Κολεόρρυγχα
Τα κολεόρρυγχα (επιστημονική-λατινική ονομασία Coleorrhyncha ή Peloridiomorpha), γνωστά και με την κοινή ονομασία «ζωύφια των βρύων» (αγγλ. moss bugs), είναι η μικρότερη υπόταξη των ημίπτερων εντόμων. Αντιπροσωπεύει μια αρχαία κατηγορία εντόμων που τρέφονται με βρύα, τα περισσότερα είδη της οποίας έχουν εξαφανισθεί εδώ και εκατομμύρια έτη. Παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες με τα ετερόπτερα, αλλά και βασικές διαφορές. Σήμερα όλα τα ζώντα κολεόρρυγχα ανήκουν σε μία μόνο οικογένεια, τις πελοριδιίδες (Peloridiidae). Το μήκος τους είναι από 2 μέχρι 5 χιλιοστόμετρα.[1] Μερικά είδη έχουν πτέρυγες, συνήθως υποτυπώδεις, αλλά κανένα είδος δεν μπορεί να πετάξει. Ζουν σε υγρά ενδιαιτήματα με βρύα, συνδεόμενα με τη γεωγραφική κατανομή των δέντρων του γένους νοθοφάγος στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νέα Καληδονία και τη Νότια Αμερική, τόπους που αποτελούσαν πριν από 200 εκατομμύρια έτη τμήματα της υπερηπείρου Γκοντβάνα.[2]
| Κολεόρρυγχα | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Το είδος Oiophysa distincta
| ||||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||||
|
Τρεις άλλες εξαφανισμένες μεγάλες οικογένειες έχουν γίνει γενικώς παραδεκτές με βάση απολιθώματα: Οι προγονοκιμικίδες (Progonocimicidae, ανώτερη Πέρμια περίοδος έως ανώτερη Κρητιδική), οι καραβασιίδες (Karabasiidae, Ιουράσια περίοδος έως κατώτερη Κρητιδική) και οι οπλοριδιίδες (Hoploridiidae, κατώτερη Κρητιδική), με απολιθώματα να έχουν βρεθεί και στα δύο ημισφαίρια της Γης.[3] Το αρχαιότερο γνωστό γένος των κολεόρρυγχων εντόμων είναι το περμορίδιο (Permoridium), που ζούσε από την κατώτερη Πέρμια περίοδο (Ασελιανή βαθμίδα μέχρι Σακμαριανή βαθμίδα, πριν από 290 έως 300 εκατομμύρια έτη περίπου) ατη σημερινή Γερμανία, ωστόσο φαίνεται να συγγενεύει περισσότερο με τις σημερινές πελοριδιίδες παρά με οποιαδήποτε από τις άλλες εξαφανισμένες οικογένειες[4] (από αρκετούς το περμορίδιο κατατάσσεται στη δική του ξεχωριστή εξαφανισμένη οικογένεια, τις «περμοριδιίδες»). Παλαιότερα τα κολεόρρυγχα εντάσσονταν στα «ομόπτερα» έντομα, αλλά με βάση μελέτες των μορφολογικών ομοιοτήτων τους και της μοριακής φυλογενετικής (ανάλυση του DNA), θεωρούνται πλέον «αδελφή ομάδα» των ετερόπτερων.[5]
Η εξαφανισμένη οικογένεια προγονοκιμικίδες θεωρήθηκε παλαιότερα ως κλάδος πρωτόγονων ετερόπτερων[6], αλλά με βάση τη μορφολογία των απολιθωμάτων ο Σοβιετικός παλαιοεντομολόγος Γιούρι Αλεξάντροβιτς Ποπόφ (Юрий Александрович Попов, 1936-2016) τις θεώρησε προγονική υπο-ομάδα των κολεόρρυγχων[7] και αυτή η θέση ακολουθήθηκε από τους μεταγενέστερους εντομολόγους.[8][5][9][2]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Ye, Zhen; Damgaard, Jakob; Burckhardt, Daniel; Gibbs, George; Yuan, Juanjuan; Yang, Huanhuan; Bu, Wenjun (Απρίλιος 2019). «Phylogeny and historical biogeography of Gondwanan moss-bugs (Insecta: Hemiptera: Coleorrhyncha: Peloridiidae)». Cladistics 35 (2): 135-149. doi:. PMID 34622982.
- ↑ 2,0 2,1 Szwedo, Jacek; Azar, Dany; Ziadé, Kamil (2011). «The first Progonocimicidae (Insecta: Hemiptera: Coleorrhyncha) from Lower Cretaceous Lebanese amber». Insect Systematics & Evolution 42 (2): 161-177. doi:. https://www.researchgate.net/publication/221760949.
- ↑ Jiang, Tian; Wang, Bo; Szwedo, Jacek (2019-01-01). «The first representative of Progonocimicidae (Hemiptera: Coleorrhyncha) from mid-Cretaceous Burmese amber». Cretaceous Research 93: 346-359. doi:. ISSN 0195-6671. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195667118301812.
- ↑ Burckhardt, Daniel; Nel, André; Raisch, Manfred; Poschmann, Markus J. (2022-04-21). «A new putative moss bug (Insecta: Hemiptera) from the lower Permian of the Saar-Nahe Basin, SW Germany, and the age of Coleorrhyncha». Historical Biology 35 (6): 832-837. doi:. ISSN 0891-2963. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/08912963.2022.2067759.
- ↑ 5,0 5,1 Brożek, Jolanta (2007), Labial sensillae and the internal structure of the mouthparts of Xenophyes cascus (Bergroth 1924) (Peloridiidae: Coleorrhyncha: Hemiptera) and their significance in evolutionary studies on the Hemiptera, http://jaf.student.kul.lublin.pl/files/323/03brozek.pdf
- ↑ Hennig, Willi (1981). Insect Phylogeny
. Νέα Υόρκη: Wiley. ISBN 978-0-471-27848-1. Πρωτότυπο στη γερμανική γλώσσα του Waldemar Kramer: Die Stammesgeschichte der Insekten, Φραγκφούρτη 1969
- ↑ Popov, Yu A. (1981). «Historical development and some questions on the general classification of the Hemiptera». Rostria 33 (Supplement): 85-99. Popov, Yu A.; Shcherbakov, Dmitry E. (1991). «Mesozoic Peloridioidea and their ancestors (Insecta: Hemiptera, Coleorrhyncha)». Geologica et Palaeontologica 25: 215-235.
- ↑ Wheeler, Ward C.; Schuh, Randall T.; Bang, Ranhy (1993). «Cladistic relationships among higher groups of Heteroptera: congruence between morphological and molecular data sets». Insect Systematics & Evolution 24 (2): 121-137. doi:.
- ↑ Heads, Sam W. (2008). «A new species of Yuripopovia (Coleorrhyncha: Progonocimicidae) from the Early Cretaceous of the Isle of Wight». British Journal of Entomology and Natural History 21: 247-253. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-12-19. https://web.archive.org/web/20131219031104/http://fossilinsects.net/pdfs/Heads_2008_BJENH_YuripopoviaEarlyCretIsleOfWight.pdf.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Hoch, H. (2006). «Vibrational signalling in a Gondwanan relict insect (Hemiptera: Coleorrhyncha: Peloridiidae)». Biology Letters 2 (2): 222-224. doi:. PMID 17148367.
- Myers, John Golding; China, William Edward (1929). «The systematic position of the Peloridiidae as elucidated by a further study of the external anatomy of Hemiodoecus leadi China». Annals and Magazine of Natural History 105 (3): 282-294. doi:.
- Popov, Yu A.· Shcherbakov, Dmitry E. (1996). «Origin and evolution of the Coleorrhyncha as shown by the fossil record». Στο: Schaefer, Carl W. Studies on Hemipteran Phylogeny. Lanham, Maryland: Entomological Society of America. σελίδες 9–30. ISBN 978-0-938522-54-6.
- Shcherbakov, Dmitry E. (2005). «Fossils versus molecules and cladistics: controversies over the Hemiptera phylogeny». 12th International Auchenorrhyncha Congress, Berkeley, Volume 7.
- Wang, Bo; Szwedo, Jacek; Zhang, HaiChun (2009). «Jurassic Progonocimicidae (Hemiptera) from China and phylogenetic evolution of Coleorrhyncha». Science in China Series D: Earth Sciences 52 (12): 1953-1961. doi:. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 December 2013. https://web.archive.org/web/20131219033514/http://159.226.74.248:8000/pagelinks/150276.pdf.