Μαντάμ ντε Πομπαντούρ
Η Ζαν Αντουανέτ Πουασόν, Μαρκησία ντε Πομπαντούρ (Jeanne Antoinette Poisson,Marquise de Pompadour) (Παρίσι, 29 Δεκεμβρίου 1721 - Βερσαλλίες, 15 Απριλίου 1764) ήταν επίσημη ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄ και στη συνέχεια μαρκησία οπότε και ανέλαβε Κυρία του Οίκου της Βασίλισσας. Η Μαρκησία ντε Πομπαντούρ αναδείχθηκε σημαντική προστάτιδα των τεχνών και των γραμμάτων.[13]
| Μαρκησία ντε Πομπαντούρ | |
|---|---|
.jpg) πορτραίτο της Μαντάμ ντε Πομπαντούρ από τον Φρανσουά Μπουσέ, 1750 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Madame de Pompadour (Γαλλικά) |
| Γέννηση | 29 Δεκεμβρίου 1721[1][2][3] Παρίσι |
| Θάνατος | 15 Απριλίου 1764[1][3][4] Βερσαλλίες |
| Αιτία θανάτου | φυματίωση |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Κατοικία | Διαμέρισμα της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ (1745–1750) Κάστρο του Κρεσί (1746–1757) Κάστρο του Σαν-συρ-Μαρν |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία[5] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γαλλικά[6][7] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | οικοδέσποινα λογοτεχνικού σαλονιού πολιτικός Κυρία επί των τιμών[8] royal mistress |
| Περίοδος ακμής | 1741[9] - 1764[9] |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Σαρλ-Γκιγιώμ Λε Νορμάν ντ'Ετιόλ (από 1741)[10] |
| Σύντροφος | Λουδοβίκος ΙΕ΄ της Γαλλίας[11] |
| Τέκνα | Αλεξαντρίν Λε Νορμάν ντ'Ετιόλ[12] |
| Γονείς | Σαρλ Φρανσουά Πωλ Λε Νορμάν ντε Τουρνεέμ και Μαντλέν ντε Λα Μοτ[12] |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | ευνοούμενος royal mistress |
| Θυρεός | |
.svg) | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Παιδική ηλικία Επεξεργασία
Γεννημένη στο Παρίσι, κόρη πλουσίου τραπεζίτη, η Ζαν Αντουανέτ είχε από μικρή το όνειρο να γίνει ερωμένη του βασιλιά. Μάλιστα όταν ήταν σε ηλικία εννέα ετών, μια γριά μάντισσα της είχε πει πως μια μέρα θα γίνει η μαιτρέσα του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄. Έκτοτε ζούσε με αυτό το όνειρο. Πήγε σχολείο στο μοναστήρι των Ουρσουλίνων στο Παρίσι. Το 1741, σε ηλικία 20 χρονών παντρεύτηκε τον Σαρλ-Γκιγιώμ Λε Νορμάν ντ'Ετιόλ, ο οποίος ήταν αξιωματικός στρατού.[14]
Μαιτρέσσα του βασιλιά Επεξεργασία
Στις 25 Φεβρουαρίου 1745 δόθηκε στις Βερσαλλίες ένας μεγάλος χορός μεταμφιεσμένων, με αφορμή τον γάμο του πρίγκηπα Λουδοβίκου, γιο του Λουδοβίκου ΙΕ΄ και διάδοχο του γαλλικού θρόνου. Εκεί της δόθηκε η ευκαιρία να τραβήξει την προσοχή του βασιλιά και από τότε ο βασιλιάς μαγεύτηκε από την ίδια. Μέσα στους επόμενους μήνες με διαταγή του βασιλιά πήρε διαζύγιο από τον Σαρλ Γκιγιώμ, τον προηγούμενο σύζυγό της. Τον Ιούλιο έγινε μαρκησία και απέκτησε δικό της μαρκεζάτο στα νότια της Γαλλίας. Αυτό ήταν πρωτοφανές για την εποχή εκείνη, καθώς για πρώτη φορά ένα άτομο από αστική καταγωγή εισήλθε στην υψηλή αριστοκρατική κοινωνία των Βερσαλλιών. Τέλος τον Σεπτέμβριο έγινε η επίσημη παρουσίαση στη γαλλική βασιλική αυλή ως επίσημη μαιτρέσα του βασιλιά.[15]
Τη θέση της ως μαιτρέσα την κράτησε ως τον θάνατο της, το 1764, αν και οι σεξουαλικές επαφές με τον βασιλιά σταμάτησαν το 1750. Το ότι κράτησε σχεδόν 20 χρόνια αυτήν τη θέση οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έκανε το κλασικό λάθος όπως οι προηγούμενες μαιτρέσσες να κάνει εχθρό τη νόμιμη σύζυγο του βασιλιά, τη βασίλισσα, αλλά επεδίωξε να μην την προσβάλλει δημόσια τουλάχιστον.
Επιπλέον δημιούργησε έναν κύκλο από φίλους και συμμάχους χειριζόμενη κατάλληλα τις διάφορες ίντριγκες στη βασιλική αυλή. Επί πέντε χρόνια διηύθυνε στις Βερσαλλίες ένα δικό της προσωπικό θέατρο, με το οποίο προσέφερε διασκέδαση και ψυχαγωγία στον βασιλιά.
Επιρροή και δύναμη Επεξεργασία
Χρησιμοποίησε τη θέση της για να προωθήσει συγγραφείς και καλλιτέχνες. Η έκδοση της Εγκυκλοπαίδειας που ολοκληρώθηκε σταδιακά από το 1750 έως το 1760 οφείλεται σε αυτήν, καθώς προστάτεψε τους συγγραφείς της, τον Ντιντερό, κυρίως. Πολλοί ζωγράφοι προωθήθηκαν από τη μαρκησία, όπως ο Φρανσουά Μπουσέ (Boucher) και ο Ντρουέ (Drouais).[16]
Με την πάροδο των χρόνων απέκτησε πολλές εκτάσεις γης ως δώρο από τον βασιλιά, όπως και πολλά κάστρα και πύργους, τα οποία ανακαίνισε και επίπλωσε με πολυτέλεια. Αλλά η συντήρηση αυτών των δεκάδων κατοικιών καθώς και οι μόνιμοι καλλιτέχνες στην υπηρεσία της απαιτούσαν μεγάλο μέρος από τις βασιλικές δαπάνες.
Επίσης ίδρυσε το διάσημο εργοστάσιο πορσελάνης στις Σέβρες, δυτικά του Παρισιού. Επίσης χρηματοδότησε την κατασκευή της Place Louis XV, της αποκαλούμενη σήμερα Πλας ντε λα Κονκόρντ στο Παρίσι. Επέβλεπε την ανέγερση του Μικρού Τριανόν (Petit Trianon) στις Βερσαλλίες, ενώ υποστήριξε και την κατασκευή μιας στρατιωτικής σχολής έξω από το Παρίσι, που ολοκληρώθηκε το 1756.[17]
Εκτός από καλλιτεχνική επιρροή είχε και κάποια πολιτική επίδραση. Κατά τη διάρκεια του Επταετούς Πολέμου συμβούλεψε τον βασιλιά να συμμαχήσει με την Αυστρία κατά της Πρωσίας.[18]
Η πολιτική της επιρροή όμως ήταν μικρότερη από αυτήν που νόμιζαν οι ιστορικοί ως τον 19ο αιώνα.
Πέθανε στις Βερσαλλίες στις 15 Απριλίου 1764 σε ηλικία 43 ετών. [19]
Απόγονοι Επεξεργασία
Από τον γάμο της με τον Σαρλ Γκιγιώμ επέζησε μόνο ένα κορίτσι, η Αλεξαντρίν Λε Νορμάν ντ'Ετιόλ, γεννημένη το 1744, η οποία όμως πέθανε το 1754 από οξεία περιτονίτιδα. Μάταια προσπάθησε η μαρκησία να βάλει την κόρη της στη βασιλική οικογένεια με γάμο της κόρης της με ένα μέλος της.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Danielle Gallet, Madame de Pompadour ou le pouvoir féminin, Fayard, 1985
- Évelyne Lever, Madame de Pompadour, Perrin, coll. « Tempus », 2003.
- Uwe Schultz: Madame de Pompadour. München: C. H. Beck 2004. ISBN 3-406-52194-0
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- http://www.madamedepompadour.com/ (αγγλ./γαλλ./ιταλ.)
- https://web.archive.org/web/20060620012524/http://www.pompadour.historicum.net/ (γερμ.)
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb120524978. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 2,0 2,1 «Madame de Pompadour». (Ολλανδικά) RKDartists. 64174.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w67d36xv. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jeanne-Antoinette-Poisson-marquise-de-Pompadour. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. rkd
.nl /explore /artists /64174. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2020. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb120524978. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 232442723.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 (Ολλανδικά) RKDartists. rkd
.nl /explore /artists /64174. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. - ↑ p34177.htm#i341761. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ www
.nationalgallery .org .uk /paintings /learn-about-art /paintings-in-depth /the-real-madame-de-pompadour. - ↑ 12,0 12,1 12,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ . «britannica.com/biography/Jeanne-Antoinette-Poisson-marquise-de-Pompadour».
- ↑ . «encyclopedia.com/humanities/culture-magazines/pompadour-jeanne-antoinette-poisson».
- ↑ . «en.chateauversailles.fr/discover/history/great-characters/madame-pompadour».
- ↑ . «harvardartmuseums.org/collections/object/».
- ↑ . «histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/4555-jeanne-poisson-marquise-de-pompadour».
- ↑ . «smithsonianmag.com/smart-news/madame-de-pompadour-was-far-more-mistress».
- ↑ . «kronobase.org/chronologie-categorie-Jeanne-Antoinette+Pompadour».