Φίλιππος ο Θεσσαλονικεύς

Ο Φίλιππος ο Θεσσαλονικεύς ήταν Έλληνας επιγραμματοποιός των μέσων του 1ου αιώνα. Όπως και ο Μελέαγρος, συνέθεσε κι αυτός ανθολογία επιγραμμάτων την οποία ονόμασε επίσης Στέφανο («αντανέπλεξα τοις Μελεαγρείοις στεφάνοις» αναφέρει ο ίδιος στο προοίμιο της Ανθολογίας του που σώθηκε στο βιβλίο IV της Παλατινής Ανθολογίας), γνωστό ως Στέφανος του Φιλίππου του Θεσσαλονικέως[1][2]. Στο Προοίμιό του αναφέρει δεκατρείς ποιητές μεταγενέστερους του Μελέαγρου (δεκατέσσερις με τον ίδιο τον Φίλιππο) και τα επιγράμματα παρατίθενται κατά αλφαβητική σειρά σύμφωνα με το πρώτο γράμμα του πρώτου στίχου. Στην Παλατινή Ανθολογία σώζονται περίπου 85 δικά του επιγράμματα.

Φίλιππος ο Θεσσαλονικεύς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Φίλιππος ὁ Θεσσαλονικεύς (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση1ος αιώνας (περίπου)
Θεσσαλονίκη
Θάνατος1ος αιώνας (περίπου)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςαρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιητής
επιγραμματοποιός

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

Ο Φίλιππος καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη. Από τα επιγράμματά του καθώς και τα υπόλοιπα επιγράμματα του Στεφάνου του, θεωρείται ότι ήκμασε κατά την εποχή του Τραϊανού (98 - 117). Τα νεώτερα επιγράμματα που αναφέρονται στην Ανθολογία του ήταν του Αυτομέδοντα ο οποίος πιθανότατα ήκμασε κατά την βασιλεία του Νέρβα (μέχρι το 98). Στοιχεία στα επιγράμματά του επιβεβαιώνουν ότι έζησε μετά την εποχή του Αυγούστου (63 π.Χ. - 19).[3] Επιπλέον, ο ίδιος αφιερώνει τον Στέφανό του στον Κάμιλλο («...ἐσθλὲ Κάμιλλε...»), ο οποίος θεωρείται πιθανόν ότι ταυτίζεται με τον ύπατο Lucius Arruntius Camillus Scribonianus, ο οποίος πέθανε το 41. Μια τέτοια ταύτιση, θα έφερνε νωρίτερα την πιθανή ημερομηνία συγγραφής του Στεφάνου[4].

Επιγράμματα του Φιλίππου Επεξεργασία

Ο Γουίλιαμ Σμιθ αναφέρει ότι τα επιγράμματα που αποδίδονται στον Φίλιππο είναι περίπου ενενήντα, αλλά έξι από αυτά θα έπρεπε να είχαν αποδοθεί στον Λουκίλλιο και μερικά άλλα είναι προφανώς δανεισμένα από παλαιότερους ποιητές, ενώ κάποια άλλα είναι απλές απομιμήσεις. Τα επιγράμματα που Φιλίππου περιλαμβάνουν όλα τα θέματα της ελληνικής επιγραμματικής ποίησης.[3] Ο J. W. Mackail, αναφέρει ότι ο Φίλιππος συνέγραψε εβδομήντα τέσσερα επιγράμματα, εκτός από έξη ακόμη που δεν είναι σίγουρο ότι σωστά είχαν αποδοθεί σε αυτόν. Στα επιγράμματά του, μιμήθηκε παλαιότερους ποιητές και πολλά ο Mackail θεωρεί απλές ρητορικές ασκήσεις σε συνήθη θέματα, που δεν έδιναν πληροφορίες για τη χρονική τους περίοδο. Η νεότερη ιστορική μαρτυρία από τα επιγράμματά του ήταν η αναφορά στο έργο λιμενοβραχίονα στο Puteoli (Ποτσουόλι) από τον Αγρίππα, αλλά ο Αντίφιλος ο οποίος είχε ανθολογηθεί στον Στέφανό του, σίγουρα συνέγραφε κατά την βασιλεία του Νέρωνα κάτι που δείχνει ότι και ο Φίλιππος ήταν ενεργός εκείνη την εποχή.[5][6]

Στέφανος του Φιλίππου του Θεσσαλονικέως Επεξεργασία

Ο Φίλιππος έφτιαξε τον Στέφανό του, μιμούμενος τον Μελέαγρο, ο οποίος έχει γράψει πρώτος ανθολογία, η οποία είχε επίσης πάρει το όνομα Στέφανος. Ο Στέφανος του Φιλίππου του Θεσσαλονικέως, ο οποίος γράφτηκε 150 περίπου χρόνια αργότερα[7]άρχιζε και αυτός με ένα προοίμιο, όπως και ο Στέφανος του Μελεάγρου, όπου αναφέρει τα ονόματα δεκατριών ποιητών (Αντίπατρος ο Θεσσαλονικεύς, Κριναγόρας, Αντίφιλος, Τύλλιος Λαυρέας, Φιλόδημος ο Επικούρειος, Παρμενίων, Αντιφάνης ο Μακεδών, Αυτομέδων, Ζωνάς, Βιάνωρ , Αντίγονος , Διόδωρος, Εύηνος[8]) και ο ίδιος ο δέκατος τέταρτος, ενώ αναφέρει επίσης ότι και άλλοι ποιητές έχουν περιληφθεί. Ο Φίλιππος είχε στόχο την συμπλήρωση του Στεφάνου του Μελεάγτου και για το λόγο αυτό οι ποιητές που ανθολόγησε ήταν μεταγενέστεροι του Μελεάγρου, αρκετοί από αυτούς Ρωμαίοι, όπως ο Κριναγόρας από τη Μυτιλήνη που έζησε στη Ρώμη. Τα επιγράμματα του Στεφάνου του Φιλίππου ήταν σημαντικό μέρος της Παλατινής Ανθολογίας αλλά και της Ανθολογίας του Πλανούδη.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. W. R. Paton (1916). «The Greek Anthology (Loeb Edition)». σελίδες v. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2011. [νεκρός σύνδεσμος]
  2. Jerry Clack, Meleager (1992). «Meleager: the poems». Bolchazy-Carducci Publishers. σελ. 5. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2011. 
  3. 3,0 3,1 λήμμα Philippus of Thessalonica: William Smith. A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. London. John Murray: printed by Spottiswoode and Co., New-Street Square and Parliament Street, 1873
  4. Η αρχαία επιγραμματική ποίηση και οι συλλογές επιγραμμάτων Αρχειοθετήθηκε 2020-09-24 στο Wayback Machine., Βασίλειος Λαζανάς, Παρνασσός (Φιλολογικόν Περιοδικόν κατά τριμηνίαν εκδιδόμενον), τόμος ΙΣΤ΄ (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1974), αριθμ. 3, σελ. 388
  5. Select Epigrams from the Greek Anthology by J. W. Mackail, Vol 3, 1867, σελ. 292-3 (PHILIPPUS of Thessalonica)
  6. Philippus Thessalonicensis 1. Jh. n. Chr Αρχειοθετήθηκε 2019-01-01 στο Wayback Machine., Perseus Catalog, ανακτήθηκε στις 18/9/2016
  7. Anthon, Charles (1841). A Classical Dictionary: Containing ... Proper Names Mentioned in Ancient Authors, and Intended to Elucidate ... Points Connected with the Geography, History, Biography, Mythology and Fine Arts of the Greeks and Romans ... an Account of Coins, Weights and Measures ... Harper & Bros. σελ. 1039. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. Cod. Pal. graec. 23 Anthologia Palatina, σελ. 83

Πηγές Επεξεργασία

  • Σίμος Μενάρδος, Στέφανος, εκδ. Ι.Ν.Σιδέρης, Αθήνα, 1924, σελ. 140.
  • Αριστόξενος Σκιαδάς, εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, λήμμα Ανθολογία (Παλατινή).
  • Βασίλης Λαζανάς, Αρχαία ελληνικά επιγράμματα εμπνευσμένα από την Κόρινθο και την περιοχή της, Αθήνα, 1971, σ. 162.
  • W.R.Paton, The Greek Anthology, Loeb Classical Library, 1916, v.I, p.vii.
  • Pierre Waltz, Anthologie Grecque, ed. Les Belles Lettres, Paris, 1960, vol. I, p. xvi & 135.
  • Peter Jay, The Greek Anthology, ed. Allen Lane, 1973, p. 215.