Φάμπρικα ΥΦΑΝΕΤ
Η Φάμπρικα ΥΦΑΝΕΤ είναι κτιριακό συγκρότημα συνολικής έκτασης 19.500 τ.μ. που βρίσκεται στην περιοχή Τούμπα της Θεσσαλονίκης εντός ενός οικοπέδου 13 στρεμμάτων. Λειτούργησε ως υφαντουργείο από το 1905 ως το 1964, στη συνέχεια παρέμεινε για πολλά χρόνια υπό εγκατάληψη. Το Μάρτιο του 2004 καταλήφθηκε από αντιεξουσιαστικές συλλογικότητες και έκτοτε συντηρείται από αυτές, φιλοξενώντας πλήθος πολιτικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
Ιστορία Επεξεργασία
Ίδρυση και λειτουργία του εργοστασίου Επεξεργασία
Το 1905 η εταιρία «Καπαντζής-Καζάζης και Σία», ίδρυσε στη Θεσσαλονίκη ένα μεγάλο υφαντουργείο το οποίο περιλάμβανε υφαντήριο, βαφείο και φεσοποιείο[1]. Διέθετε μια ανθρακιτομηχανή και αργαλειούς ενώ χρησιμοποιούσε ως πρώτη ύλη την έτοιμη μάλλινη κλωστή. Το 1909 το εργοστάσιο κάηκε και στη συνέχεια το 1910 μετατράπηκε σε «Ανώνυμος Οθωμανική Εταιρία Υφασμάτων και Φεσιών». Μετέπειτα το εργοστάσιο εκσυγχρονίστηκε και ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούσε το ακατέργαστο μαλλί, αλλά τελικά έκλεισε λόγω έλλειψης κεφαλαίων και εξειδικευμένου προσωπικού. Το 1925 επαναλειτουργεί με την επωνυμία «Εργάνη» υπό τον Μακεδόνα έμπορο Αθανάσιο Μακρή. Το 1926 συγχωνεύτηκε η "Εργάνη" σε Α.Ε. Η «Ανώνυμος Εταιρία Βιομηχανίας Υφασμάτων ΥΦΑΝΕΤ» βρισκόταν στη συμβολή των οδών Ομήρου και Παπάφη της περιοχής Αγίου Φανουρίου στις εγκαταστάσεις της παλιάς Οθωμανικής Εταιρίας Υφασμάτων και Φεσίων. Ιδρυτής της ήταν ο Αθανάσιος Μακρής αλλά συμμετείχε και η Τράπεζα Αθηνών με ποσοστό 25%. Το 1936 η παραγωγή του εργοστασίου ανερχόταν σε 300.000 μέτρα ύφασμα και απασχολούσε 550 εργαζόμενους. Με την έναρξη του πολέμου, η παραγωγή του εργοστασίου αξιοποιείται για τις ανάγκες του στρατού και κατά την περίοδο της Κατοχής υπολειτουργεί. Μεταπολεμικά, η επιχείρηση απασχολεί 1300 άτομα προσωπικό και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες βιομηχανίες στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Το 1951 μετά από μια μεγάλη πυρκαγιά το μεγαλύτερο τμήμα του εργοστασίου καίγεται και από τότε δημιουργήθηκαν πολλαπλά προβλήματα τα οποία δεν ξεπεράστηκαν, με συνέπεια το οριστικό κλείσιμο του εργοστασίου το Δεκέμβριο του 1964. Το εργοστάσιο επήλθε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας, ενώ τα μηχανήματα και τα εμπορεύματα του εκποιήθηκαν.
Εγκατάλειψη Επεξεργασία
Για πολλά χρόνια το κτίριο της ΥΦΑΝΕΤ παρέμεινε κλειστό και αφημένο στη φθορά του χρόνου. Το 1993, το Υπουργείο Πολιτισμού το χαρακτήρισε ως «ιστορικό διατηρητέο μνημείο». Στο πλαίσιο του θεσμού "Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1997" ο Οργανισμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ξεκίνησε μια συζητήση με την Εθνική Τράπεζα, για την αξιοποίηση του κτιρίου. Τελικά οι συζητήσεις κατέληξαν σε μια πρόταση χρήσης του χώρου από κοινού από το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και την Εθνική Τράπεζα, η οποία χρηματοδοτήθηκε μεν από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., όμως δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Το 1998 αγοράζεται η Συλλογή Κωστάκη από το Μουσείο και εγκαθίσταται προσωρινά στο χώρο της Μονής Λαζαριστών, στο καταστατικό όμως του οποίου αναφέρεται ως στέγη της συλλογής η ΥΦΑΝΕΤ, με αποτέλεσμα την εξαγορά του συγκροτήματος του εργοστασίου το 2006 από το Υπουργείο Πολιτισμού. Δεν υπήρξε στη συνέχεια οποιασδήποτε μορφής αξιοποίηση, με αποτέλεσμα οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου να παραμένουν εγκαταλειμμένες και ανεκμετάλλευτες.
Κατάληψη ΥΦΑΝΕΤ Επεξεργασία
Τον Μάρτιο του 2004 ορισμένες συλλογικότητες αναρχοαυτόνομων προχώρησαν σε κατάληψη του παλιού εργοστασίου της ΥΦΑΝΕΤ και δημιουργώντας κατά τους ίδιους μια «κατάληψη ανατρεπτικών προθέσεων», με σκοπό την αξιοποίηση αυτού του μεγάλου σε έκταση χώρου ο οποίος παραμένει ανεκμετάλλευτος[2]. Στο πλαίσιο της κατάληψης οργανώνονται από τους ίδιους ανοιχτές προς το κοινό συναυλίες, συζητήσεις, εκθέσεις, ομιλίες, προβολές, μουσικές εκδηλώσεις, καθώς και συλλογική κουζίνα, θεατρικά δρώμενα, το «πάρκο BMX» εξαιτίας του οποίου συγκεντρώνονται και νέα παιδιά στο χώρο. Επίσης λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη, κινηματικό βιβλιοπωλείο κ.α. Ανοιχτές συνελεύσεις πραγματοποιούνται κάθε βδομάδα. Στους χώρους που χρησιμοποιούνται έχουν πραγματοποιηθεί από τους ίδιους παρεμβάσεις συντήρησης ενώ κάποιοι καταληψίες διαμένουν στο χώρο δημιουργώντας μικρές εστίες οίκησης, μετατρέποντας τον χώρο σε ένα οικιστικό κοινό με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ O Xάρτης της πόλης: Εργοστάσιο ΥΦΑΝΕΤ, άρθρο στον ιστότοπο parallaximag.gr, 10 Ιουλίου 2015.
- ↑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Κάτι τρέχει με την Υφανέτ, άρθρο στον ιστότοπο parallaximag.gr, 7 Φεβρουαρίου 2021.