος όπου ο αρνητικός πόλος μικρής γεννήτριας συνεχούς ρεύματος συνδέεται με τα τοιχώματα του λέβητα, κλείνοντας το κύκλωμα με ένα βολτόμετρο, καλούμενη μέθοδος Stromlos. Άλλοι μέθοδοι είναι: η μέθοδος Alfloc, η μέθοδος TIA, η μέθοδος Porta κ.ά.

Πηγές Επεξεργασία

  • "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΓ΄, σελ.453.
  • Ίδρυμα Ευγενίδου "Βιβλιοθήκη του τεχνικού", "Κινητήριες μηχανές" Αθήνα 1969, τομ.1ος, σελ.215.