Τεχνική του χαμένου κεριού

Η τεχνική του χαμένου κεριού (cire perdue) είναι μία μέθοδος χύτευσης σε καλούπι, κατά την οποία η επιθυμητή μορφή σκαλίζεται σε κηρόμαζα, καλύπτεται με πηλό και ψήνεται σε φούρνο. Το κερί διαφεύγει από ειδικά διαμορφωμένες οπές και τη θέση του παίρνει λιωμένο μέταλλο, συνήθως ορείχαλκος. Μετά την ψύξη του μετάλου ο πηλός θραύεται και αποκαλύπτει το χυμένο μέταλλο, κάτι που σημαίνει ότι το συγκεκριμένο καλούπι στη συγκεκριμένη συμπαγή χύτευση μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά. Η συγκεκριμένη τεχνική είναι γνωστή από την αρχαιότητα και αναπτύχθηκε κατά την 2η χιλιετία ΠΚΕ στην Άπω Ανατολή από τους τεχνίτες του ορείχαλκου της δυναστείας Σανγκ στην Κίνα. Η τεχνική εξαπλώθηκε στην Εγγύς Ανατολή και αναφέρεται τόσο στην αρχαιοελληνική όσο και τη ρωμαϊκή αγαλματοποιία και μικροτεχνία και ήταν επίσης γνωστή στην Κεντρική και Βόρεια Αμερική, αλλά για τον χρυσό.

Το μοντέλο ενός μήλου με κερί.

Από το μοντέλο δημιουργείται ένα λαστιχένιο καλούπι.

Από το λαστιχένιο καλούπι διαμορφώνεται ένα καλούπι από παραφίνη.

Το καλούπι από παραφίνη περιβάλλεται από πηλό.

Υγρός ορείχαλκος στους 1200°C χύνεται στο άδειο καλούπι

Το τελικό αποτέλεσμα

Είδη χύτευσης

• Η συμπαγής χύτευση αναφέρεται ως η απλούστερη και αρχαιότερη μέθοδος, σύμφωνα με την οποία η κηρόμαζα του προπλάσματος περιβαλλόταν από πηλό και ψηνόταν σε φούρνο, ώστε να σκληρυνθεί το περίβλημα και να αδειάσει το λιωμένο κερί από το εσωτερικό του. Η συγκεκριμένη μέθοδος ήταν ασύμφορη για τη μνημειακή γλυπτική, καθώς απαιτούσε υπερβολικά μεγάλες ποσότητες μετάλλου.
• Η άμεση χύτευση απαιτούσε την κατασκευή ενός πήλινου πυρήνα του αγάλματος, τη διαμόρφωση κέρινου καλουπιού πάνω στον πυρήνα και την κατασκευή ενός δεύτερου πήλινου στρώματος. Η χύτευση του μετάλλου ανάμεσα στα δύο στρώματα εξασφάλιζε τη χρήση μικρότερης ποσότητας μετάλλου, ωστόσο συνεπαγόταν και την απώλεια του ενδιάμεσου κέρινου προπλάσματος.
• Το πρόπλασμα διασωζόταν αντίθετα κατά τη διαδικασία της έμμεσης χύτευσης, η οποία ολοκληρωνόταν με μια αλληλουχία σταδίων κατασκευής των αγαλμάτων. Από την κατασκευή ενός προπλάσματος από πηλό σε πραγματικές διαστάσεις, το εργαστήριο του γλύπτη με τον τεμαχισμό του διαμόρφωνε τα κύρια καλούπια επεξεργασίας, που θα μπορούσαν να συνδέονται μεταξύ τους και τα οποία κερώνονταν στο εξωτερικό τμήμα τους. Σε αυτό το στάδιο γινόταν και η λεπτομερής επεξεργασία του προπλάσματος. Κατόπιν ακολουθούσε ο τεμαχισμός του κέρινου πλέον προπλάσματος, το οποίο επενδυόταν με ανάλογο εξωτερικό περίβλημα. Στη συνέχεια το καλούπι θερμαινόταν μέσα σε λάκκο χύτευσης, το κερί έλιωνε, ο πηλός που το περιέβαλλε σκληρυνόταν και ήταν έτοιμος για την υποδοχή του λιωμένου μετάλλου. Στο τελικό στάδιο τα τμήματα του αγάλματος συγκολλούνταν σε ένα ενιαίο σύνολο, έτοιμο για το τελικό φινίρισμα.

Βιβλιογραφία

• Kipfer, Barbara Ann 2000, Encyclopedic dictionary of archaeology, Springer Science and Business Media, New York, ISBN 978-1-4419-3322-5
• Timothy Darvill 2010, The Concise Oxford Dictionary of Archaeology, Oxford University Press, Great Clarendon Street, Oxford, ISBN 978-0199534043

Διαδίκτυο

• Andre Stead Sculpture - The Bronze Casting Process
• Metal Art of Bastar Photos
• «Flash animation of lost-wax casting process». James Peniston Sculpture. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2007. 
• National Museum of Wildlife Art's Virtual Foundry Αρχειοθετήθηκε 2008-05-16 στο Wayback Machine.
• «Casting a Medal». Sculpture. Victoria and Albert Museum. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2007. 
• Reconstructing the Bronze Age Trundholm Sun Chariot
• 10/15/1904;The " Cire-perdue " Process of Bronze Casting