Ρομπέν των Δασών

Ο Ρομπέν των Δασών (αγγλ. Robin Hood) είναι ο αρχετυπικός Άγγλος λαϊκός ήρωας: ένας αβρός κι ευσεβής παράνομος της μεσαιωνικής εποχής, ο οποίος είναι διάσημος από σύγχρονες εκδοχές του θρύλου για το γεγονός ότι άρπαζε χρήματα από τους πλούσιους και τα μοίραζε στους φτωχούς, πολεμώντας την τυραννία και την αδικία. Επίσης, παρουσιάζεται ως ένας δεινός τοξοβόλος. Αυτός κι οι ακόλουθοί του, οι Εύθυμοι Άντρες, συνήθως συσχετίζονται με το Δάσος του Σέργουντ στο Νόττιγχαμ.

Ρομπέν των Δασών
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Robin Hood (Αγγλικά)
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Αγγλίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	κλέφτης τοξότης swordfighter vigilante
Οικογένεια
Σύζυγος	Λαίδη Μάριον
Σύντροφος	Λαίδη Μάριον
Σχετικά πολυμέσα

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ρομπέν των Δασών (αποσαφήνιση).

Σε πολλές ιστορίες αντίπαλος του Ρομπέν ήταν ο δεσποτικός Σερίφης του Νόττιγχαμ, ο οποίος διέπραττε ευρέως κατάχρηση εξουσίας, οικειοποιούμενος εκτάσεις γης, κυνηγώντας αδίκως τους φτωχούς και θέτοντας υπέρογκη φορολογία στους υπηκόους του. Σε άλλες ιστορίας αντίπαλός του είναι ο Σερ Γκάυ του Γκίσμπορν, αρχικά πληρωμένος δολοφόνος που προσπαθεί να σκοτώσει το Ρομπέν και αργότερα αντίζηλός του για την καρδιά της Λαίδης Μάριον. Σε κάποιες ιστορίες, αντίπαλος είναι ο πρίγκηπας Ιωάννης, σφετεριστής του θρόνου που δικαιωματικά κατείχε ο αδερφός του, Ριχάρδος Α΄ της Αγγλίας. Σε κάποιες εκδοχές του μύθου, ο Ρομπέν των Δασών λέγεται πως ήταν ευγενής, ο κόμης Ρόμπιν του Λόξλεϋ, τη γη του οποίου καταχράστηκαν άπληστοι άνθρωποι της εκκλησίας. Κάποιες φορές εμφανίζεται να έχει πολεμήσει στην Τρίτη Σταυροφορία και, γυρνώντας στην Αγγλία, να βλέπει τα εδάφη του καταπατημένα από το μοχθηρό Σερίφη. Σε κάποιες ιστορίες είναι ο υπερασπιστής του λαού, που πολεμάει εναντίον διεφθαρμένων αξιωματούχων και του τυραννικού καθεστώτος που τους προστατεύει, ενώ άλλες φορές είναι ένας αλαζόνας και ξεροκέφαλος επαναστάτης, που απολαμβάνει κάθε μάχη να γίνεται λουτρό αίματος, κατασφάζοντας τους αντιπάλους του με απίστευτη σκληρότητα.

Πράγματι, οι ιστορίες με ήρωα το Ρομπέν των Δασών διαφέρουν ανά περίοδο, καθώς ο ίδιος ο Ρομπέν αλλάζει χαρακτήρα και βιώματα, ανάλογα με τις αξίες και τα ιδανικά που του αποδίδονται κάθε φορά. Κάτι τέτοιο καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την αναζήτηση κάποιου "αρχικού" κι αληθινού Ρομπέν των Δασών, καθώς ακόμα κι αν υπήρξε σαν ιστορικό πρόσωπο, τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του θα αντιστοιχίζονταν με το ελάχιστο του πλούσιου μύθου που περιβάλλει το πρόσωπό του.

Πρώιμες αναφορές

A Gest of Robyn Hode ("Περιπέτεια του Ρομπέν των Δασών").

Από το 1261 και μετά, το όνομα Robinhood ή Robehod εμφανίζεται σε αρκετές δίκες στην Αγγλία κι αποδίδεται σε κάποιον φυγά ή παράνομο, κάτι που δηλώνει πως η φυσιογνωμία του Ρομπέν των Δασών ήταν ήδη γνωστή μέχρι τη δεκαετία του 1260 σαν εγκληματικό πρότυπο. Η χρήση αυτή του ονόματος συνεχίζεται καθ' όλη τη διάρκεια της μεσαιωνικής περιόδου, ενώ ακόμη και το 1605 το όνομα χρησιμοποιείται σαν συνώνυμο της εξέγερσης και της προδοσίας, όταν ο Γκάυ Φωκς κι οι συνεργοί του αποκλήθηκαν "Ρομπέν των Δασών", έχοντας οργανώσει σχέδιο για να ανατινάξουν τη Βουλή με πυρίτιδα στις 5 Νοεμβρίου. Η πρώτη υπόθεση για κάποια λογοτεχνική παράδοση σχετικά με το Ρομπέν των Δασών εμφανίζεται στο έργο Piers Plowman του Ουίλλιαμ Λάνγκλαντ, όπου ο Sloth (αγγλ. οκνηρία), ο τεμπέλης ιερέας, αναφέρει:

"I kan [know] not parfitly [perfectly] my Paternoster as the preest it singeth,

But I kan rymes of Robyn Hood". [1].

Η πρώτη αναφορά σε κάποιο ιστορικό πρόσωπο ονόματι Ρομπέν των Δασών προέρχεται από το χρονικό του Άντριου του Ουίντον Orygynale Chronicle, που γράφτηκε γύρω στο 1420:

Lytil Jhon and Robyne Hude

Wayth-men ware commendyd gude

In Yngil-wode and Barnysdale

Thai oysyd all this tyme thare trawale.

Συνεπώς, ακόμα και στις πρώτες αναφορές στο πρόσωπό του, ο Ρομπέν των Δασών αποτελεί κυρίως φανταστικό πρόσωπο. Τα μεσαιωνικά κείμενα δεν αναφέρονται ευθέως στον ίδιο, αλλά σε κάποιες άλλες αναφορές. Έτσι, την περίοδο του Μεσαίωνα ο Ρομπέν ανήκει περισσότερο στη λογοτεχνία παρά στην ιστορία.

Μπαλάντες και ιστορίες

Το παλαιότερο διασωθέν κείμενο για το Ρομπέν των Δασών γράφτηκε γύρω στο 1450 κι έχει τίτλο Ο Ρομπέν των Δασών κι ο Μοναχός (Robin Hood and the Monk), που φυλάσσεται στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Περιλαμβάνει πολλά στοιχεία του θρύλου, από την περιοχή του Νόττιγχαμ μέχρι την έχθρα μεταξύ του Ρομπέν και του Σερίφη.

Άλλα παλαιά έγγραφα περιλαμβάνουν δραματικά κείμενα, όπως το αποσπασματικό Robyn Hod and the Shryff off Notyngham, τα οποία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, καθώς δείχνουν την ένταξη του Ρομπέν των Δασών σε διάφορα έθιμα της Πρωτομαγιάς κατά το τέλος του Μεσαίωνα.

Ενδιαφέρον έχει η σύγκριση του χαρακτήρα του Ρομπέν των Δασών ανάμεσα στα πρώτα κείμενα και στις μεταγενέστερες ενσαρκώσεις του. Ενώ στις πιο σύγχρονες ιστορίες, ο Ρομπέν των Δασών είναι γενναιόδωρος κι αναζητά τη δικαιοσύνη, στις μεσαιωνικές πηγές ο Ρομπέν παρουσιάζεται σαν ένας εκδικητικός και ιδιοτελής χαρακτήρας, που τιμωρεί ανελέητα τους εχθρούς του, ενώ δεν αναφέρεται ότι μοιράζει χρήματα στους φτωχούς ή ότι πολεμά εκ μέρους άλλων.

Αν κι η συμμορία του Ρομπέν, οι Εύθυμοι Άντρες (Merry Men), περιγράφεται ότι αριθμεί περί τα εκατό άτομα, κάποιες μπαλάντες αναφέρουν συνήθως ορισμένους μόνο συντρόφους του Ρομπέν των Δασών, όπως τον Ουίλ Σκάρλετ (Will Scarlet), τον Αδελφό Τακ (Friar Tuck), τον Άλαν-α-Ντέηλ (Alan-a-Dale) και το Μικρό Τζον (Little John) που τον αποκαλούσαν έτσι για αστείο, καθώς ήταν ακριβώς το αντίθετο από άποψη μεγέθους. Η ρομαντική σχέση του Ρομπέν των Δασών με τη Λαίδη Μάριον είναι προϊόν του 16ου αιώνα: το όνομα της Μάριον (ή Μάριαν) ίσως προέρχεται από το γαλλικό βουκολικό έργο του 1280 Jeu de Robin et Marion, το οποίο όμως είναι άσχετο με τους θρύλους της Αγγλίας. Κατά το 16ο αιώνα επίσης ο Ρομπέν των Δασών εντάσσεται σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο. Η ιστορία εκτυλίσσεται γύρω στο 1190, περίοδο κατά την οποία ο Ριχάρδος Α΄ της Αγγλίας έλειπε από το θρόνο του, πολεμώντας στις Σταυροφορίες. Από το 16ο αιώνα και μετά, καθώς ο Ρομπέν των Δασών αποκτάει αριστοκρατικό τίτλο και μια αισθηματική σχέση, ο θρύλος του αναδεικνύει την κληρονομική "άρχουσα τάξη", το ρομαντικό ειδύλλιο και τη θρησκευτική ευσέβεια, ενώ το "εγκληματικό" στοιχείο διατηρείται μόνο για να προσδώσει δραματικό τόνο στις ιστορίες.

Η βικτωριανή εποχή παρήγαγε τις δικές της ιστορίες για το Ρομπέν των Δασών. Οι παραδοσιακές ιστορίες συχνά διασκευάζονταν για παιδιά, όπως το βιβλίο του Χάουαρντ Πάυλ Merry Adventures of Robin Hood. Οι εκδοχές αυτές του θρύλου καθιερώνουν τον Ρομπέν των Δασών σαν φιλάνθρωπο, που έκλεβε από τους πλούσιους κι έδινε χρήματα στους φτωχούς, διατηρούν ωστόσο τον τοπικό χαρακτήρα τους. Ο Ρομπέν αντιτίθεται στον πρίγκηπα Ιωάννη και συγκεντρώνει λύτρα για την απελευθέρωση του βασιλιά Ριχάρδου μόνο στις εκδοχές του μύθου που εμφανίστηκαν κατά το 19ο και 20ό αιώνα.

Περίληψη του βιβλίου

Ο βασιλιάς της Αγγλίας, Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, ξεκινάει με πολλούς οπαδούς να ελευθερώσει τους Αγίους Τόπους. Πρόκειται για την Γ΄ Σταυροφορία. Στον αγγλικό θρόνο άφησε αντικαταστάτη, έως ότου να γυρίσει, το μικρότερο αδελφό του Ιωάννη τον Ακτήμονα, ο οποίος έχει αποφασίσει να κατακτήσει το θρόνο και να παραμείνει οριστικός βασιλιάς.

Ο Ιωάννης κυβερνούσε την Αγγλία με τον πιο τυραννικό και άδικο τρόπο, γι' αυτό είχε ξεσηκώσει το μίσος του λαού. Στη διάχυτη λαϊκή δυσφορία δίνει έκφραση το κίνημα ενός γενναίου παλικαριού: του Ρομπέν των Δασών.

Σύμφωνα με το βιβλίο, κάποιος φτωχός άνθρωπος σκοτώνει στο δάσος ένα ελάφι για να φάνε τα παιδιά του λίγο κρέας. Αλλά το ελάφι ανήκε στο βασιλιά Ιωάννη και ο φτωχός θα έμπαινε στη φυλακή. Τότε ο Ρομπέν αναλαμβάνει την ευθύνη ότι αυτός σκότωσε το ελάφι και χτυπά τους αστυνομικούς του Βασιλιά. Θεσπίζεται τότε η ποινή του θανάτου για όποιον σκοτώσει βασιλικό ζώο. Σε απάντηση, ο Ρομπέν σκοτώνει άλλο βασιλικό ελάφι και το πετάει μέσα στο σπίτι του Σερίφη την ώρα που γλεντοκοπούσε με άλλους οπαδούς του Ιωάννη. Ο Ρομπέν, καβαλικεύοντας το άλογο του ίδιου του σερίφη, φεύγει για το Δάσος του Σέργουντ. Ο Ρομπέν επικηρύσσεται και τα κτήματά του δημεύονται.

Σιγά-σιγά, το δάσος γίνεται το κρησφύγετο πολλών αγανακτισμένων από τη διαγωγή του Ιωάννη και των οπαδών του. Όλοι μαζί ορκίζονται να μείνουν πιστοί στο βασιλιά Ριχάρδο και να παίρνουν χρήματα από τους πλούσιους για να τρέφουν τους πεινασμένους, να ντύνουν τους γυμνούς και να στεγάζουν τους αδύνατους και τους γέρους. Παντού οι φτωχοί προφέρουν το όνομα του Ρομπέν με ευλογίες και οι πλούσιοι με τρόμο.

Εν τω μεταξύ, μαθαίνεται ότι ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, επιστρέφοντας από τη Σταυροφορία, πιάστηκε αιχμάλωτος στην Αυστρία και χρειαζόταν μεγάλο χρηματικό ποσό ως λύτρα για να ελευθερωθεί. Ο Ρομπέν αποφασίζει να μαζέψει αυτός τα λύτρα, για να ελευθερώσει τον αγαπημένο του Βασιλιά. Με διάφορους τρόπους συγκεντρώνονται τα λύτρα, έτσι ελευθερώνεται ο Ριχάρδος, που ξαναγυρίζει μεταμφιεσμένος στην Αγγλία.

Στο Δάσος του Σέργουντ, ο Ρομπέν συναντιέται με τον μεταμφιεσμένο βασιλιά Ριχάρδο και, ύστερα από σειρά παρεξηγήσεων, αποκαλύπτεται ποιος είναι ο μεταμφιεσμένος και ποιος ο ρόλος του Ρομπέν και των παλικαριών του στην απελευθέρωση του Ριχάρδου. Όλοι μαζί ξεκινούν για το Λονδίνο, όπου ύστερα από γενναία μάχη ο Ιωάννης ηττάται, ο Ριχάρδος ξαναπαίρνει το θρόνο του, ο Ρομπέν διορίζεται Διοικητής της Βασιλικής Φρουράς και τα άλλα παλικάρια του Ρομπέν νόμιμοι δασοφύλακες.

Βιβλιογραφία

• Blamires, David (1998). Robin Hood: A Hero for All Times. J. Rylands Univ.Lib.of Manchester. ISBN 0-86373-136-8. 
• Coghlan, Ronan (2003). The Robin Hood Companion. Xiphos Books. ISBN 0-9544936-0-5.  papapap
• Deitweiler, Laurie, Coleman, Diane (2004). Robin Hood Comprehension Guide. Veritas Pr Inc. ISBN 1-930710-77-1. 
• Dixon-Kennedy, Mike (2006). The Robin Hood Handbook. Sutton Publishing. ISBN 0-7509-3977-X. 
• Doel, Fran, Doel, Geoff (2000). Robin Hood: Outlaw and Greenwood Myth. Tempus Publishing Ltd. ISBN 0-7524-1479-8. 
• Hahn, Thomas (2000). Robin Hood in Popular Culture: Violence, Transgression and Justice. D.S. Brewer. ISBN 0-85991-564-6. 
• Harris, P. V. (1978). Truth About Robin Hood. Linney. ISBN 0-900525-16-9. 
• Hilton, R.H., The Origins of Robin Hood, Past and Present, No. 14. (Nov., 1958), pp. 30-44. Available online at JSTOR.
• Holt, J. C. (1982). Robin Hood. Thames & Hudson. ISBN 0-500-27541-6. 
• Knight, Stephen T. (1994). Robin Hood: A Complete Study of the English Outlaw. Blackwell Publishers. ISBN 0-631-19486-X. 
• Knight, Stephen T. (2005). Robin Hood: A Mythic Biography. Four Courts Press. ISBN 1-85182-931-8. 
• Phillips, Helen (2003). Robin Hood: Medieval and Post-medieval. Cornell University Press. ISBN 0-8014-3885-3. 
• Pollard, A. J. (2004). Imagining Robin Hood: The Late Medieval Stories in Historical Context. Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd. ISBN 0-415-22308-3. 
• Potter, Lewis (1998). Playing Robin Hood: The Legend as Performance in Five Centuries. University of Delaware Press. ISBN 0-87413-663-6. 
• Pringle, Patrick (1991). Stand and Deliver: Highway Men from Robin Hood to Dick Turpin. Dorset Press. ISBN 0-88029-698-4. 
• Rutherford-Moore, Richard (1999). The Legend of Robin Hood. Capall Bann Publishing. ISBN 1-86163-069-7. 
• Rutherford-Moore, Richard (2002). Robin Hood: On the Outlaw Trail. Capall Bann Publishing. ISBN 1-86163-177-4. 
• Vahimagi, Tise (1994). British Television: An Illustrated Guide. Oxford University Press. ISBN 0-19-818336-4. 
• Wright, Thomas (1847). Songs and Carols, now first imprinted. Percy Society. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μετάφραση στα σύγχρονα αγγλικά του έργου "A Gest of Robyn Hode", μια από τις καλύτερες μεσαιωνικές μπαλάντες
• BBC History: Robin Hood and his Historical Context Αρχειοθετήθηκε 2006-02-24 στο Wayback Machine.
• Channel 4 History - In the footsteps of Robin Hood
• Robin Hood: A Mythic Biography Αρχειοθετήθηκε 2006-10-26 στο Wayback Machine.