Μουσουλμάνοι (εθνότητα)
Οι Μουσουλμάνοι ή Μουσλιμάνοι (νοτιοσλαβικές γλώσσες: Muslimani, Муслимани) ως προσδιορισμός συγκεκριμένης εθνοτικής ομάδας, είναι όρος ο οποίος αναφέρεται σε έναν εκ των έξι επισήμως αναγνωρισμένων συνιστώντων λαών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ο συγκεκριμένος όρος υιοθετήθηκε το 1971, ως επίσημος προσδιορισμός της εθνότητας των Γιουγκοσλάβων Σλάβων Μουσουλμάνων, με αποτέλεσμα να ενώνει μεταξύ τους αριθμό διαφορετικών νοτιοσλαβικών κοινοτήτων ισλαμικής εθνοπολιτισμικής παραδόσεως, μεταξύ των οποίων πολυπληθέστεροι είναι η σημερινοί Βόσνιοι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, μαζί με ορισμένες μικρότερες πληθυσμιακά ομάδες διαφορετικής εθνότητας, όπως οι Γοράνοι και οι Τορβέσοι. Ο συγκεκριμένος προσδιορισμός δεν περιελάμβανε Γιουγκοσλάβους Μουσουλμάνους οι οποίοι δεν ήσαν Σλάβοι, όπως οι Αλβανοί, οι Τούρκοι, καθώς και οι Ρομά.[2]
| Συνολικός πληθυσμός | |
|---|---|
| π. 100.000 | |
| Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς | |
 Κοσσυφοπέδιο | 27.553 [εκκρεμεί παραπομπή] (2011) |
 Σερβία | 22.301 (2011) |
 Μαυροβούνιο | 20.537 (2011) |
 Βοσνία και Ερζεγοβίνη | 12.101 (2013)[1] |
 Σλοβενία | 10.467 (2002) |
 Κροατία | 7.558 (2011) |
 Βόρεια Μακεδονία | 2.553 (2002) |
| Γλώσσες | |
| Βοσνιακά και άλλες σερβοκροατικές γλώσσες, μαζί με αλβανικά, τουρκικά, καθώς και βουλγαρικά | |
| Θρησκεία | |
| Ισλάμ | |
| Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες | |
| Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, Γοράνοι, Σλαβομακεδόνες Μουσουλμάνοι, Πομάκοι, Τορβέσοι | |
Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας (1991-1992), η πλειοψηφία των Σλάβων Μουσουλμάνων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης υιοθέτησε τον εθνοτικό προσδιορισμό «Βόσνιοι Μουσουλμάνοι» το 1993, ενώ, σήμερα, είναι συνταγματικά αναγνωρισμένοι ως ένας εκ των τριών συνιστώντων λαών της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Περίπου 100.000 άνθρωποι κατά μήκος των εδαφών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ακόμη, θεωρούν τους εαυτούς τους ως Μουσουλμάνους υπό εθνοτική έννοια. Οι υπόλοιποι εθνοτικά Μουσουλμάνοι (Μουσλιμάνοι) είναι πολυπληθέστεροι στη Σερβία, ενώ είναι συνταγματικά αναγνωρισμένοι ως χωριστή εθνοτική μειονότητα στο Μαυροβούνιο.[3]
Πλαίσιο Επεξεργασία
Βόσνιοι Μουσουλμάνοι Επεξεργασία
Έως τον 19ο αιώνα, ο όρος Βόσνιος (Bošnjak) αναφερόταν στο σύνολο των κατοίκων της Βοσνίας ανεξαρτήτως του θρησκεύματός τους. Όροι όπως «Boşnak milleti», «Boşnak kavmi», ή «Boşnak taifesi» (όλοι τους έχοντας ως έννοια, περίπου, «ο βοσνιακός λαός»), ευρίσκονταν σε χρήση εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για τον προσδιορισμό των Βόσνιων υπό μία εθνοτική ή «φυλετική» έννοια. Μετά την αυστροουγγρική κατάληψη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης το 1878, η αυστριακή διοίκηση επισήμως υιοθέτησε τον όρο Bošnjaštvo («Βοσνιακότηττα») ως βάση εντός πολυθρησκευτικού βοσνιακού έθνους. Η συγκεκριμένη πολιτική είχε ως στόχο την απομόνωση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης από τους έχοντες αλυτρωτικές τάσεις γείτονές της (η Ορθόδοξη Σερβία, η Καθολική Κροατία, καθώς και οι Μουσουλμάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και την άρνηση της έννοιας της κροατικής και σερβικής εθνότητας η οποία, ήδη, είχε αρχίσει να διαδίδεται μεταξύ της ορθόδοξης και καθολικής κοινότητας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, αντιστοίχως.[4][5] Ωστόσο, λόγω, εν μέρει, της κυριαρχούσας θέσης την οποία κατείχε κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων ο γηγενής μουσουλμανικός πληθυσμός στην Οθωμανική Βοσνία, η ιδέα μιας βοσνιακή εθνότητας υποστηριζόταν κυρίως από τους Βόσνιους Μουσουλμάνους, ενώ, αντιθέτως, απορριπτόταν από εθνικιστές καταγόμενους από τη Σερβία και την Κροατία, οι οποίοι, από την πλευρά τους, επιθυμούσαν τη διεκδίκηση του βοσνιακού μουσουλμανικού πληθυσμού για λογαριασμό τους, κίνηση η οποία απορριπτόταν από τον μεγαλύτερο αριθμό εξ'αυτών.[6] Μετά το πέρας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ιδρύθηκε το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (αργότερα γνωστό ως «Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας»), το οποίο αναγνώριζε, μόνον, τις συγκεκριμένες τρεις εθνότητες εντός του Συντάγματός του.
Ιστορία Επεξεργασία
Μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εντός της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι συνέχισαν να θεωρούνται ως θρησκευτική ομάδα αντί εθνοτικής.[7] Ωστόσο, κατά τη διάρκεια συζητήσεως η οποία διεξήχθη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, αριθμός Βόσνιων Κομμουνιστών διανοούμενων υποστήριξαν πως οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης αποτελούν ξεχωριστό γηγενή σλαβικό λαό ο οποίος θα πρέπει να αναγνωριστεί ως έθνος. Το 1964, το Δ΄ Συνέδριο του βοσνιακού κλάδου της Ένωσης Κομμουνιστών Γιουγκοσλαβίας διαβεβαίωσε τα βοσνιακά στελέχη του σχετικά με την υλοποίηση του δικαιώματος των Βόσνιων Μουσουλμάνων στην εθνική αυτοδιάθεση, με αποτέλεσμα να οδηγήσει στην αναγνώριση των Βόσνιων Μουσουλμάνων ως ξεχωριστό έθνος κατά τη διάρκεια συναντήσεως της Βοσνιακής Κεντρικής Επιτροπής το 1968, χωρίς ωστόσο αυτό να γίνει υπό βοσνιακή μουσουλμανική ή βοσνιακή ονομασία, όπως αυτό επιλέχθηκε από τη βοσνιακή μουσουλμανική κομμουνιστική ηγεσία.[7][8] Ως συμβιβασμό, το Σύνταγμα της Γιουγκοσλαβίας τροποποιήθηκε προκειμένου να καταγράφει τους «Μουσουλμάνους» υπό εθνοτική έννοια, αναγνωρίζοντάς τους ως συνιστών έθνος, όχι όμως υπό βοσνιακή μουσουλμανική ονομασία. Η χρήση του όρου Μουσουλμάνος ως εθνοτικός προσδιορισμός αποτέλεσε, αρχικώς, αντικείμενο κριτικής, ιδιαίτερα ως προς τα κίνητρα και τη λογική του, καθώς και ως προς το γεγονός πως ευρισκόταν σε αντίθεση με την έννοια της βοσνιακής εθνότητας.[9]
Ορισμένες φορές, άλλοι όροι, όπως Μουσουλμάνος με κεφαλαίο Μ χρησιμοποιούνταν, όπως, «μουσλιμάνος» ήταν ο Μουσουλμάνος πιστός, ενώ «Μουσλιμάνος» ήταν το μέλος του συγκεκριμένου έθνους (τα σερβοκροατικά χρησιμοποιούν κεφαλαία γράμματα για τις ονομασίες λαών, όμως μικρά για τις ονομασίες μελών).
Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η πλειοψηφία εξ'αυτών, περίπου δύο εκατομμύρια, κυρίως ευρισκόμενοι εντός της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, καθώς και εντός της περιοχής του Σαντζάκ, δηλώνουν εθνοτικά Βόσνιοι Μουσουλμάνοι (Bošnjaci, εν. Bošnjak). Αντιθέτως, ορισμένοι, ακόμη, χρησιμοποιούν την παλαιά ονομασία Μουσλιμάνοι (Μουσουλμάνοι), κυρίως ευρισκόμενοι εκτός των συνόρων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.
Ο εκλογικός νόμος της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, καθώς και το Σύνταγμα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, αναγνωρίζει τα αποτελέσματα της πληθυσμιακής απογραφής του 1991 ως αναφερόμενα σε Βόσνιους Μουσουλμάνους.[10][11]
Πληθυσμός Επεξεργασία
- Στη Σερβία, σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2011, υπήρχαν 22.301 Μουσουλμάνοι βάση εθνότητας, 145.278 Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, καθώς και ορισμένοι Σέρβοι Μουσουλμάνοι (εθνικά Σέρβοι οι οποίοι είναι Μουσουλμάνοι (πιστοί στο Ισλάμ) μέσω του θρησκεύματός τους).[12]
- Στο Μαυροβούνιο, κατά την πληθυσμιακή απογραφή του 2011, 20.537 (3,3%) επί του συνολικού πληθυσμού της χώρας δήλωσαν Μουσουλμάνοι βάση εθνότητας, ενώ 53.605 (8.6%) δήλωσαν Βόσνιοι Μουσουλμάνοι και 175 (0.03%) Μουσουλμάνοι βάση θρησκεύματος δήλωσαν Μαυροβούνιοι Μουσουλμάνοι.[13] Οι Μουσουλμάνοι και οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι θεωρούνται ως δύο ξεχωριστές εθνοτικές ομάδες, ενώ, και οι δύο τους, διαθέτουν δικό τους Εθνικό Συμβούλιο. Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, πως αριθμός Μουσουλμάνων θεωρούν τους εαυτούς τους ως Μαυροβούνιους ισλαμικού θρησκεύματος. Το Εθνικό Συμβούλιο των Μουσουλμάνων του Μαυροβουνίου τονίζει πως μητρική γλώσσα τους είναι τα μαυροβουνιακά.[14]
- Στη Σλοβενία, κατά την πληθυσμιακή απογραφή του 2002, 21.542 επί του συνολικού πληθυσμού της χώρας δήλωσαν Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, 8.062 ως Βόσνιοι, 2.804 δήλωσαν Σλοβένοι Μουσουλμάνοι, ενώ 9.328 δήλωσαν Μουσουλμάνοι βάση εθνότητας.[15]
- Στη Βόρεια Μακεδονία, κατά την πληθυσμιακή απογραφή του 2002, 17.018 (1,15%)[16] επί του συνολικού πληθυσμού της χώρας δήλωσαν Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, ενώ 2.553 (0,13%) Μουσουλμάνοι βάση εθνότητας. Επίσης, υπάρχει ορισμένος αριθμός Σλαβομακεδόνων Μουσουλμάνων, μειονοτική θρησκευτική ομάδα εντός της κοινότητας των εθνοτικά Σλαβομακεδόνων οι οποίοι δηλώνουν Μουσουλμάνοι βάση θρησκεύματος. Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, πως η πλειοψηφία των εθνοτήτων των Πομάκων και των Τορβέσων επίσης δήλωναν Μουσουλμάνοι βάση εθνότητας προ του 1990.
- Στην Κροατία, κατά την πληθυσμιακή απογραφή του 2011, 6.704 επί του συνολικού πληθυσμού της χώρας δήλωσαν Μουσουλμάνοι βάση εθνότητας, 27.959 δήλωσαν Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, 9.594 δήλωσαν Αλβανοί Μουσουλμάνοι, 9.647 δήλωσαν Κροάτες Μουσουλμάνοι και 5.039 δήλωσαν Ρομά Μουσουλμάνοι. Οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι της Κροατίας αποτελούν την πολυπληθέστερη μειονότητα ισλαμικού θρησκεύματος στην Κροατία.[17][18][19][20]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ (Βοσνιακά) «Popis 2013 BiH». www.popis.gov.ba. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2017.
- ↑ Dimitrova 2001, σελ. 94-108.
- ↑ Đečević, Vuković-Ćalasan & Knežević 2017, σελ. 137-157.
- ↑ Donia & Fine 1994.
- ↑ Velikonja 2003, σελ. 130-135.
- ↑ (Αγγλικά) Central and South-Eastern Europe. 4. Routledge. 2004. σελ. 110.
- ↑ 7,0 7,1 Banac 1988, σελ. 287–288.
- ↑ (Αγγλικά) Kostic, Roland (2007). Ambivalent Peace: External Peacebuilding, Threatened Identity and Reconciliation in Bosnia and Herzegovina. Report No. 78,. Department of Peace and Conflict Research and the Programme for Holocaust and Genocide Studies, Uppsala University, Sweden. σελ. 65.
- ↑ (Βοσνιακά) Imamović, Mustafa (1996). Historija Bošnjaka. Sarajevo: BZK Preporod. (ISBN 9958-815-00-1)
- ↑ (Αγγλικά) «Election law of Bosnia and Herzegovina» (PDF).
- ↑ (Αγγλικά) «CONSTITUTION OF BOSNIA AND HERZEGOVINA» (PDF). Συνταγματικό Δικαστήριο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2019.
- ↑ (Αγγλικά) 2011 Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Serbia
- ↑ (Αγγλικά) «MONTENEGRO STATISTICAL OFFICE, RELEASE, No: 83, 12 July 2011, Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011» (PDF). σελ. 6. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2018.
- ↑ (Σερβικά) (Κροατικά) MATICA MUSLIMANSKA OF MONTENEGRO. «MUSLIMANI CRNE GORE». Matica Muslimanska Crne Gore. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2016.
Let's stay what we have been for centuries: Ethnicity – Muslim, Religion – Islam, Mother tongue – Montenegrin, Nationality – Montenegrin
- ↑ (Αγγλικά) «Population by religion and ethnic affiliation, Slovenia, 2002 Census». Στατιστική Υπηρεσία της Δημοκρατίας της Σλοβενίας. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2018.
- ↑ (Σλαβομακεδονικά) Στατιστική Υπηρεσία της Βόρειας Μακεδονίας - Државен завод за статистика:Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002: Дефинитивни податоци (PDF)
- ↑ (Κροατικά) Population by ethnicity - 2001 Croatian Census
- ↑ «SAS Output». www.dzs.hr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2017.
- ↑ (Αγγλικά) «Central Bureau of Statistics». www.dzs.hr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2017.
- ↑ (Αγγλικά) «4. Population by ethnicity and religion». Census of Population, Households and Dwellings 2011. Στατιστική Υπηρεσία της Κροατίας. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2012.
Πηγές Επεξεργασία
- (Αγγλικά) Banac, Ivo (1988) [1984]. The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics (2. έκδοση). Ιθάκη και Λονδίνο: Cornell University Press.
- (Βοσνιακά) Ćerić, Salim (1968). Muslimani srpskohrvatskog jezika. Σαράγιεβο: Svjetlost.
- (Αγγλικά) Donia, Robert J.· Fine, John Van Antwerp Jr. (1994). Bosnia and Hercegovina: A Tradition Betrayed. Νέα Υόρκη: Columbia University Press.
- (Αγγλικά) Dimitrova, Bohdana (2001). «Bosniak or Muslim? Dilemma of one Nation with two Names». Southeast European Politics 2 (2): 94-108. http://www.seep.ceu.hu/issue22/dimitrovova.pdf.
- (Αγγλικά) Đečević, Mehmed; Vuković-Ćalasan, Danijela; Knežević, Saša (2017). «Re-designation of Ethnic Muslims as Bosniaks in Montenegro: Local Specificities and Dynamics of This Process». East European Politics and Societies and Cultures 31 (1): 137-157. https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0888325416678042.
- (Κροατικά) Jović, Dejan (2013). «Identitet Bošnjaka/Muslimana». Politička misao: Časopis za politologiju 50 (4): 132-159. https://hrcak.srce.hr/file/164737.
- (Σερβικά) Kurpejović, Avdul (2006). Slovenski muslimani zapadnog Balkana. Ποντγκόριτσα: Matica muslimanska Crne Gore.
- (Σερβικά) Kurpejović, Avdul (2018). Ko smo mi Muslimani Crne Gore (PDF). Ποντγκόριτσα: Matica muslimanska Crne Gore.
- (Αγγλικά) Velikonja, Mitja (2003). Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. Κόλετζ Στέισον: Texas A&M University Press.