Ρεξισμός

Ρεξισμός ονομάζεται το φασιστικό κίνημα που αναπτύχθηκε στο Βέλγιο υπό την ηγεσία του Λεόν Ντεγκρέλ κατά τα τελευταία χρόνια του Μεσοπολέμου, ενώ στη συνέχεια υποστήριξε ενεργά την κατάκτηση της χώρας από το Τρίτο Ράιχ.

Η σημαία του κόμματος Christus Rex, το οποίο υπήρξε η πολιτική έκφραση του ρεξισμού.

Η επιρροή του υπήρξε σημαντική κυρίως στις γαλλόφωνες νότιες επαρχίες του Βελγίου (Βαλλονία), απ' όπου προερχόταν και η πλειοψηφία των στελεχών του. Στον ολλανδόφωνο βορρά (Φλάνδρα) η Άκρα Δεξιά εκφραζόταν από την εθνικοσοσιαλιστική Εθνική Ένωση.

Ιστορική διαδρομή

Ο ρεξισμός άρχισε να μορφοποιείται στις αρχές της δεκαετίας του '30 γύρω από το θεωρητικό έργο του Ζαν Ντενί και τον εκδοτικό οίκο Rex, ο οποίος διευθυνόταν από τον Ντεγκρέλ. Αν και ως όρος παραπέμπει περισσότερο στο πολιτικό κίνημα παρά σε κάποια συστηματοποιημένη ιδεολογία, θα μπορούσαν να αναγνωριστούν ως συνεκτικές αρχές του οι ακόλουθες:

• Σκληρός καθολικισμός, υπό την έννοια ότι το «διεφθαρμένο κράτος» θα έπρεπε να αναδομηθεί βάσει αυστηρών καθολικών αξιών. Μάλιστα κατά τα πρώτα χρόνια του, το κίνημα έλαβε σημαντική βοήθεια από επισκόπους της Καθολικής Εκκλησίας.
• Κοινωνική ισότητα, όχι όμως με τη μαρξική σημασία της κατάργησης των τάξεων, αλλά στο πλαίσιο της κορπορατίστικης αντίληψης ότι οι κοινωνικές τάξεις πρέπει να έχουν αυστηρά καθορισμένους ρόλους.
• Απέχθεια τόσο προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία, όσο και προς τον κομμουνισμό.

Συγκρότηση σε κόμμα

Αρχικά οι οπαδοί του κινήματος, οι αποκαλούμενοι «ρεξιστές», συμμετείχαν στο κυβερνών φιλομοναρχικό κόμμα της Καθολικής Ένωσης, αποτελώντας την πιο δεξιά τάση του. Το 1935 κατήγγειλαν την ηγεσία της Ένωσης ότι έκανε υπερβολικές παραχωρήσεις προς τον κοινοβουλευτισμό και ίδρυσαν δικό τους πολιτικό φορέα, με την ονομασία Christus Rex (Χριστός Βασιλεύς) και αρχηγό τον Ντεγκρέλ. Το νέο κόμμα ήταν ιδεολογικά πολύ κοντά στους φασίστες του Μουσολίνι και τους φαλαγγίτες του Ισπανικού Εμφυλίου, ενώ βρισκόταν σε σχέση αλληλοτροφοδότησης με τη γαλλική Action Francaise του Σαρλ Μωρράς.

Η πρώτη εμφάνιση του Christus Rex σε εκλογές έγινε το 1936 με πολύ καλά αποτελέσματα: 15,16% στη Βαλλονία, 18,50% στις Βρυξέλλες, 7,01% στη Φλάνδρα και 26,44% στη Γερμανόφωνη Κοινότητα του ΝΑ Βελγίου, συνολικά 12,5% σε εθνικό επίπεδο. Στη συνέχεια όμως ο Ντεγκρέλ άρχισε να ξεκόβει το κόμμα από τις καθολικές - μοναρχικές ρίζες του και να το στρέφει στην υιοθέτηση εθνικοσοσιαλιστικών αρχών, όπως ο αντισημιτισμός. Αυτό κόστισε τελικά την πολιτική περιθωριοποίησή του από τις καθολικές μάζες και τον καταποντισμό στις επόμενες εκλογές (1939), όταν μετά βίας ξεπέρασε το 4% σε παμβελγικό επίπεδο.

Συνεργασία με τους Γερμανούς κατακτητές

Μετά το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου και την κατάκτηση του Βελγίου από τη Βέρμαχτ (καλοκαίρι 1940), οι ρεξιστές υιοθέτησαν γραμμή συνεργασίας με τον κατακτητή. Η κομματική εφημερίδα Le Pays Réel αποτέλεσε το κύριο γαλλόφωνο έντυπο των δυνάμεων κατοχής και ο εκδότης της Βικτόρ Ματίς διορίστηκε σε επιτελική θέση στο μηχανισμό της γερμανικής προπαγάνδας. Ο πιο «θεωρητικός» Ζαν Ντενί ανέλαβε την ιδεολογική υποστήριξη της κατοχής, μέσα από τα άρθρα του στην εφημερίδα.

Ο Λεόν Ντεγκρέλ και εκατοντάδες κομματικά μέλη κατατάχθηκαν εθελοντικά στα Ες-Ες, αποτελώντας τον κορμό της Légion Wallonie (Λεγεώνα Βαλλονία) που στάλθηκε αρχικά στην Πολωνία και κατόπιν στο Ανατολικό Μέτωπο. Μάλιστα ο Ντεγκρέλ παρασημοφορήθηκε από τον ίδιο το Χίτλερ το 1944 με το Σταυρό των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού και έφτασε ως το βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Μόνο λίγα στελέχη, προερχόμενα κυρίως από τον πολιτικό καθολικισμό, προτίμησαν να παραμείνουν ουδέτεροι ή να περάσουν στην αντίσταση.

Απαγόρευση

Το τέλος του ρεξισμού ήλθε με την απελευθέρωση του Βελγίου από τις Συμμαχικές Δυνάμεις το 1944. Η νέα κυβέρνηση έθεσε το κόμμα υπό απαγόρευση, ενώ πολλά μέλη ή χαρακτηρισμένοι ως συμπαθούντες συνελήφθησαν με την κατηγορία του δωσιλογισμού (ανάμεσά τους και ο μετέπειτα διάσημος κομίστας Ερζέ).

Ο Ματίς καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε το 1947. Ο Ντενί, ο οποίος δεν είχε εμπλακεί άμεσα σε στρατιωτικές ενέργειες, φυλακίστηκε μέχρι το 1951 και κατόπιν αποσύρθηκε από το προσκήνιο. Ο αρχηγός του κόμματος Ντεγκρέλ καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο αλλά είχε ήδη διαφύγει μέσω Νορβηγίας στην Ισπανία - εκεί τέθηκε υπό την προστασία του δικτάτορα Φράνκο, άλλαξε το όνομά του σε Χοσέ Ρέινα και διορίστηκε επικεφαλής μιας εταιρείας που αναλάμβανε κρατικές εργολαβίες, ενώ παράλληλα δραστηριοποιήθηκε στο νεοναζιστικό χώρο. Πέθανε στη Μάλαγα το 1994.

Βιβλιογραφία

• Martin Conway, Collaboration in Belgium: Leon Degrelle and the Rexist Movement 1940-1944, ISBN 0-300-05500-5
• David Littlejohn, The Patriotic Traitors: A History of Collaboration in German-occupied Europe, 1940-45, ISBN 0-434-42725-X
• Richard Landwehr, Ray Merriam, Jean-Louis Roba, Wallonien: The History of the 5th SS-Sturmbrigade and 28th SS Volunteer Panzergrenadier Division, ISBN 1-57638-088-2