Στέβαν Άλεκσιτς

Ο Στέβαν Άλεκσιτς (σερβικά κυριλλικά: Стеван Алексић‎‎) (23 Δεκεμβρίου 1876 - 2 Νοεμβρίου 1923) ήταν Σέρβος ζωγράφος γεννημένος στην Αυστροουγγαρία. Το έργο του ανήκει στη Σχολή του Μονάχου. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για τη σειρά των αυτοπροσωπογραφιών του, που χρονολογείται από το 1895 έως το 1922, το οποίο ταυτόχρονα απεικονίζει την εξέλιξη του στυλ και της τεχνικής του, καθώς και τις αλλαγές στη σωματική του διάσταση και τον χαρακτήρα του, και είναι η μεγαλύτερη τέτοια συλλογή στη Σερβική ζωγραφική.

Στέβαν Άλεκσιτς
Γέννηση	23  Δεκεμβρίου 1876 Αράντ
Θάνατος	2  Νοεμβρίου 1923 Jaša Tomić
Σπουδές	Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου
Ιδιότητα	ζωγράφος
Είδος τέχνης	προσωπογραφία
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Ο Στέβαν Άλεκσιτς γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1876, στο Αράντ, τη σημερινή Ρουμανία, από μια οικογένεια καλλιτεχνών. Ο πατέρας του Ντούσαν και ο παππούς Νικόλα ήταν και οι δύο ζωγράφοι. Τελείωσε το δημοτικό του σχολείο στο Αράντ, όπου έλαβε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον πατέρα του. Το 1895 μετακόμισε στο Μόναχο, όπου σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην τάξη του Νικόλαου Γύζη. Όταν ο πατέρας του πέθανε, το 1900, αποφάσισε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να μετακομίσει στο Μόντος (το σημερινό χωριό Γιάσα Τόμιτς, στη Βοϊβοντίνα της Βόρειας Σερβίας). Εκεί έχτισε ένα σπίτι με ένα στούντιο και παντρεύτηκε την τοπική δασκάλα, Στεφανία Λούκιτς, το 1905. Το υπόλοιπο της ζωής του πέρασε ζώντας στο Μόντος και εργαζόταν ως ζωγράφος. Πέθανε στις 2 Νοεμβρίου 1923. Με αφορμή την τεσσαρακοστή επέτειο του θανάτου του, οι πολίτες του Γιάσα Τόμιτς δημιούργησαν ένα μνημείο. Με την ευκαιρία της ανέγερσης του μνημείου, το Εθνικό Μουσείο στο Ζρένιανιν, με την υλική βοήθεια από την Πολιτιστική και Εκπαιδευτική Κοινότητα του Δήμου Σέτσανι, διοργάνωσε την πρώτη έκθεση έργων του Άλεκσιτς στο Γιάσα Τόμιτς.

Εργασία

Ο Θάνατος, Matica Srpska Gallery, Νόβι Σαντ

Ο Στέβαν Άλεκσιτς παρήγαγε περίπου 230 πίνακες ζωγραφικής σε καμβά, διακόσμησε περισσότερες από 20 εκκλησίες με 100 εικόνες και μια σειρά από τοιχογραφίες, και έφτιαξε 60 σκίτσα και σχέδια.

Από την αρχή της καριέρας του, ο Άλεκσιτς ασχολήθηκε με τη διακόσμηση εκκλησιών. Ήταν ιδιαίτερα ειδικευμένος στη δημιουργία μνημειακών συνθέσεων με θρησκευτικό ή ιστορικό πλαίσιο και διακόσμησε διάφορα ιερά αντικείμενα γύρω από τη Βοϊβοντίνα. Ταυτόχρονα, την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, εργάστηκε δημιουργώντας πορτρέτα.

Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα έργα του Άλεκσιτς είναι το "Ευτυχισμένοι Άνθρωποι του Βανάτο". Το εξέθεσε στην 4η Γιουγκοσλαβική Έκθεση Τέχνης στο Βελιγράδι το 1912, αλλά δέχτηκε πολλές αρνητικές κριτικές, ειδικά από τον κομμουνιστή πολιτικό κριτικό τέχνης Μόσα Πίγιαντε, ο οποίος έγραψε ότι "Κάποιοι από το Μόντος, με το όνομα Άλεκσιτς, δημιούργησαν μια εξαιρετικά κακή ζωγραφική των ανθρώπων του Βανάτο". Μετά από αυτό το φιάσκο, ο Άλεκσιτς δεν εξέθεσε ποτέ έργα του ξανά στο Βελιγράδι και παρέμεινε μία περιθωριακή φιγούρα στην καλλιτεχνική σκηνή του Βελιγραδίου τον επόμενο μισό αιώνα.

Ακόμα και μετά την αποτυχία του "Ευτυχισμένοι Άνθρωποι του Βανάτο" ο Άλεκσιτς συνέχισε να εξερευνά και να διαφοροποιεί το μοτίβο. Το 1922, ένα χρόνο πριν πεθάνει, έφτιαξε την τελευταία του εκδοχή του πίνακα, για να βάλει τον εαυτό του στον καμβά και έτσι έγινε ένας από τους συμμετέχοντες στην εορταστική ατμόσφαιρα. Οι σκηνές από τις παμπ ήταν ένα δημοφιλές μοτίβο στις μέρες του. Ωστόσο, ενώ ορισμένοι ζωγράφοι χρησιμοποίησαν αυτήν τη θεματολογία, για να εκφράσουν ορισμένα ζητήματα ηθικής, πιστεύεται ότι ο Άλεκσιτς δεν είχε τέτοιες προθέσεις.

Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων έργων του είναι μια σειρά αυτοπροσωπογραφιών, που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1895 και 1922. Είναι η μεγαλύτερη τέτοια σειρά στη σερβική ζωγραφική και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της καλλιτεχνικής, πνευματικής και σωματικής του ανάπτυξης. Ο Άλεκσιτς συχνά απεικόνιζε τον εαυτό του να κάθεται σε ένα τραπέζι σε μια παμπ, αλλά στα χρόνια πριν από το θάνατό του οι πίνακες έγιναν πιο μακάβριοι και δυσοίωνοι. Συνοδεύεται συχνά από τη μορφή του Θανάτου, να κάθεται στο τραπέζι του, να παίζει βιολί ή κοιτάζει την πλάκα του.

Η μεγαλύτερη συλλογή έργων ζωγραφικής του Άλεκσιτς μπορεί να δει κανείς στην Πινακοθήκη Μάτιτσα Σρπσκα στο Νόβι Σαντ, ενώ το Εθνικό Μουσείο της Σερβίας και το Εθνικό Μουσείο στο Ζρένιανιν εκθέτουν επίσης εκτενείς συλλογές.

Κριτική

Ο Άλεκσιτς δέχτηκε συχνά κριτική ως επίγονος, περιθωριακός καλλιτέχνης και αναχρονιστικός ζωγράφος. Η τοιχογραφία του "Σταύρωση", ζωγραφισμένη στην πρόσοψη της εκκλησίας Σάμπορνα στο Σρέμσκι Κάρλοβτσι, χαρακτηρίστηκε από τον αρχιεπίσκοπο Γιόβαν Γιέρεμιτς ως "αντίγραφο, που έγινε ακολουθώντας την παράδοση της Δυτικής Εκκλησίας". Ωστόσο, πολλοί από τους συγχρόνους του επαίνεσαν την τοιχογραφία για τη ζωντάνια και την εκφραστικότητα της.

Ο Βάσα Πομόρισατς, μαθητής και συνάδελφος του Άλεκσιτς, έκανε μια πολύ πικρή κριτική για το έργο του δασκάλου του: «Ζώντας σε ένα μικρό χωριό, με όλες τις μικρές αξίες μιας τέτοιας κοινότητας, το πνεύμα του δεν μπόρεσε να φτάσει στα ύψη που του είχε προφητεύσει ο καθηγητής του, Γύζης. Έμεινε μακρυά από αυτή τη μεγάλη κίνηση του εξαγνισμού, πεθαίνοντας αργά στη νωθρότητα των βαθιών υδάτων, έχοντας μια οδυνηρή σκιά στην ψυχή του, επειδή δεν πέτυχε ποτέ την αυτοπραγμάτωση.»

Εικόνες

• 
  Αυτοπροσωπογραφία σε μια παμπ, Γκαλερί Μάτιτσα Σρπσκα, Νόβι Σαντ
• 
  Ο άγγελος, Γκαλερί Μάτιτσα Σρπσκα, Νόβι Σαντ
• 
  "Το κάψιμο των λειψάνων του Αγίου Σάββα " (1912)
• 
  Ευτυχισμένοι Άνθρωποι του Βανάτο (1911)
• 
  αυτοπροσωπογραφία

Περαιτέρω ανάγνωση

• Jasna Jovanov, Стеван Алексић (1876-1923), Εκδότης: Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, 2010, ISBN 9788687073036.