Ο καλόγερος (μυθιστόρημα)
Ο καλόγερος (αγγλικός τίτλος: The Monk) είναι γοτθικό μυθιστόρημα του Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις που δημοσιεύτηκε το 1796. Το μυθιστόρημα αναφέρεται στην τραγική πτώση ενός αρχικά ενάρετου και σεβάσμιου μοναχού στην Ισπανία του 17ου αιώνα. Η περίπλοκη και σκανδαλώδης πλοκή του το έχει καταστήσει ένα από τα εμβληματικά γοτθικά μυθιστορήματα της εποχής του.[1]
 | |
| Συγγραφέας | Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις |
|---|---|
| Τίτλος | The Monk |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1796 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1796 |
| Τόπος | Μαδρίτη |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις έγραψε αυτό το μυθιστόρημα σε δέκα εβδομάδες σε ηλικία 19 ετών, όταν υπηρετούσε ως ακόλουθος της βρετανικής πρεσβείας στη Χάγη. Λόγω των εξαιρετικά ανατρεπτικών θεμάτων που προσεγγίζει (λαγνεία, βιασμός, αιμομιξία, μητροκτονία, μαύρη μαγεία...) και της καταγγελίας της υποκρισίας της Καθολικής Εκκλησίας, το μυθιστόρημα θεωρήθηκε ανήθικο και λογοκρίθηκε στην εποχή του. Παρ' όλα αυτά, παρέμεινε δημοφιλές σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, επηρέασε σημαντικά τους μεταγενέστερους συγγραφείς γοτθικής μυθοπλασίας και τρόμου και διασκευάστηκε για τη θεατρική σκηνή [2]και την οθόνη. [3]
Υπόθεση Επεξεργασία
Το μυθιστόρημα έχει δύο βασικές πλοκές. Η πρώτη αφορά την ιστορία του μοναχού Αμπρόζιο και τις σχέσεις του με τη μεταμφιεσμένη δαίμονα Ματθίλδη και την ενάρετη κοπέλα Αντωνία. Η υποπλοκή ακολουθεί το ειδύλλιο του Ρέιμοντ και της μοναχής Αγνής. Οι ιστορίες εναλλάσσονται μεταξύ των κεφαλαίων αυξάνοντας την αίσθηση της αγωνίας. Ενδιάμεσα, περιλαμβάνονται εγκιβωτισμένες διηγήσεις προσώπων που αφηγούνται τις ιστορίες τους, ξεφεύγοντας λίγο από την κύρια πλοκή, κάτι ενισχύει τη γοτθική ατμόσφαιρα του βιβλίου.[4]
Αμπρόζιο, ο καλόγερος Επεξεργασία
Ο Αμπρόζιο εγκαταλείφθηκε βρέφος σε ένα αβαείο στη Μαδρίτη και ανατράφηκε από τους μοναχούς. Έγινε μοναχός και τώρα, σε ηλικία περίπου 30 ετών, είναι ηγούμενος του μοναστικού τάγματος των Καπουτσίνων της Μαδρίτης και είναι επίσης ένας φημισμένος χαρισματικός ιεροκήρυκας με πλήθη να συρρέουν στα κηρύγματά του. Όλοι τον θαυμάζουν για την εξαιρετική του αυστηρότητα και την απόλυτη αρετή του και αυτός είναι σίγουρος ότι είναι ασφαλής από κάθε πειρασμό. Μια όμορφη και ενάρετη νεαρή, η Αντωνία, πηγαίνει στην εκκλησία να τον ακούσει και συναντά τον νεαρό ευγενή δον Λορέντζο ντε Μεδίνα, ο οποίος την ερωτεύεται.[5]
Ο πιο στενός φίλος του Αμπρόζιο μεταξύ των μοναχών, ο νεαρός Ροζάριο, του αποκαλύπτει ότι είναι γυναίκα που ονομάζεται Ματθίλδη, η οποία λόγω του έρωτά της γι'αυτόν μεταμφιέστηκε για να βρίσκεται κοντά του. Καθώς έκοβε ένα τριαντάφυλλο, ο Αμβρόζιο δαγκώνεται από ένα φίδι και αρρωσταίνει θανάσιμα. Η Ματθίλδη τον φροντίζει. Όταν αναρρώνει, του αποκαλύπτει ότι ρούφηξε το δηλητήριο από την πληγή του και τώρα πεθαίνει η ίδια. Λίγο πριν πεθάνει, η Ματθίλδη τον παρασύρει να κάνει έρωτα μαζί της και εκείνος γνωρίζει για πρώτη φορά τα σαρκικά πάθη. Στη συνέχεια, η Ματθίλδη κάνει μια τελετουργία που τη θεραπεύει από το δηλητήριο. Αυτή και ο Αμπρόζιο συνεχίζουν να είναι κρυφοί εραστές, αλλά ο καλόγερος σύντομα τη βαριέται.
Ο Αμβρόζιο συναντά την Αντωνία, αρχίζει να την ποθεί και επισκέπτεται συχνά τη μητέρα της Ελβίρα, ελπίζοντας να αποπλανήσει την αγνή κοπέλα. Στο μεταξύ, ο Λορέντζο προσπαθεί να εξασφαλίσει την άδεια της οικογένειάς του για τον γάμο του με την Αντωνία. Η Ματθίλδη λέει στον Αμπρόζιο ότι μπορεί να τον βοηθήσει να αποκτήσει την Αντωνία, με τον ίδιο τρόπο που θεραπεύτηκε η ίδια από το δηλητήριο: τη μαγεία. Ο Αμπρόζιο αρχικά τρομοκρατείται, αλλά συμφωνεί. Η Ματθίλδη καλεί τον Διάβολο, που τους δίνει ένα μαγικό κλαδί μυρτιάς, μ'αυτό ο Αμπρόζιο θα μπορεί να ανοίξει οποιαδήποτε πόρτα και να βιάσει την Αντωνία χωρίς αυτή να το αντιληφθεί. Ο Αμπρόζιο χρησιμοποιεί το μαγικό κλαδί και μπαίνει στην κρεβατοκάμαρα της κοπέλας, είναι έτοιμος να τη βιάσει όταν εμφανίζεται η μητέρα της και τον αποτρέπει. Πανικόβλητος ο καλόγερος δολοφονεί την Ελβίρα για να προστατεύσει τη φήμη του και τρέπεται σε φυγή.
Η Αντωνία τρομοκρατείται από τον θάνατο της μητέρας της και λιποθυμά αφού βλέπει το φάντασμά της, ο Αμπρόζιο καλείται να βοηθήσει. Η Ματθίλδη τον βοηθά να αποκτήσει ένα μαγικό φίλτρο που θα ρίξει την Αντωνία σε κώμα σαν θάνατο. Ο καλόγερος της το χορηγεί και η Αντωνία φαίνεται να πεθαίνει. Την παίρνει στην κρύπτη κάτω από το μοναστήρι, όπου, όταν η κοπέλα συνέρχεται, τη βιάζει. Η Ματθίλδη φθάνει για να τον προειδοποιήσει ότι το μοναστήρι καίγεται λόγω ταραχών (που προκλήθηκαν από τα γεγονότα της ιστορίας του Ρεϋμόν και της Αγνής). Η Αντωνία επιχειρεί να δραπετεύσει και ο Αμπρόζιο τη δολοφονεί.[6]
Ο Αμπρόζιο και η Ματθίλδη οδηγούνται ενώπιον της Ιεράς Εξέτασης. Η Ματθίλδη ομολογεί την ενοχή της και καταδικάζεται σε θάνατο στην πυρά αλλά πριν εκτελεστεί, ο Διάβολος την ελευθερώνει. Ο Αμπρόζιο επιμένει στην αθωότητά του και τον βασανίζουν. Τον επισκέπτεται η Ματθίλδη και του προτείνει να σωθεί αφού παραδώσει την ψυχή του στον Διάβολο. Μετά από πολλή αντίσταση, ο καλόγερος υπογράφει το συμβόλαιο και ο Εωσφόρος τον βγάζει από το κελί και τον μεταφέρει στην έρημο. Εκεί, τον ενημερώνει ότι η Ελβίρα ήταν η μητέρα του και η Αντωνία αδερφή του, προσθέτοντας στα εγκλήματά του το αμάρτημα της αιμομιξίας. Του λέει ακόμη ότι υπέγραψε τη συμφωνία λίγες στιγμές πριν του δοθεί χάρη. Ο Εωσφόρος αποκαλύπτει ότι ήταν από καιρό το σχέδιό του να κερδίσει την ψυχή του και η Ματθίλδη ήταν ένας δαίμονας που τον βοηθούσε. Τέλος, ο Διάβολος τον ρίχνει από ύψος σε κοφτερά βράχια, ο καλόγερος υποφέρει για έξι ημέρες καθώς τον κατασπαράζουν τα όρνια πριν πεθάνει μόνος και καταραμένος για την αιωνιότητα.[7]
Ρεϋμόν και Αγνή Επεξεργασία
Η αδερφή του Λορέντζο, η Αγνή, είναι μοναχή στο κοντινό αβαείο και έχει ρομαντική σχέση με τον Ρεϋμόν ντε λας Κιστέρνας, γιο ενός μαρκήσιου. Την ώρα της εξομολόγησης, από την Αγνή πέφτει ένα σημείωμα, ο εξομολόγος Αμπρόζιο το διαβάζει και μαθαίνει ότι είναι έγκυος από τη σχέση της με τον Ρεϋμόν και κανονίζουν να δραπετεύσει. Ο Αμπρόζιο, ασυγκίνητος στις ικεσίες της, την παραδίδει στην ηγουμένη του αβαείου της για να τιμωρηθεί.[8]
Ο Λορέντζο ανακαλύπτει τη σχέση του Ρεϋμόν με την αδερφή του και του ζητά εξηγήσεις, αυτός αφηγείται τη μακρά ιστορία τους: ταξίδευε στη Γερμανία όταν παραλίγο να σκοτωθεί από ληστές. Τους απέφυγε και έσωσε μια βαρόνη που ταξίδευε επίσης. Επισκεπτόμενος τη βαρόνη στη συνέχεια, ερωτεύτηκε την ανιψιά της Αγνή. Ωστόσο, η βαρόνη τον ερωτεύθηκε και όταν εκείνος αρνήθηκε τις προτάσεις της, αυτή κανόνισε να στείλει την Αγνή σε μοναστήρι. Ο Ρεϋμόν και η Αγνή κανόνισαν να το σκάσουν πριν η θεία της τη στείλει στο μοναστήρι. Η Αγνή σχεδίαζε να ντυθεί ως η Ματοβαμμένη καλόγρια, ένα φάντασμα που στοίχειωνε το κάστρο και εμφανιζόταν μια φορά τον χρόνο τα μεσάνυχτα αλλά ο Ρεϋμόν έφυγε κατά λάθος με το πραγματικό φάντασμα. Όταν ο Ρεϋμόν συνήλθε από το σοκ, βρήκε την Αγνή στο μοναστήρι και, μεταμφιεσμένος σε κηπουρό, η σχέση τους ολοκληρώθηκε. Όταν ανακάλυψε ότι ήταν έγκυος, η Αγνή τον παρακάλεσε να τη βοηθήσει να δραπετεύσει.
Ο Λορέντζο συμφωνεί να τον βοηθήσει να τη βγάλουν από το μοναστήρι. Αποκτά μια παπική εντολή που την απαλλάσσει από τους όρκους της ως καλόγρια ώστε να παντρευτεί τον Ρεϋμόν. Ωστόσο, όταν τη δείχνει στην ηγουμένη, εκείνη του λέει ότι η Αγνή πέθανε λίγες μέρες πριν. Ο Λορέντζο δεν την πιστεύει, αλλά μετά από δύο μήνες δεν υπάρχουν νέα. Ο Ρεϋμόν αρρωσταίνει από τη θλίψη του. Τελικά, προσπαθώντας να βρει την Αγνή, ο υπηρέτης του Ρεϋμόν μεταμφιέζεται σε ζητιάνο και πηγαίνει στο μοναστήρι, όπου η μοναχή Ούρσουλα του δίνει κρυφά ένα σημείωμα που γράφει να συλλάβουν την ηγουμένη για τον φόνο της Αγνής.
Κατά τη διάρκεια μιας θρησκευτικής πομπής, η ηγουμένη συλλαμβάνεται και η μοναχή Ούρσουλα περιγράφει δημόσια τον θάνατο της Αγνής από τα χέρια της ηγουμένης. Όταν το πλήθος ακούει ότι η ηγουμένη είναι δολοφόνος, μετατρέπεται σε ταραχώδη όχλο. Λιντσάρουν την ηγουμένη, επιτίθενται σε άλλες καλόγριες και βάζουν φωτιά στο μοναστήρι. Μέσα στη σύγχυση, ο Λορέντζο βρίσκει μια ομάδα μοναχών, μεταξύ των οποίων και η νεαρή Βιργινία, να κρύβονται στην κρύπτη. Ο Λορέντζο ανακαλύπτει ένα πέρασμα που οδηγεί σε ένα κελί, όπου βρίσκει την Αγνή, ζωντανή και κρατώντας το νεκρό σώμα του μωρού που είχε γεννήσει ενώ ήταν εγκαταλελειμμένη για μήνες με ελάχιστη τροφή. Με τη βοήθεια της Βιργινίας, ο Λορέντζο σώζει την Αγνή και τις άλλες καλόγριες από την κρύπτη.
Η Βιργινία επισκέπτεται τον Λορέντζο καθώς αναρρώνει από τη θλίψη του για τον χαμό της Αντωνίας και οι δυο τους έρχονται πιο κοντά. Η Αγνή αφηγείται την φρικτή εμπειρία της στο μπουντρούμι. Η Αγνή και ο Ρεϋμόν παντρεύονται και το ζευγάρι φεύγει από τη Μαδρίτη για το κάστρο τους, συνοδευόμενοι από τον Λορέντζο και τη Βιργινία, οι οποίοι επίσης παντρεύονται τελικά.[9]
Επιρροή Επεξεργασία
Τα ελιξίρια του διαβόλου (1815) του Ε. Τ. Α. Χόφμαν βασίζεται στη βασική ιδέα του Καλόγερου και αντλεί σε μεγάλο βαθμό από τα θέματα της διαφθοράς ενός μοναχού αγνώστου καταγωγής, ο οποίος φημίζεται για τα κηρύγματά του, τη συμμετοχή του σε μια αιμομικτική υπόθεση και στον πειρασμό από τον διάβολο. Το έργο του Λιούις αναφέρεται σε ένα σημείο από έναν χαρακτήρα, ο οποίος λέει ότι το έχει διαβάσει.
Ο Άγγλος συνθέτης Έντουαρντ Λόντερ χρησιμοποίησε το έργο ως βάση για την όπερα του 1855 Raymond and Agnes.
Το 1931, ο Αντονέν Αρτώ δημοσίευσε μια πολύ προσωπική μετάφραση του έργου.
Διασκευές Επεξεργασία
- 1972: Le Moine, γαλλο-ιταλο-γερμανική ταινία σε σκηνοθεσία Άδωνι Α. Κύρου και σε σενάριο Λουίς Μπουνιουέλ και Ζαν-Κλωντ Καριέρ, με τον Φράνκο Νέρο ως Αμπρόζιο. [10]
- 1990: The Monk, ισπανο-βρετανικό ριμέικ σε σκηνοθεσία Francisco Lara Polop.
- 2011: Ο καλόγερος (Le Moine), γαλλική ταινία σε σκηνοθεσία Ντομινίκ Μολ, με τον Βενσάν Κασέλ ως Αμπρόζιο. [11]
Μεταφράσεις στα ελληνικά Επεξεργασία
- Ο καλόγερος (του Λιούις) - Αντονέν Αρτώ, μετάφραση: Αλέξης Ζήρας, εκδόσεις Αιγόκερως,1981
- Ο καλόγερος, μετάφραση: Αλέξανδρος Κοσματόπουλος, εκδόσεις Gundeberg, 2005 [12]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ . «supersummary.com/the-monk/summary/».
- ↑ . «diesi.gr/post/o-kalogeros-toy-matthew-gregory-lewis».
- ↑ . «britannica.com/topic/The-Monk».
- ↑ . «xn--qxaek7au.gr/forum/Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις : Ο Kαλόγερος».
- ↑ . «gradesaver.com/the-monk/study-guide/summary».
- ↑ . «lifo.gr/culture/vivlio/oi-aparhes-toy-gotthikoy-mythistorimatos».
- ↑ . «study.com/academy/lesson/the-monk-matthew-lewis-plot-summary-characters».
- ↑ . «bl.uk/collection-items/the-monk-by-matthew-lewis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2023.
- ↑ . «babelio.com/livres/Lewis-Le-Moine/».
- ↑ . «imdb.com/Le moine/1972».
- ↑ . «imdb.com/Ο καλόγερος/Original title: Le moine/2011».
- ↑ . «politeianet.gr/books/lewis-matthew-gregory-gutenberg-o-kalogeros».