Η μεταεπιστήμη, ευρέως πιο γνωστή ως μετα-έρευνα (αγγλ. meta-research), είναι η χρήση της επιστημονικής μεθοδολογίας για τη μελέτη της ίδιας της έρευνας. Η μεταεπιστήμη επιδιώκει να αυξήσει την ποιότητα της επιστημονικής έρευνας, μειώνοντας παράλληλα την "σαβούρα" που παράγεται συγχρόνως. Είναι γνωστή ως "η έρευνα της έρευνας" και "η επιστήμη της επιστήμης", καθώς χρησιμοποιεί ερευνητικές μεθόδους για να μελετήσει πώς γίνεται η έρευνα και πού μπορούν να γίνουν βελτιώσεις. Η μεταεπιστήμη ασχολείται με όλους τους ερευνητικούς τομείς και έχει περιγραφεί ως «η πανοραμική θέα των επιστημών».[1] Σύμφωνα με τα λόγια του Ιωάννη Ιωαννίδη, "Η επιστήμη είναι το καλύτερο πράγμα που συνέβη στους ανθρώπους... αλλά μπορούμε να την κάνουμε καλύτερη."[2]

Το 1966, μια πρώιμη μετα-ερευνητική εργασία εξέτασε τις στατιστικές μεθόδους 295 επιστημονικών άρθρων που δημοσιεύθηκαν σε δέκα υψηλού κύρους ιατρικά περιοδικά. Διαπιστώθηκε ότι, "περίπου το 73% των αναφορών που διαβάστηκαν... είχαν εξαχθεί συμπεράσματα την στιγμή που η αιτιολόγηση αυτών των συμπερασμάτων δεν ήταν έγκυρη."[3] Η μεταεπιστήμη τις επόμενες δεκαετίες βρήκε πολλά μεθοδολογικά ελλατώματα, ανεπάρκειες και κακές πρακτικές στην έρευνα σε πολλά επιστημονικά πεδία. Πολλές επιστημονικές έρευνες δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν και να επαναληφθούν, ιδιαίτερα η ιατρική επιστήμη και οι κοινωνικές επιστήμες. Ο όρος «κρίση αναπαραγωγιμότητας» εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 ως αποτέλεσμα της ολοένα και ευρύτερης αναγνώρισης του προβλήματος.[4]

Έχουν εφαρμοστεί μέτρα για την διαχείριση και αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναδεικνύονται από την μετα-έρευνα. Αυτά τα μέτρα για παράδειγμα περιλαμβάνουν την προεγγραφή των επιστημονικών ερευνών και των κλινικών δοκιμών προκειμένου να μειωθεί η επίδραση της μεροληπτικής δημοσίευσης, ή την ίδρυση οργανισμών που εκδίδουν κατευθυντήριες γραμμές για τη μεθοδολογία και την αναφορά της μελέτης. Γίνεται συνεχής προσπάθεια για την ελάττωση της κατάχρησης της στατιστικής, την εξάλειψη των προσωπικών συμφερόντων στον ακαδημαϊκό χώρο, την βελτίωση της διαδικασίας αξιολόγησης ομότιμων, την καταπολέμηση της προκατάληψης στην επιστημονική βιβλιογραφία και την αύξηση της συνολικής ποιότητας και αποτελεσματικότητας της επιστημονικής διαδικασίας.

Τομείς μεταεπιστήμης Επεξεργασία

Η μεταεπιστήμη μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε πέντε βασικούς τομείς. Μέθοδος, αναφορά, αναπαραγωγιμότητα, αξιολόγηση και κίνητρα. Αυτά ανταποκρίνονται, αντίστοιχα, με τον τρόπο διεξαγωγής, δημοσιοποίησης, επαλήθευσης, αξιολόγησης και επιβράβευσης της έρευνας.[5]

Μέθοδοι Επεξεργασία

Αναφορά Επεξεργασία

Αναπαραγωγιμότητα Επεξεργασία

Αξιολόγηση Επεξεργασία

Κίνητρα Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Ioannidis, John P. A.; Fanelli, Daniele; Dunne, Debbie Drake; Goodman, Steven N. (2015-10-02). «Meta-research: Evaluation and Improvement of Research Methods and Practices». PLOS Biology 13 (10): –1002264. doi:10.1371/journal.pbio.1002264. ISSN 1545-7885. PMID 26431313. 
  2. Bach, Author Becky (8 Δεκεμβρίου 2015). «On communicating science and uncertainty: A podcast with John Ioannidis». Scope. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019. 
  3. Schor, Stanley (1966). «Statistical Evaluation of Medical Journal Manuscripts». JAMA: The Journal of the American Medical Association 195 (13): 1123. doi:10.1001/jama.1966.03100130097026. ISSN 0098-7484. 
  4. Pashler, Harold; Wagenmakers, Eric Jan (2012). «Editors' Introduction to the Special Section on Replicability in Psychological Science: A Crisis of Confidence?». Perspectives on Psychological Science 7 (6): 528–530. doi:10.1177/1745691612465253. PMID 26168108. 
  5. Ioannidis, John P. A.; Fanelli, Daniele; Dunne, Debbie Drake; Goodman, Steven N. (2 October 2015). «Meta-research: Evaluation and Improvement of Research Methods and Practices». PLOS Biology 13 (10): e1002264. doi:10.1371/journal.pbio.1002264. ISSN 1544-9173. PMID 26431313.