Μπασδέκης
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η Οικογένεια Μπασδέκη υπήρξε μια πολυάριθμη οικογένεια οπλαρχηγών της Θεσσαλίας, που με τη δράση τους βοήθησαν στην απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους. [1] Εκ παραφθοράς σε πολλές ιστορικές πηγές αναφέρονται και με το όνομα Βασδεκαίοι.
Αστέριος ή Στέργιος Μπασδέκης Επεξεργασία
Ο πρώτος Μπασδέκης που εγκαθίσταται στην περιοχή του Πηλίου το 1788 και συγκεκριμένα στον Άγιο Λαυρέντιο, και αναλαμβάνει το αρματολίκι του Πηλίου.
Ο γεννημένος στην Ζαγορά του Πηλίου, Αστέρης, είναι ο γενάρχης της μεγαλύτερης οικογένειας αρματολών στο Πήλιο[2]
Η αρχηγία του Αστέρη Μπασδέκη αναγνωρίστηκε από την Βαλιδέ Σουλτάνα (μητέρα του εκάστοτε Σουλτάνου) του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Α΄ , πού έβγαλε και σχετικό διάταγμα (ιραντέ) αναγνώρισης.[3].
Το 1804 έκτισε στη μέση περίπου του δρόμου, ο οποίος οδηγούσε από τη Ζαγορά στον Βόλο, φυλάκιο το οποίο χρησιμοποιούσαν ως παρατηρητήριο. Το φυλάκιο αυτό σώζεται έως σήμερα και είναι γνωστό με το όνομα Μπασδέκη-Καλύβα.
Οι Μπασδεκαίοι, έχοντας σαν αρματολίκι τους το Πήλιο, μέχρι το 1840 έχουν επισήμως υπό τις διαταγές τους 200 αρματολούς, και πολλούς άλλους ανεπίσημα, τους οποίους πληρώνουν με 85 γρόσια τον μήνα. Μετά το 1840, όταν και καταργούνται τα προνόμια του Πηλίου, ο επίσημος αριθμός μειώνεται στο μισό[4]. Όλοι αυτοί ήταν και το πρώτο σώμα των επαναστατών κατά τις διάφορες επαναστατικές κινήσεις στο Πήλιο.
Γιοί του Αστέρη είναι ο Κυριάκος, ο Παναγιώτης και ο Μήτρος οι οποίοι τον διαδέχθηκαν.
Κυριάκος Μπασδέκης Επεξεργασία
Ο Κυριάκος Μπασδέκης έχοντας σπάνια ηγετικά προσόντα και μεγάλη ανδρεία είναι από τους πρώτους που μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Άνθιμο Γαζή.
Το 1817 ο Γαζής επιστρέφει στις Μηλιές ως απεσταλμένος της Αρχής για να προετοιμάσει την Επανάσταση.
Στις 10 Απριλίου 1821 οι Φιλικοί του Πηλίου μαζεύτηκαν στις Μηλιές στο σπίτι του Γιάννη Δήμου. Εκεί αποφάσισαν την έναρξη της Επανάστασης και ορίστηκε Στρατιωτικός Αρχηγός ο Κυριάκος Μπασδέκης.
Μέρες αργότερα οι Ζαγοριανοί υπό την αρχηγία του οπλαρχηγού τους συγκεντρώθηκαν - στις 5 Μαΐου του 1821 - στου Μπασδέκη το καλύβι (σημερινό "Χάνι του Ζήση") και με την συμμετοχή του Φιλίππου Ιωάννου κατέβηκαν νοτιότερα και αφού συνδέθηκαν με τους πολεμιστές των άλλων χωριών, περίμεναν το σύνθημα του Άνθιμου Γαζή.
Επτά υδραίικα και σπετσιώτικα πλοία, με επικεφαλής τον πλοίαρχο Αναστάσιο Τσαμαδό, μπήκαν στον Παγασητικό, έπιασαν στα Λεχώνια, (Πλατανίδια) ξεφόρτωσαν όπλα και και μπάλες για τα κανόνια κι έκαναν τους Τούρκους να κρυφτούν στο κάστρο του Βόλου. Εκεί είχαν μεταφέρει από τα τέλη Μαρτίου μεγάλες ποσότητες τροφίμων και πυρομαχικών καθώς και καθετί πολύτιμο. [5]
Στις 10 Μαΐου μαζί με το «Χριστός Ανέστη»! σε όλες τις εκκλησίες του Πηλίου ακούστηκε και το «Η Ελλάς Ανέστη»!. Η Επανάσταση ξεκίνησε και διαβάστηκε η πρώτη προκήρυξη της Αρχής . Ο Κυριάκος σήκωσε την σημαία που είχε κεντήσει η αδελφή του Γιάννη Δήμου Ασημώ. Πολιόρκησαν το φρούριο του Βόλου (Γόλος ή Βώλος ονομαζόταν κατά την Τουρκοκρατία). Στην παραλία των Κάτω Λεχωνίων περίμεναν τα υδραίικα καράβια. Στην μάχη που ακολούθησε πληγώθηκε βαρύτατα ο Κυριάκος Μπασδέκης, ο οποίος μεταφέρθηκε στο Τρίκερι. Ο Πασάς της Λάρισας Μαχμούτ Δράμαλης στέλνει στρατό και πνίγει την Επανάσταση. Επειδή δεν βρίσκει αντίσταση στα χωριά χαλάει μόνο τα σπίτια των Φιλικών.
Το 1823 οι Τούρκοι επιτίθενται κατά των Επαναστατών που έχουν δημιουργήσει νέες εστίες στην περιοχή Αργαλαστής - Τρικερίου. Κατά την μάχη που έγινε εκεί στις 8 Μαΐου 1823 σκοτώνεται ο Κυριάκος Μπασδέκης και καταστρέφονται τα χωριά Αργαλαστή, Προμύρι και Λαύκος.
-Τους Τούρκους εβαρέσανε στου Γόλου τα καλύβια.
Σκούζουνε οι χανούμισσες, μοιριολογούν και λένε:
-Τι ’ν του κακό που γίνηκε, Αλλάχ, προυχτές του βράδυ
στης Μακρινίτσας τα βουνά, στου Αϊ- Λια τη ράχη,
που ήταν ούλοι οι αρχηγοί, ο Χρόνης, ο Μπασδέκης,
ο γέρος ο Φιλάρετος, μαζί κι ου Κουτζαμάνης.
Μα κει που πολεμούσανε, μια τούρκική φρεγάτα
ιμτάτι στέλνει γρήγορα στους Τούρκους να γλιτώσει
ρίχνει αράδα κανουνιές στου Πισκοπχιού τα μέρη,
χωρίς μπαρούτι αληθινό, χωρίς να ’χουν γκιουλέδες.
Κι οι χότζηδες ανέβηκαν τότε στους μιναρέδες
Και το Γριτζάνο κράζουνε, ρεήμια να του δώσουν
Να σταματήσει τουν πόλεμο, να πάψει του κριλέσι.
-Δεν παύω, λέει τουν πόλεμο, δεν παύω το ντουφέκι,
θέλου ρεήμια τούρκισσες, ρουμιές για να τις κάμω,
θέλου να πιάσω τουν πασιά, σκλάβο να το νε πάρω.δημοτικό τραγούδι για τη μάχη της Μακρινίτσας
Μήτρος Μπασδέκης Επεξεργασία
Τον αγώνα του Κυριάκου θα συνεχίσει ο αδερφός του Μήτρος Μπασδέκης [6]
Οι Τούρκοι, με αρχηγό το Μεχμέτ Ρουσήτ πασά, αφού ξεκαθάρισαν την κατάσταση στα χωριά του Πηλίου, στις αρχές του 1823, βάδισαν προς το νότιο Πήλιο και χτύπησαν τις δυνάμεις του Μήτρου Μπασδέκη, που είχε έδρα την Ζαγορά, και των άλλων καπεταναίων στο Λεφόκαστρο, κοντά στην Αργαλαστή. Οι επαναστάτες αναγκάστηκαν τότε να αποσυρθούν στο Τρίκερι και να ενωθούν με το κύριο ελληνικό σώμα που διοικούσε ο Καρατάσος.
Ο Μήτρος Μπασδέκης προετοιμάζει και άλλη εξέγερση κατά το έτος 1827. Αποστέλλει επιστολή πρός τον Κωλέττη για την προστασία του πληθυσμού και για την προετοιμασία της εξέγερσης καθώς και την συνδρομή του σε χρήμα για τον Αγώνα. Πρό αυτών των επιστολών είχε αποστείλει άλλη επιστολή που ανέφερε οτι δεν είχε χρήματα να στείλει αλλά έστελνε λάδι και ελιές.
Βαρδής Μπασδέκης Επεξεργασία
Στις 23 Μαρτίου 1854 μαζεύονται στον Άνω Βόλο ο καπετάν Βαρδής Μπασδέκης από την Μακρινίτσα, ο Λογοθέτης από την Δράκεια, ο Κασιδαντώνης και ο αδελφός του Γιώργος από τη Πορταριά, ο Κουτσούπης από τον Άγιο Ονούφριο και άλλοι φθάνοντας συνολικά τους 1000 άνδρες. Την 25η Μαρτίου αιφνιδιαστική επίθεση του Αβδούλ Πασά με 4000 στρατιώτες διαλύει τους επαναστάτες. 11 εθελοντές φιλέλληνες από την Πολωνία και την Ουγγαρία περικυκλώνονται και μετά από 2ωρη μάχη σκοτώνονται. Όσοι σωθήκαν αποτραβήχτηκαν στην περιοχή της Μακρινίτσας.
Μαργαρίτα Μπασδέκη Επεξεργασία
Στην μάχη της Μακρινίτσας το 1878 που διεξήχθη δυτικά της Μακρινίτσας στην θέση "Σταυρός" του βουνού «Σαρακηνός» στίς 6 Φεβρουαρίου έλαβε μέρος και η Μαγαρίτα Μπασδέκη η οποία τίθεται επικεφαλής των πολεμιστών. Είναι 70 γυναίκες και περίπου 300 άντρες. Από την μάχη ελάχιστοι γλύτωσαν και μεταξύ αυτών η Μαργαρίτα Μπασδέκη ( Μαλιούφα ), η οποία θα πεθάνει ξεχασμένη το 1928. Στο μουσείο της Μακρινίτσας υπάρχει η προτομή της.[εκκρεμεί παραπομπή]
.jpg)
Πηγές Επεξεργασία
- Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
- Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκης
- Βιβλίο Ιστορίας ΟΕΔΒ έτους 1977
- Α.Ι. Τζαμτζής -Αγριά Δράκεια, Παράλληλοι βίοι δύο πηλιορείτικων χωριών. Έκδοση Δήμου Αγριάς 2005
- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΝΕΩΤΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, ΑΠΟ 1833 ΕΩΣ 1881, ΤΟΜΟΣ ΙΓ’, εκδοτική Αθηνών ΑΕ, 1977. [Σελ. 339 έως σελ.340] ISBN 9789602131107
- ΑΚΡΙΒΗΣ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΙΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΙΝΩΝ προς συμπλήρωσιν των σελίδων της Θεσσαλικής Επαναστάσεως του έτους 1878 κλπ. εθελοντής Παναγιώτης Κυριακίδης –Κέρκυρα 1895 Από το αρχείο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης
- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ του 1878 εις τα εικοσιτέσσερα χωριά του Βόλου ο εθελοντής Κων-νος Κούκης - Αθήνησι 1881. Από το αρχείο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης
- Αλέξης Πολίτης, Η «μορφή» του καπετάν Μπασδέκη, Μνήμων 11(1987), σελ.1-31
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ http://greek_greek.enacademic.com/227305/%CE%9C%CE%A0%CE%91%CE%A3%CE%94%CE%95%CE%9A%CE%97%CE%A3
- ↑ ΚΙΤΣΟΥ, ΜΑΚΡΗ (2007). Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΜΠΑΣΔΕΚΗΣ ΚΑΙ Ο ΓΛΥΠΤΗΣ ΜΙΛΙΟΣ. ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ ΠΗΛΙΟΥ: ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΝΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ. σελ. 2. ISBN 978-960-98043-4-9.
- ↑ Τζαμτζής, Αναστάσιος (2005). Αγριά-Δράκια. Παράλληλοι βίοι δύο πηλιορείτικων χωριών. Αγριά Μαγνησίας: Δήμος Αγριάς. σελ. 71. ISBN 960-86509-3-3.
- ↑ Τζαμτζής, Αναστάσιος (2005). Αγριά-Δράκεια. Παράλληλοι βίοι δύο πηλιορείτικων χωριών. Αγριά Μαγνησίας: Δήμος Αγριάς. σελ. 35. ISBN 960-86509-3-3.
- ↑ http://www.filarxaiosalmyrou.gr/?p=229
- ↑ http://greek_greek.enacademic.com/227305/%CE%9C%CE%A0%CE%91%CE%A3%CE%94%CE%95%CE%9A%CE%97%CE%A3