Μοντέλο της Κιούμπλερ-Ρος
Η Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος (Elisabeth Kübler-Ross) στο δημοφιλέστερο έργο της "On Death and Dying"[1] (ελλ. "Αυτός που πεθαίνει")[2], το 1969, περιέγραψε πέντε φάσεις, από τις οποίες περνάει ένας ασθενής τελικού σταδίου, έως ότου τελικά οδηγηθεί στον θάνατο. Το εν λόγω μοντέλο έγιναν ευρέως γνωστό ως τα "Τα πέντε στάδια του πένθους" και υιοθετήθηκε από τις κοινωνικές επιστήμες για τη διαχείριση των καταστάσεων πένθους, όχι μόνο του ετοιμοθάνατου αλλά και των οικείων προσώπων.
Τα στάδια του πένθους Επεξεργασία
- Άρνηση: Στο στάδιο αυτό ο ασθενής δυσκολεύεται να αποδεχθεί τον επικείμενο θάνατο του και αποζητά μία ελπίδα από τον γιατρό του. Στη φάση της άρνησης ο ασθενής συχνά χρησιμοποιεί φράσεις όπως "Αποκλείεται, δεν μπορεί να συμβαίνει σε εμένα!". Για τη ψυχαναλύτρια η άρνηση, έστω και μερική, χρησιμοποιείται από όλους τους αρρώστους και θεωρεί ότι είναι ένας υγιής τρόπος αναμέτρησης με την κατάσταση. Η απομόνωση που αναζητά ο ασθενής σε αυτό το στάδιο, είναι συνέπεια μία επερχόμενης συνειδητοποίησης της θνητότητας του.
- Θυμός: Η οργή και ο θυμός είναι πιθανό να μετατίθενται προς πάσα κατεύθυνση, όπως το οικείο περιβάλλον του ασθενούς, τον ιατρό του, τον Θεό ή ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ασθενής διερωτάται "Γιατί σε εμένα;" έχοντας ξεπεράσει το στάδιο της άρνησης και συνειδητοποίηση την πάθηση του.
- Διαπραγμάτευση: Κατά τη διαπραγμάτευση ή παράζεμα σύμφωνα με την Κιούμπλερ-Ρος, ο ασθενής επιζητεί κάποιους είδους συμφωνία προκειμένου να αναβάλει το αναπόφευκτο. Οι περισσότερες διαπραγματεύσεις γίνονται με τον Θεό αναζητώντας ανταλλάγματα για την καλή συμπεριφορά, όπως για παράδειγμα με την υπόσχεση "για μια ζωή αφιερωμένη στον Θεό" σε αντάλλαγμα της προέκταση της ζωής ή η αποφυγή του πόνου.
- Κατάθλιψη: Η κατάθλιψη μπορεί να οφείλεται σε όλες τις απώλειες που βιώνει ο ασθενής στο άκουσμα της αρρώστιας του, όπως η απώλεια της δουλειάς του ή τα οικονομικά βάρη που μπορεί να επιφέρει στο κοντινό του περιβάλλον. Σύμφωνα με την Κιούμπλερ-Ρος η κατάθλιψη διακρίνεται στην αντιδραστική θλίψη όπου ο ασθενής αναλογίζεται τα παραπάνω και την προπαρασκευαστική θλίψη, κατά την οποία προετοιμάζεται για τον θάνατο του, για τις απώλειες που μέλλουν να συμβούν. Στο στάδιο της κατάθλιψης ο ασθενής θα πρέπει να παροτρύνεται να εκφράσει τα συναισθήματα του, καθώς με τον τρόπο αυτό διευκολύνει την κατάσταση της αποδοχής.
- Αποδοχή: Στο τελικό στάδιο, της αποδοχής, ο ασθενής αισθάνεται πλέον άδειος από και είναι πιθανό να επιθυμεί να μείνει μόνος, να μην ενοχλείται από εξωτερικά προβλήματα. Σκέψεις όπως "ποιό είναι το νόημα πια" περνούν από το μυαλό του και τον κάνουν λιγότερο ομιλητικό και απόμακρο.
Κριτικές Επεξεργασία
Η Kübler-Ross εργάστηκε με ασθενείς στο τελικό στάδιο του καρκίνου και επιχείρησε να καταγράψει τα στάδια από τα οποία περνούσαν οι συναισθηματικές τους εκφάνσεις, από τη στιγμή της ανακοίνωσης της ασθένειας τους έως τον θάνατο τους.
Παρ' όλα αυτά μέχρι και σήμερα, τα "πέντε στάδια του πένθους" επικρατούν στην κοινή γνώμη και έχουν υιοθετηθεί για καταστάσεις πένθους που αφορούν ζώντα πρόσωπα. Παράλληλα το μοντέλο γενικεύθηκε όσων αφορά και άλλες σημαντικές αλλαγές ή απώλειες όπως η εργασία, ο χωρισμός από τον ερωτικό σύντροφο και άλλα. Για τον λόγο αυτό και η Kübler-Ross δέχθηκε έντονη κριτική[3][4][5] και λίγο πριν το τέλος της ζωής της εξέφρασε την απογοήτευση της για την παρερμήνευση της θεωρίας της, τονίζοντας ότι η εξέλιξη των σταδίων δεν είναι γραμμική και προβλέψιμη[6]. Η Kübler-Ross επισήμανε επίσης, ότι αυτά τα βήματα δεν έρχονται απαραιτήτως στη σειρά που σημειώνεται ανωτέρω, ούτε βιώνονται όλα τα βήματα από όλους τους ασθενείς. Σε κάθε περίπτωση όμως, θα περάσουν τουλάχιστον δύο από αυτά τα στάδια.
Επιπλέον, η αλλαγή στις περιστάσεις δεν χρειάζεται πάντα να είναι αρνητική, απλώς αρκετά σημαντική ώστε να προκαλέσει μια αντίδραση θλίψης στην απώλεια[7]. Η αποδοχή μιας καινούργιας θέσης στην εργασία, παραδείγματος χάριν, αναγκάζει κάποιον να χάσει τη ρουτίνα του, τις φιλίες εργασιακών χώρων, τη γνωστή διαδρομή προς την εργασία, ή ακόμα και τις συνήθεις επιλογές του μεσημεριανού γεύματος τους.
Αυτό το πρότυπο λειτουργεί σε άλλες περιστάσεις που δεν εμπίπτουν απαραιτήτως στην κατηγορία «θλίψης». Αυτό θα μπορούσε να περιλάβει τα γεγονότα όπως π.χ. η απώλεια της ιδιωτικής ζωής, το να μην αποκτηθεί κάτι που σου άξιζε ή ακόμα και η λήψη μίας ντροπιαστικής φωτογραφίας.
Στο 1974, «το εγχειρίδιο της ψυχιατρικής» καθόρισε τη θλίψη ως «τη φυσιολογική αντίδραση στην απώλεια αγαπημένου από τον θάνατο», και αντίδραση σε άλλα είδη απωλειών, που ονομάστηκε «παθολογικές καταθλιπτικές αντιδράσεις.» Αυτό έχει γίνει ο κυρίαρχος τρόπος για τους συμβούλους και τους επαγγελματίες να προσεγγίσουν τη θλίψη, την απώλεια, την τραγωδία και την τραυματική εμπειρία. Η Kubler-Ross είδε επίσης τα διάφορα στάδια ως εξίσου έγκυρους μηχανισμούς αντιμετώπισης, που επιτρέπουν σε ένα άτομο να εργαστεί μέσω της ασθένειας ή της απώλειας με την πάροδο του χρόνου.
Έρευνα για τη θεωρία Επεξεργασία
Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2007 από το πανεπιστήμιο Γέιλ (Yale), σε άτομα που υπέφεραν από θάνατο αγαπημένου, αποκομίστηκαν μερικά συμπεράσματα που ήταν σύμφωνα με τη θεωρία των πέντε σταδίων και άλλα που ήταν ασυμβίβαστα με αυτήν.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Kubler-Ross, Elisabeth (1969). On Death and Dying (The Macmillan Company έκδοση). New York.
- ↑ Kubler-Ross, Elisabeth (1979). Αυτός που πεθαίνει (Ταμασός έκδοση). Αθήνα.
- ↑ Stroebe; Schut; Boerner, Margaret; Henk; Kathrin (2017). «Cautioning Health-Care Professionals: Bereaved Persons Are Misguided Through the Stages of Grief». OMEGA. https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0030222817691870. Ανακτήθηκε στις 03-04-2019.
- ↑ Bonnano, George (2009). The Other Side of Sadness: What the New Science of Bereavement Tells Us about Life After Loss (Basic Books έκδοση).
- ↑ Neimeyer, Robert A. (2006). Ν΄αγαπάς και να χάνεις (Κριτική έκδοση). Αθήνα.
- ↑ Kübler-Ross, Elisabeth (2014). On grief & grieving: finding the meaning of grief through the five stages of loss (Scribner έκδοση). New York. ISBN 9781476775555.
|first2=missing|last2=in Authors list (βοήθεια) - ↑ Scire, P. (2007). Applying Grief Stages to Organizational Change.