Χαράλαμπος (όνομα)
Το Χαράλαμπος είναι ελληνικό ανδρικό κύριο όνομα (όνομα βαφτιστικό).
Ετυμολογία του ονόματος Επεξεργασία
Το όνομα Χαράλαμπος (του Χαράλαμπου ή του Χαραλάμπου), από το μεταγενέστερο όνομα Χαραλάμπης (του Χαραλάμπους), από το χαρά και -λάμπης/-λάμπος (από το ρήμα λάμπω «λάμπω προς έξω φως, ακτινοβολώ»), «αυτός που λάμπει από χαρά».[1]
Διάδοση του ονόματος Επεξεργασία
Το όνομα διαδόθηκε εκτεταμένως εξαιτίας της λατρείας που γνώρισε ο άγιος από τα μέσα του 17ου αι., όταν θεωρήθηκε προστάτης των πιστών από την πανούκλα, που εκείνα τα χρόνια ήταν έξαρση σε όλο τον ελλαδικό χώρο, ιδιαίτερα σε λιμάνια με έντονη κίνηση. Στα βενετοκρατούμενα μέρη η λατρεία του φαίνεται ότι συνυπήρξε στην αρχή με εκείνη του αγίου Ρόκκου, την οποία αντικατέστησε τελείως ύστερα από το τέλος της βενετικής κυριαρχίας. (Ως προστάτες από την πανούκλα λατρεύονταν και οι άγιοι Σπυρίδων, Αθανάσιος, Γεώργιος κ.ά., ενδεικτικό του μεγέθους του προβλήματος.) Σήμερα, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το όνομα Χαράλαμπος παρουσιάζεται ως το 56ο πιο συχνό όνομα (21ο ανάμεσα στα αντρικά), το Χαραλαμπία ως το 187ο πιο συχνό όνομα (123ο ανάμεσα στα γυναικεία).[2]
Ονομαστική εορτή Επεξεργασία
Στις 10 Φεβρουαρίου, ημέρα κατά την οποία η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία τιμούν τη μνήμη αγίου Χαραλάμπους.[3][4] Στα συναξάρια ο άγιος εμφανίζεται ως Χαραλάμπης (†202) από τη Μαγνησία του Μαιάνδρου[5] της Μικράς Ασίας.
Τύποι του ονόματος της κοινής Επεξεργασία
Χαράλαμπος, παράλληλος τύπος: Χαραλάμπης.
- Λάμπης, καθημερινός τύπος, κοινός σε όλη την Ελλάδα, από αφαίρεση (στην Πελοπόννησο το Λάμπης μπορεί να συγχέεται με το Ευλάμπιος).
- Μπάμπης, καθημερινός τύπος, κοινός σε όλη την Ελλάδα
- Χάρης, καθημερινός τύπος, κοινός σε όλη την Ελλάδα (το Χάρης μπορεί να προέρχεται και από άλλα ονόματα, Χαρίσιος, Θεοχάρης, Χαρίλαος, π.χ. Χάρης = Χαρίλαος Γραμμός, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής κτλ.)
Διαλεκτικοί τύποι Επεξεργασία
- Χαράλαμπους, Χαραλαμπάκ’ς, στη Σκιάθο.[6]
- Λάμπος, Λαμπής, στις Σαράντα Εκκλησιές της Θράκης.[7]
- Λιάμπος, στη Θεσπρωτία·[8]
- Λαμπέτης, στην Κυνουρία.[9]
- Χάμπος, Χαμπούστης, υποκοριστικό, στα Βρέσθενα Λακωνίας.[10]
- Χαραλαμπέτιν, Λαμπής, Χαμπής, Χάμπος, Πάμπος, στην Κύπρο.[11]
- Χαρελέμης, στη Σινασό Καππαδοκίας.[12]
- Χαραλαμπούσης, Χαραλαμπούσιος και Μπούσιος, συντομευμένος τύπος από αφαίρεση.
Γυναικείος τύπος του ονόματος Επεξεργασία
- Χαραλαμπία, τύπος κοινός σε όλη την Ελλάδα.
Το όνομα Χαράλαμπος σε άλλες γλώσσες Επεξεργασία
- αγγλικά: Charalambos
- ρουμανικά: Haralambie, Haralamb
- σλαβομακεδονικά: Харалампиј (Χαραλάμπι), Харалампие
- αλβανικά: Harallamb
- ρωσικά: Харала́мпий (Χαραλάμπι)[13]
- βουλγαρικά: Хараламби (Χαραλάμπι)
- σερβικά: Харалампије (Χαραλάμπι)
- γαλλικά: Charalampe,[14] Charalampias[15]
- πολωνικά: Haralampiusz, θηλ. Haralampia
- ιταλικά: Charalampos, Caralampo[16]
- τσεχικά: Charalambos
Άγιοι Επεξεργασία
- Χαραλάμπης, ιερομάρτυς, η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία τιμούν τη μνήμη του στις 10 Φεβρουαρίου.[17][18]
- Χαραλάμπης, μάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 31 Μαΐου.[19]
- Χαραλάμπης, μάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 17 Σεπτεμβρίου.[20]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2005
- ↑ Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)» Αρχειοθετήθηκε 2015-06-22 στο Wayback Machine.
- ↑ «Συναξαριστής» Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους του θαυματουργού (†202).
- ↑ «Santi Caralampo, Porfirio e Bapto Martiri» στο Santi e Beati.
- ↑ Για την ταύτιση με τη Μαγνησία την προς Μαιάνδρω, βλ. Βίκτωρ Ματθαίου, Ὁ Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Β΄, μήν Φεβρουάριος, Αθήνα 1964, σσ. 262–263, σημ. 2 και σσ. 267–268, σημ. 1, στο οποίο, ανάμεσα στις πιθανές Μαγνησίες, επιλέγεται η Μαγνησία του Μαιάνδρου, όπου κοντά της και η Αντιόχεια που αναφέρεται στο βίο.
- ↑ Γεώργιος Α. Ρήγας, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τχ. 3, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1968, σ. 219.
- ↑ Σταμάτιος Β. Ψάλτης, Θρακικά, ή Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος της πόλεως Σαράντα Εκκλησιών, Αθήνα 1905, σ. 143.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, Τὰ νεοελληνικὰ κύρια ὀνόματα ἱστορικῶς καὶ γλωσσικῶς ἑρμηνευόμενα, Αθήνα 1912, σ. 84.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
- ↑ Ι. Σαραντίδης Αρχέλαος, Η Σινασός, Αθήνα 1899, σ. 201.
- ↑ «харлампий» στο gramota
- ↑ «Charalampe» στο Αντώνιος Ηπίτης, Λεξικόν Ελληνογαλλικόν και Γαλλοελληνικόν, τμ. γ΄
- ↑ «Charalampos» στο nominis.cef.fr
- ↑ «Santi Caralampo, Porfirio e Bapto Martiri», ό.π.
- ↑ Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2005.
- ↑ «Santi Caralampo, Porfirio e Bapto», ό.π.
- ↑ Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
- ↑ Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.