Κοστοβώκοι

Οι Κοστοβώκοι ήταν αρχαίος λαός κατοίκων στα βόρεια της Δακίας.

Οι ονομασίες

Το εθνωνύμιο απαντά με πολλούς φωνητικούς και ορθογραφικούς τύπους στις πηγές, ελληνικές και λατινικές: Κοστοβώκοι (λατ. Costoboci), Κοιστοβώκοι, Κοισστοβώκοι, Κίστοβώκοι, Κοστουβώκοι, Κοστοβώκαι, Κασταβώκοι, Κασταβώκαι, Costobi, Κοστόβοι. Ποικιλία υπάρχει και στα ανθρωπωνύμια: Burebista, Boerebista, Boirebista, Βοιρεβίστας, Βειρεβίστας, Βυραβίστας, Βύρεβίστας. Οι απόπειρες ετυμολόγησης ποικίλουν: η λέξη είναι σύνθετη με πρώτο συνθετικό το "Κόστο", που σημαίνει: φωτισμένος, λαμπρός, έξοχος, δυνατός, διακεκριμένος, συνετός, και δεύτερο συνθετικό το "βώκοι", του οποίου η έννοια: είναι ευγενής, σπουδαίος, ισχυρός.

Αρχική κοιτίδα

Στις πηγές απουσιάζει κάθε σαφής προσδιορισμός της. Απλές μνείες του εθνωνυμίου παρέχουν οι ιστορικοί και γεωγράφοι: Παυσανίας, Δίων Κάσσιος, Αμμιανός Μαρκελλίνος και το λεξικό Σούδα. Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος ασαφώς μας πληροφορεί πως το κοστωβοκικό έδαφος βρίσκεται στην προρωμαϊκή Δακία, ή εντός της Ευρωπαϊκής Σαρματίας. Οι σύγχρονοι ερευνητές επιχειρούν να ταυτίσουν τους παραπάνω χώρους με τις εξής περιοχές: α) τη σημερινή βορρειοδυτική Ρουμανία β) το ανώτερο ρεύμα του ποταμού Τίσα της δυτικής Ουκρανίας, γ) της ανατολικής Ουγγαρίας και της Β.Δ. Γιουγκοσλαβίας δ) επί της Β.Α ακτής του Εύξεινος Πόντος. Κατά μίαν άλλη εκδοχή πρόκειται για δύο πληθυσμιακές ενότητες, από τις οποίες η μία βρισκόταν στην κοιλάδα του ποταμού Βιστούλα , και η άλλη στον ποταμό Σερέτ ο οποίος πηγάζει από τη Βουκοβίνα και χύνεται στον Δούναβη.

Φυλετική καταγωγή

Οι γνώμες αφθονούν και ως προς την εθνική κατάταξη τους. Από τις αρχές του 19ου αιώνα στους κόλπους της Ρουμανικής ιστοριογραφίας οι Κοστoβώκοι κατατάσσονται στην μεγάλη ενότητα των Θρακικών φυλών. Όμως από το 1880 ο Ρουμάνος Gr. G. Tocilescu επισημαίνει πως οι αρχαίες πηγές δεν τους ονομάζουν ευθέως και ρητώς Θράκες. Όπως παρατηρεί ο Ρωμανιστής Αχιλλέας Λαζάρου, «...η τάση θρακοποιήσεώς τους [...] (εκφράζει) ένα εντελώς αναχρονιστικό ρουμανικό μεγαλοϊδεατισμό». Προτείνεται ακόμα η Κέλτικη καταγωγή τους ή πρόκειται για Κέλτες εκδακισμένους. Στην Ελλάδα, γίνεται απόπειρα συσχετισμού τους με τους Δάκες του Κεκαυμένου δηλαδή τους Βλάχους.

Σύγκρουση με τη Ρώμη

Στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ η χερσόνησος του Αίμου δέχεται την εισβολή των Κοστοβώκων. Για τα αίτια και τις ακριβείς συνθήκες καθόδου τους οι ιστορικοί δεν συμφωνούν. Υπάρχουν δύο εκδοχές: σύμφωνα με την πρώτη κινούνται νότια λόγω της πίεσης που δέχονται από τους Κουάδους και τους Μαρκομάνους οι οποίοι κι αυτή με τη σειρά τους πιέζονταν από τους Γότθους. Κατά μίαν άλλη εκδοχή, οι Βάνδαλοι Άσδιγγοι εγκαταστάθηκαν στην Ρωμαϊκή Δακία με σκοπό να υπηρετήσουν ως φοιδεράτοι την Ρώμη και να αποκομίσουν γη και μισθό. Όταν δεν έλαβαν τίποτε από τα παραπάνω εμπιστεύθηκαν τα γυναικόπαιδά τους στον κυβερνήτη της Δακίας (Cornelius Clemens), για να εξασφαλίσουν βιαίως τα εδάφη των Κοστοβώκων.

Η επιδρομή των Κοστοβώκων συμπίπτει με την αρχή του λεγόμενου Μαρκομανικού πολέμου, δηλαδή με την εγκατάσταση του Μάρκου Αυρήλιου στο Cornuntum, ανατολικά της Βιέννης με σκοπό την απώθηση γερμανικών φύλων. Οι Κοστοβώκοι χωρίς να υποκείψουν στην κυριαρχία των Βανδάλων διαπεραιώθηκαν στη Δοβρουτσά κι από εκεί νότια ως την Ελλάδα. Για το δρομολόγιο που ακολούθησαν υπάρχουν δύο εκδοχές από τους ιστορικούς: ή επέδραμαν από ξηρά και θάλασσα και κατέληξαν στην Αφρική ή κινήθηκαν από την στεριά και λεηλάτησαν Αττική, Βοιωτία και Πελοπόννησο και κατέληξαν στην Αφρική. Η δια ξηράς μετακίνησή τους επιβεβαιώνεται περισσότερο και από επιγραφικό υλικό.

Πηγές

• Αχιλλεύς Γ. Λαζάρου, «Κοστοβώκοι και σωτηρία της ιεράς πόλεως Ελευσίνος», Πλάτων, τομ. 51 (1999-2000), σελ.1 19-131
• Αχιλλεύς Γ. Λαζάρου, «Θεσπιείς κατά Κοστοβόκων και στρατολογία Ελλήνων επί Ρωμαιοκρατίας», Επετηρίς της Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών, τομ.Α΄, α΄, 1998, σελ. 291-306

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αχιλλεύς Γ. Λαζάρου, «Θεσπιείς κατά Κοστοβόκων και στρατολογία Ελλήνων επί Ρωμαιοκρατίας», Επετηρίς της Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών, τομ.Α΄, α΄, 1998, σελ. 291-306 [1]