Μαρίνο Γκετάλντι
Ο Μαρίνο Γκετάλντι (λατινικά: Marinus Ghetaldus, κροατικά: Marin Getaldić; 2 October 1568 – 11 April 1626) ήταν ένας Ραγκουζανός επιστήμονας. Ήταν μαθηματικός και φυσικός που σπούδασε στην Ιταλία, την Αγγλία και το Βέλγιο. Τα καλύτερα του αποτελέσματα είναι κυρίως στη φυσική, ειδικά στην οπτική και στα μαθηματικά. Ήταν ένας από τους λίγους μαθητές του Φρανσουά Βιέτ.
| Μαρίνο Γκετάλντι | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 2 Οκτωβρίου 1568[1] Ντούμπροβνικ[1][2] |
| Θάνατος | 11 Απριλίου 1626[1] Ντούμπροβνικ[1][2] |
| Παρατσούκλι | Bete |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βενετική Δημοκρατία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | λατινική γλώσσα[3][4] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μαθηματικός[1][2] φυσικός[1][2] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Γεννημένος στην οικογένεια ευγενών Γκετάλντι, ήταν ένα από τα έξι παιδιά. Ήταν γνωστός για την εφαρμογή της άλγεβρας στη γεωμετρία και την έρευνά του στον τομέα της γεωμετρικής οπτικής, στην οποία έγραψε 7 έργα, μεταξύ των οποίων το Promotus Archimedus (1603) και το De resolutione et compositione mathematica (1630). Παρήγαγε επίσης ένα φυλλάδιο με τις λύσεις 42 γεωμετρικών προβλημάτων, το Variorum problematum colletio, το 1607 και έθεσε το έδαφος για την αλγεβρική γεωμετρία. Οι συνεισφορές του στη γεωμετρία αναφέρθηκαν από τον ολλανδό φυσικό Κριστιάαν Χούιγκενς και τον Έντμοντ Χάλλεϊ, ο οποίος υπολόγισε την τροχιά του γνωστού ως κομήτη του Χάλλεϊ στην Αγγλία.
Ο Γκετάλντι ήταν ο κατασκευαστής του παραβολικού καθρέφτη (διαμέτρου 66 εκατοστών), που διατηρείται σήμερα στο Εθνικό Ναυτικό Μουσείο στο Λονδίνο. Ήταν επίσης πρωτοπόρος στην κατασκευή κωνικών φακών.[5] Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Πάντοβα συναντήθηκε με τον Γαλιλαίο Γκαλιλέι, με τον οποίο μιλούσαν τακτικά. Ήταν καλός φίλος του Γαλλικού μαθηματικού Φρανσουά Βιέτ. Του δόθηκε η θέση του καθηγητή των μαθηματικών στο Λέουβεν στο Βέλγιο, ένα από τα πιο διάσημα πανεπιστημιακά κέντρα στην Ευρώπη την εποχή εκείνη.
Ασχολήθηκε επίσης με την πολιτική και ήταν ο απεσταλμένος της Δημοκρατίας της Ραγκούσας στην Κωνσταντινούπολη το 1606, καθώς και το μέλος του Μεγάλου και Μικρού Συμβουλίου, των πολιτικών οργάνων της Δημοκρατίας. Ήταν παντρεμένος με την Μαρίγια Σορκότσεβιτς, που πέθανε κατά την γέννα της τρίτης κόρης τους. Είχαν τρεις κόρες: την Ανίτσα, την Φράνιτσα και τη Μαρίγια.
Κληρονομιά Επεξεργασία
Δύο αξιοσημείωτες τοποθεσίες στο Ντουμπρόβνικ συνδέονται με το όνομα του Γκετάλντιτς: το σπήλαιο του Μπέτε, από το ψευδώνυμο του με το οποίο διεξήγαγε πειράματα με αναφλέξιμους καθρέφτες. Το Ποζβίζντ είναι ένας βασικός στρατηγικός πύργος στο σύστημα οχύρωσης Στον το οποίο οι αρχές της Δημοκρατίας του Ντουμπρόβνικ του ανέθεσαν να κατασκευάσει το σύστημα το 1604.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
- Οίκος των Γκετάλντιτς
- Κατάλογος αξιοσημείωτων Ραγκουζανών
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 MacTutor History of Mathematics archive. Ghetaldi. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Hrvatski biografski leksikon» (Κροατικά) 1983. 6789. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2021.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. ola2016923595. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ CONOR.SI. 18007139.
- ↑ «history and culture». www.vodice.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2016.
Πηγές Επεξεργασία
- Vujić, Marko. Marin Getaldić - Život i djelo. SVEUČILIŠTE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA U OSIJEKU ODJEL ZA FIZIKU. http://www.mathos.unios.hr/~mdjumic/uploads/diplomski/VUJ36.pdf.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- A. Favaro, "Marino Ghetaldi," Amici e corrisponsdenti di Galileo, 3 vols. (Firenze, 1983), 2, 911-34.
- H. Wieleitner, "Marino Ghetaldi und die Anfänge der Koordinatengeometrie," Bibliotheca mathematica, 3rd ser., 13, pp. 242–247.
- G. Barbieri, "Marino Ghetaldi," in Pietro F. Martecchini, Galleria di Ragusei illustri, (Ragusa, 1840).
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Μαρίνο Γκετάλντι», MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews, http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Ghetaldi.html.
- «Ghetaldi [Ghettaldi], Marino». The Galileo Project.
- Έργα Μαρίνο Γκετάλντι στην Open Library μέσω του Internet Archive