Σχέσεις των Μεγάλων Κομνηνών με την Εκκλησία της Τραπεζούντας
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η περίοδος της κυριαρχίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη αύξηση εκκλησιών και μονών στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο οι Μεγάλοι Κομνηνοί θέλησαν να δείξουν τη μέριμνά τους για το χριστιανικό στοιχείο που επικρατούσε στην Τραπεζούντα εκείνη την εποχή. Το πλήθος των εκκλησιών και των μονών ξεπερνά τις δυόμισυ χιλιάδες με ιδιαίτερη φροντίδα στη διακόσμηση αυτών,από αυτές ξεχωρίζουν οι Βασιλικές, Πατριαρχικές και Εξαρχικές μονές του Βαζελώνος, η Ιερά Μονή της Παναγίας της Σουμελάς και του Αγίου Γεωργίου του Περιστερεώτα. Μερικές από αυτές τις μονές στέγαζαν και σχολές που αποτέλεσαν προπύργια των γραμμάτων και των τεχνών.Μεγάλο ενδιαφέρον έχει ότι οι περισσότερες μονές ανακαινίζονταν ή ξαναχτίζονταν ύστερα από πυρκαγιές γεγονός που δείχνει το πόσο σημαντικές ήταν τόσο για τους αυτοκράτορες της Τραπεζούντας όσο και για τον ίδιο το λαό της.
Μορφές ευεργεσίας Επεξεργασία
Η ευεργεσία προς τις εκκλησίες την περίοδο αυτή διεξαγόταν είτε με τη μορφή προσφοράς λάφυρων από διάφορες επιτυχημένες εκστρατείες είτε με αυτοκρατορικά χρυσόβουλα έπαιρναν οι εκκλησίες ως προίκα ολόκληρα χωριά και κτήματα θέτοντας αυτά και τους κατοίκους στην υπηρεσία των μονών. Δύο χρυσόβουλα που σώζονται είναι αυτά που εξέδωσε ο Αλέξιος Γ΄ ο Μέγας Κομνηνός για την Ιερά Μονή της Παναγίας της Σουμελάς το 1364 και αυτό για τη Μονή του Διονυσίου στο όρος Άθως το 1374.
Κομνηνοί και Εκκλησίες Επεξεργασία
Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1204-1222) έχτισε ναό και μοναστήρια προς τιμήν του Αγίου Ευγενίου, του προστάτη και πολιούχου της Τραπεζούνταςκαι ολόκληρης της αυτοκρατορίας στον οποίον και φυλάσσονταν τα λείψανα του Αγίου. Στη μονή επί Αλεξίου Β΄ (1297-1330) ιδρύθηκε μαθηματική και αστρονομική σχολή, στην οποία δίδαξε ο αστρονόμος Γρηγόριος Χιονιάδης, ο πρεσβύτερος Μανουήλ και ο πρωτονοτάριος και πρωτοβεστιάριος Κωνσταντίνος Λουκίτης. Η σχολή μετά την πυρπόληση της μονής το 1340 μεταφέρθηκε στη μονή της Αγίας Σοφίας.
Ο Ανδρόνικος Κομνηνός ο Γίδος (1222-1243) έχτισε στην περιοχή της Ματσούκας ναό προς τιμήν του Αγίου Ευγενίου για την εκεί νίκη του εναντίον του Μελίκ, σουλτάνου του Ικονίου. Ο Εμμανουήλ Α΄ ο Στρατηγικός μετα τη μεγάλη πυρκαγιά στην Τραπεζούντα, έχτισε το 1243 τον περίφημο ναό της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας που διασώζεται έως σήμερα και βρίσκεται στα δυτικά παράλια της πόλης. Ο Ιωάννης Β΄ Κομνηνός (1280-1297) και η σύζυγός του Ευδοκία η Παλαιολογίνα έχτισαν ένα νέο ναό προς τιμήν του Αγίου Ευγενίου, ο οποίος βρισκόταν στην ακρόπολη της πόλης. Επίσης έχτισαν το ναό του Αγίου Γρηγορίου της Νύσσης, τη μετέπειτα μητρόπολη της Τραπεζούντας.
Η κόρη του Εμμανουήλ Β΄ Ευδοκία έχτισε το 1332 το παρεκκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Ο Αλέξιος Γ΄ ο Μέγας Κομνηνός (1349-1390) ίδρυσε το 1365 τη Μονή Αγίου Γεωργίου κοντά στην Αργυρούπολη, στην οποία αφιέρωσε την επικαρπία των γύρω χωριών.Επίσης το ίδιο έτος ίδρυσε και τη Μονή Αγίου Γεωργίου του Χαλιναρά στην περιοχή της Χαλδίας. Ο Αλέξιος συνέβαλε στο να χτιστεί στο Άγιο Όρος το 1374 η Μονή του Αγίου Διονυσίου με τη συμβολή του μητροπολίτη Τραπεζούντας Θεοδοσίου (1370-1391). Ιδιαίτερη ήταν η συμβολή του στις ανακαινίσεις και στις επισκευές και άλλων ναών όπως της Ιεράς Μονής της Παναγίας της Σουμελάς στην τελευταία της μορφή. Η κόρη του Αλεξίου είχε ιδρύσει το ναό του Αγίου Φιλίππου που ήταν μητροπολιτικός ναός της Τραπεζούντας ως την κατάληψή της από τους Τούρκους το 1665.
Η μητέρα του Αλεξίου Ειρήνη η Τραπεζούντια έχτισε την εκκλησία της Παναγίας Θεοσκεπάστου, η ίδια συνέβαλε αποφασιστικά στο να ξαναχτιστεί η εκκλησία του Αγίου Φωκά στην Κορδύλη την οποία έκανε μοναστήρι.Στον ανακαινισμό αυτή της Μονής συμμετείχαν ο Αλέξιος και ο Ιωάννης Δ΄ ο Κομνηνός ο Καλογιάννης. Η Άννα Κομνηνή, κόρη του Δαυίδ του τελευταίου αυτοκράτορα της Τραπεζούντας επισκεύασε έναν παλιό ναό των Ταξιαρχών. Ο Αλέξιος Δ΄ επισκεύασε τη Μονή του Αγίου Γεωργίου του Περιστερά που βρισκόταν κάτω από το βουνό Πύργι και σε ψηλό βράχο μπροστά από ένα βαθύ γκρεμό το οποίο ήταν κτίσμα των Μεγάλων Κομνηνών.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Οι σχέσεις των Μεγάλων Κομηνών με την Εκκλησία της Τραπεζούντας (1204-1461) ISBN 960-343-797-2