Πολιτική της Χιλής

Το πολιτικό σύστημα της Χιλής χαρακτηρίζεται ως προεδρική κοινοβουλευτική δημοκρατία, στην οποία ο πρόεδρος της χώρας είναι τόσο αρχηγός του κράτους όσο και αρχηγός της κυβέρνησης. Το σύστημα είναι πολυκομματικό, ενώ η εκτελεστική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από κοινού από την κυβέρνηση και τα δύο σώματα του κοινοβουλίου, το οποίο και αναφέρεται στο σύνολό του ως Εθνικό Κογκρέσο. Η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη από τη νομοθετική και την εκτελεστική.

Το σύγχρονο σύνταγμα της Χιλής εγκρίθηκε με εθνικό δημοψήφισμα το Σεπτέμβριο του 1980, κάτω από το στρατιωτικό καθεστώς του δικτάτορα Αουγούστο Πινοσέτ, ενώ τέθηκε σε ισχύ το Μάρτιο του 1981. Μετά την αποχώρηση του Πινοσέτ από την εξουσία το 1988, το σύνταγμα τροποποιήθηκε ώστε να ενσωματώσει εύκολα μελλοντικές συνταγματικές αλλαγές. Το Σεπτέμβριο του 2005, ο πρόεδρος Ρικάρδο Λάγος υπέγραψε ένα σύνολο τροποποιήσεων που είχαν εγκριθεί από το Κογκρέσο, και οι οποίες περιλάμβαναν την κατάργηση θέσεων ισόβιων μη εκλόγιμων βουλευτών, την απόδοση εξουσίας στον πρόεδρο για την παύση των αρχηγών των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και μείωση της προεδρικής θητείας από έξι σε τέσσερα χρόνια.

Εκτελεστική εξουσία Επεξεργασία

Το Παλάσιο ντε λα Μονέδα στο κέντρο του Σαντιάγο, έδρα της προεδρείας της Χιλής.

Ο πρόεδρος της Χιλής είναι αρχηγός του κράτους και αρχηγός της κυβέρνησης. Σύμφωνα με τις διατάξεις του συντάγματος του 1980 σε ισχύ σήμερα, ο πρόεδρος της Χιλής εκλέγεται με καθολική λαϊκή ψήφο για μία τετραετή θητεία. Ο επιτυχής υποψήφιος για να εκλεγεί πρέπει να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των έγκυρων ψήφων, δηλαδή το 50% ή περισσότερο. Η κυβέρνηση διορίζεται από τον εκλεγμένο πρόεδρο μετά την εκλογή και ορκωμοσία του. Δεν προβλέπεται η άμεση διαδοχική επανεκλογή για αμέσως επόμενη θητεία. Η προεδρική θητεία ήταν παλαιότερα εξαετής, ενώ η σημερινή τετραετής επιτρέπει την ταυτόχρονη διεξαγωγή προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών. Η επίσημη έδρα του προέδρου της Χιλής είναι το Παλάσιο ντε λα Μονέδα στην πρωτεύουσα Σαντιάγο.

Πρόεδρος της Χιλής σήμερα είναι ο Σεμπαστιάν Πινιέρα. Το 2005 εξελέγη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος, η Μιτσέλ Μπατσελέτ. Ο πρώτος γύρος που πραγματοποιήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου του 2005, δεν έδωσε την απαιτούμενη απόλυτη πλειοψηφία σε κανέναν από τους υποψηφίους, με αποτέλεσμα, με βάση το σύνταγμα, να διεξαχθεί δεύτερος γύρος με υποψήφιους μόνο τους δύο πρώτους σε ψήφους του πρώτου γύρου. Η νέα πρόεδρος ορκίστηκε στο αξίωμα στις 11 Μαρτίου του 2006. Μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Χιλής, το οποίο συμμετέχει στη Συμμαχία Δημοκρατικών Κομμάτων, η Μπατσελέτ έχει διατελέσει στο παρελθόν υπουργός άμυνας και υπουργός υγείας.

Οι εκλογές του 2005-2006 για το προεδρικό αξίωμα ήταν οι τέταρτες στη σειρά μετά το τέλος της εποχής του Πινοτσέτ. Όλες έχουν χαρακτηριστεί από διεθνείς παρατηρητές ελεύθερες και νομότυπες. Σύμφωνα με το ανανεωμένο σύνταγμα της χώρας, ο κάθε πρόεδρος δεν έχει πλέον το δικαίωμα να παραμείνει στο αξίωμα για συνεχόμενες θητείες.

Νομοθετική εξουσία Επεξεργασία

Το Εθνικό Κονγκρέσο της Χιλής (Congreso Nacional) ως ανώτατο κοινοβουλευτικό όργανο της χώρας, αποτελείται από δύο ξεχωριστά σώματα: τη Βουλή των Αντιπροσώπων (Cámara de Diputados) και τη Γερουσία (Senado).

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στη Χιλή ρυθμίζονται από ένα μοναδικό διωνυμικό σύστημα κατανομής εδρών που ενισχύει τους συνασπισμούς κομμάτων και προσώπων. Κάθε συνασπισμός μπορεί να καθορίσει δύο υποψηφίους για δύο έδρες Γερουσίας και δύο έδρες της Βουλής των Αντιπροσώπων, ανάλογα με τις εκλογικές περιφέρειες εκλογής κάθε σώματος. Συνήθως, οι δύο μεγαλύτεροι συνασπισμοί μοιράζονται τις έδρες σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Μόνο όταν ο συνασπισμός που προηγείται, υπερσκελίζει τις ψήφους τους δεύτερου κατά ένα κλάσμα 2 προς 1, κερδίζει και τις δύο έδρες.

Τα δύο σώματα του κοινοβουλίου έχουν την εξής σύσταση: η Γερουσία αποτελείται από συνολικά 38 μέλη, τα οποία εκλέγονται στο σύνολό τους από περιφέρειες και υπηρετούν οκταετή θητεία. Η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει 120 μέλη, τα οποία εκλέγονται για τετραετή θητεία.

Γερουσία Επεξεργασία

Το σώμα της Γερουσίας της Χιλής θεσμοθετήθηκε το 1812 για να υποστηρίξει τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις της εθνικής κυβέρνησης. Από τότε έχει υποστεί αρκετές συνταγματικές αναδιοργανώσεις και αναδομήσεις, οι οποίες έχουν μεταβάλει τις συνταγματικές του αρμοδιότητες, τη σύνθεσή του και την προέλευση και εκλογή των μελών του.

Η πρώτη συνέλευση της Γερουσίας το 1812 αποτελούταν από 7 μέλη, ένα για κάθε επαρχία και 3 αναπληρωματικά μέλη, ενώ είχε στόχο να αντισταθμίσει την εξουσία της εθνικής κυβέρνησης. Οι γερουσιαστές προτείνονταν άμεσα από τις επαρχιακές διοικήσεις σε συμφωνία με την κεντρική εξουσία. Η πρώτη συνέλευση λειτούργησε μέχρι το 1814, όταν αναδιοργανώθηκε για να αντιμετωπίσει τις απειλές στην εθνική κυριαρχία από διαδοχικές νίκες του ισπανικού στρατού. Το 1814 ιδρύθηκε η δεύτερη ή συμβουλευτική γερουσία, με την ίδια σύνθεση, ενώ τα τρία αναπληρωματικά μέλη διορίζονταν από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. Λειτούργησε μόνο για τέσσερις μήνες μέχρι την κατάληψη του Σαντιάγο από τους Ισπανούς. Το 1818 θεσμοθετήθηκε η πρώτη συντηρητική γερουσία, που αποτελούταν από 5 μόνιμα μέλη από τις επαρχίες και 5 αναπληρωματικά, διορισμένα από το Ανώτατο Δικαστήριο. Η λειτουργία ήταν σε ισχύ μόνο σε αναπλήρωση του κοινοβουλίου, ενώ οι αρμοδιότητές της αφορούσαν συμβουλευτικό ρόλο, γι' αυτό και χαρακτηρίστηκε ως συντηρητική. Λειτούργησε μέχρι και το 1822.

Σύμφωνα με το σύγχρονο σύνταγμα της Χιλής, η σημερινή Γερουσία αποτελείται από 38 γερουσιαστές, άμεσα εκλεγμένους με καθολική λαϊκή ψήφο σε 19 εκλογικές περιφέρειες. Σε κάθε τέτοια περιφέρεια αντιστοιχούν δύο έδρες, ενώ τα γεωγραφικά όρια της περιφέρειας συμπίπτουν σχεδόν στο σύνολο των περιπτώσεων με τις διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Οι εκλεγμένοι γερουσιαστές υπηρετούν οκταετή θητεία, ενώ οι μισοί από αυτούς αντικαθίστανται με εκλογές κάθε τέταρτο χρόνο. Η υποψηφιότητα για τη θέση του γερουσιαστή απαιτεί εκλογικά δικαιώματα, συμπλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, και ηλικία τουλάχιστον 35 ετών. Η αναφορά στους "άμεσα εκλεγμένους" γερουσιαστές γίνεται σε αντιδιαστολή με το παλαιότερο σύνταγμα της χώρας (1980), το οποίο τροποποιήθηκε το 2005, και προέβλεπε την ύπαρξη ισόβιων διορισμένων ή θεσμικών γερουσιαστών. Από το 1990 η Γερουσία της Χιλής εδρεύει και συνεδριάζει στο νέο κτίριο του Εθνικού Κογκρέσου στην παραθαλάσσια πόλη του Βαλπαραΐσο, το οποίο και αντικατέστησε το παλαιότερο κτίριο του κοινοβουλίου στη πρωτεύουσα Σαντιάγο.

Βουλή των Αντιπροσώπων Επεξεργασία

Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Δημοκρατίας της Χιλής είναι ένα από τα δύο σώματα του Εθνικού Κογκρέσου της χώρας, που έχει το ρόλο του κοινοβουλίου. Η οργανωτική δομή και οι εξουσίες της Βουλής των Αντιπροσώπων καθορίζονται από τα άρθρα 42 και 59 του σύγχρονου συντάγματος της Χιλής.

Το σώμα αποτελείται από συνολικά 120 εκπροσώπους, οι οποίοι εκλέγονται για τετραετή θητεία με καθολική λαϊκή ψήφο από συνολικά 60 διεδρικές εκλογικές περιφέρειες. Οι Αντιπρόσωποι για να είναι εκλόγιμοι πρέπει να έχουν ηλικία τουλάχιστον 21 ετών, να έχουν εκλογικά δικαιώματα, να έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, και να διαμένουν μόνιμα στην περιοχή εκλογής τους για τουλάχιστον δύο χρόνια πριν τις εκλογές.

Από το 1990 η Βουλή των Αντιπροσώπων της Χιλής εδρεύει και συνεδριάζει στο νέο κτίριο του Εθνικού Κογκρέσου στην παραθαλάσσια πόλη του Βαλπαραΐσο, το οποίο και αντικατέστησε το παλαιότερο κτίριο του κοινοβουλίου στη πρωτεύουσα Σαντιάγο.

Δικαστική εξουσία Επεξεργασία

Το δικαστικό σύστημα της Χιλής είναι ανεξάρτητο και αποτελείται από ένα συμβούλιο εφετών, ένα σύστημα στρατοδικείων, ένα συνταγματικό δικαστήριο, και το Ανώτατο Δικαστήριο (Corte Suprema). Τα μέλη του τελευταίου διορίζονται από τον πρόεδρο και εγκρίνονται από τη Γερουσία, ενώ προέρχονται από λίστες υποψηφίων που δίνονται από το δικαστικό σύστημα. Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου εκλέγεται από το σώμα του δικαστηρίου που αποτελείται από 21 μέλη.

Το δικαστικό σύστημα της χώρας βασίζεται στον αστικό κώδικα. Οι κύριες αρχές του προέρχονται από τον αστικό κώδικα του 1855, ο οποίος προέτεινε τον αντίστοιχο Ισπανικό νόμο στη Χιλή, ενώ μετέπειτα προσθήκες και αλλαγές επηρεάστηκαν από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία του τελευταίου μισού του 19ου αιώνα. Από το 2000 και έπειτα, η Χιλή άλλαξε ριζικά το ποινικό δικαστικό της σύστημα. Ένα νέο σύστημα, βασισμένο στα πρότυπα των ΗΠΑ, έχει σταδιακά εφαρμοστεί σε όλη τη χώρα και ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2001.

Πολιτικά κόμματα και εκλογές Επεξεργασία

Η Χιλή έχει ένα πολυκομματικό σύστημα διακυβέρνησης, στο οποίο κυριαρχούν δύο συνασπισμοί κομμάτων. Οι συνασπισμοί είναι η πιο δημοφιλής τακτική συμμετοχής στις εκλογές, καθώς το σύνταγμα του 1980, το οποίο συντάχθηκε από την τελευταία κυβέρνηση του Αουγούστο Πινοτσέτ και είναι ακόμα εν μέρει σε ισχύ, έκανε ιδιαίτερα δύσκολη την εκλογική επιτυχία για μεμονωμένα πολιτικά κόμματα.

Πολιτικά κόμματα Επεξεργασία

Τα πολιτικά κόμματα που δραστηριοποιούνται νομότυπα στο σύνολο της χώρας, δηλαδή και στις 14 περιφέρειες και τη μητροπολιτική περιφέρεια της πρωτεύουσας Σαντιάγο, είναι τα εξής:

Κόμμα Εθνικής Ανανέωσης (Renovación Nacional)
Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (Partido Demócrata Cristiano)
Κόμμα της Δημοκρατίας (Partido Por la Democracia)
Ανεξάρτητη Δημοκρατική Ένωση (Unión Demócrata Independiente)
Σοσιαλιστικό Κόμμα (Partido Socialista de Chile)
Κομμουνιστικό Κόμμα (Partido Comunista de Chile)
Σοσιαλδημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα (Partido Radical Socialdemócrata): Συνένωση του Χιλιανού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (Partido Socialdemocracia Chilena) και του Ριζοσπαστικού Κόμματος (Partido Radical de Chile).
Ανεξάρτητο Περιφερειακό Κόμμα (Partido Regionalista de los Independientes)

Αντίστοιχα, υπάρχουν και θεσμοθετημένα κόμματα μόνο σε επίπεδο περιφερειών της χώρας, τα οποία είναι τα εξής:

Κόμμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Partido Humanista): Σε όλη τη χώρα, εκτός από τις περιφέρειες X και XI.
Οικολογικό Κόμμα (Partido Ecologista): Στις περιφέρειες I, II και III.
Εθνική Δύναμη (Fuerza País): Στις περιφέρειες XV, I και II.
Χριστιανικό Αριστερό Κόμμα (Partido Izquierda Cristiana de Chile): Στις περιφέρειες XV, I και II.
Πρώτα η Χιλή (Chile Primero): Στις περιφέρειες XV, II, III, IV, VI και XIV.

Συνασπισμοί Κομμάτων Επεξεργασία

Επειδή το σύνταγμα ευνοεί τους συνασπισμούς κομμάτων, στη Χιλή έχουν επικρατήσει σήμερα οι εξής συνασπισμοί, οι οποίοι και είναι υποψήφιοι στις εθνικές εκλογές:

Συμμαχία για τη Χιλή (Alianza por Chile) - αναφέρεται ως Συμμαχία (συμμετέχουν το Κόμμα Εθνικής Ανανέωσης και η Ανεξάρτητη Δημοκρατική Ένωση)
Συγκέντρωση Κομμάτων για τη Δημοκρατία (Concertación de Partidos Por la Democracia) - αναφέρεται ως Συγκέντρωση (συμμετέχουν το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, το Κόμμα της Δημοκρατίας, το Σοσιαλδημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα)
Μαζί μπορούμε περισσότερα (Juntos Podemos Más) - (συμμετέχουν το Κομμουνιστικό Κόμμα, το Κόμμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλα μικρότερα αριστερά κόμματα)

Συμμαχία για τη Χιλή Επεξεργασία

Η Συμμαχία για τη Χιλή (Alianza por Chile), αναφερόμενη και ως η Συμμαχία (La Alianza) είναι ένα συνασπισμός δεξιών πολιτικών κομμάτων που περιλαμβάνει την Εθνική Ανανέωση (Renovación Nacional, RN) και την Ανεξάρτητη Δημοκρατική Ένωση (Unión Democrática Independiente, UDI). Στο παρελθόν συμμετείχαν το περιφερειακό Κόμμα του Νότου (Partido del Sur) και η Προοδευτική Ένωση του Κέντρου (Unión de Centro Centro Progresista, UCCP), σχήματα που πλέον έχουν διαλυθεί. Σημαντικοί ηγέτες της Συμμαχίας ήταν, μεταξύ άλλων, ο Χόβινο Νοβόα, ο Πάμπλο Λονγκέιρα, ο Χάιμε Γκουσμάν, ο Χοακίν Λαβίν, ο Σεμπαστιάν Πινιέρα, η Λίλι Πέρες, ο Αντρές Αγιαμάντ, ο Σέρχιο Ονόφρε και ο Σέρχιο Ρομέρο.

Ως συνασπισμός, ο χώρος της Συμμαχίας εκφράζεται από το 1989, με διαφορετικά ονόματα πριν το 2000, όταν και καθιερώθηκε το σημερινό όνομα του συνασπισμού. Συγκεκριμένα, υπήρχαν η Δημοκρατία και Πρόοδος (Democracia y Progreso) (1989-1992), η Συμμετοχή και Πρόοδος (Participación y Progreso) (1992-1993), η Ένωση για την Πρόοδο (Unión por el Progreso) (1993-1996), και πλέον πρόσφατα η Ένωση για τη Χιλή (Unión por Chile) (1996-2000), πριν τη Συμμαχία για τη Χιλή.

Συγκέντρωση Κομμάτων για τη Δημοκρατία Επεξεργασία

Η Συγκέντρωση Κομμάτων για τη Δημοκρατία (Concertación de Partidos por la Democracia), αναφερόμενη ως η Συγκέντρωση (Concertación), είναι ένας συνασπισμός κεντροαριστερών κομμάτων της χώρας, ο οποίος ιδρύθηκε το 1988. Οι προεδρικοί του υποψήφιοι έχουν κερδίσει όλες τις αναμετρήσεις από την κατάργηση της δικτατορίας το 1990.

Μαζί Μπορούμε Περισσότερα Επεξεργασία

Τέλος, ο συνασπισμός με την ονομασία Μαζί μπορούμε περισσότερα (Juntos Podemos Más) ιδρύθηκε το 2003 και αποτελείται από περισσότερα από 50 κόμματα και οργανισμούς. Στο συνασπισμό συμμετέχουν το Κουμουνιστικό Κόμμα της Χιλής, το Κόμμα Ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Χριστιανικό Αριστερό Κόμμα της Χιλής, το Πατριωτικό Κίνημα Μανουέλ Ροδρίγκες, το Μπλοκ Σοσιαλισμού (που το αποτελούν η Σοσιαλιστική Αριστερά, το Κίνημα για το Σοσιαλισμό, και ο Εναλλακτικός Σοσιαλισμός), η Ταυτότητα Ροδρίγκες, το Κίνημα Αστικής Δύναμης, η Προλεταριακή Δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος, η Δημοκρατική Αλλαγή, το Ριζοσπαστικό Χιλιανό Κόμμα, η Εκδημοκρατική Επανάσταση, η Γενιά 80, το Κόμμα των Εργατών και οι Νέοι Κομμουνιστές.