Χειλικοποιημένα ουρανικά σύμφωνα

Τα χειλικοποιημένα ουρανικά σύμφωνα είναι αυτά που κάνουν παράλληλη χρήση χειλικών και ουρανικών ήχων. Στις περιπτώσεις αυτές η στρογγυλότητα φωνηέντων συμπιέζεται, κατά τρόπο παρόμοι με το [[y]], αντί να εξέχει όπως το [[u]]. Στο Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο αυτή η δευτερεύουσα άρθρωση συμβολίζεται ως ⟨[]⟩ -υπερκείμενο του χαρακτήρα ⟨[ɥ]⟩- ως το σύμβολο για χειλικοποιημένα ουρανικά προσεγγιστικά σύμφωνα. Εάν οι ήχοι αυτοί συνδυάζονται με άλλου χειλικοποιημένα φωνήεντα, τότε μπορούν επίσης να αναπαρασταθούν ως ουρανικά φωνήεντα μαζί με χειλικοποίηση ως ⟨[ʷ]⟩, για παράδειγμα το [[sʲʷ]] = [[sᶣ]] της Αμπχαζικής γλώσσας ή το [[nʲʷ]] = [[nᶣ]] της γλώσσας Ακάν.

Το χειλικοποιημένο ουρανικό [[ɥ]] συνήθως εμφανίζεται στα Μανδαρινικά κινεζικά και στα γαλλικά, αλλά δεν είναι κοινό σε άλλες γλώσσες καθώς η εμφάνιση του εξαρτάται γενικά από την παρουσία πρόσθιων φωνηέντων όπως ø και y τα οποία εν γένει είναι σπάνια.[1] Η εξαίρεση στην περίπτωση αυτοί είναι οι συνδυασμοί που εμφανίζοντι σε κάποιες γλώσσες του Καυκάσου και της Δυτικής Αφρικής χωρίς πρόσθια στρογγυλεμένα σύμφωνα,[2] όπως τα Αμπχαζικά, και ως αλλόφωνα χειλικοποιημένων συμφώνων πριν το [/i/], συμπεριλαμβάνοντας το [[tsᶣ]] στην αρχή. Στα ρωσικά, τα [/o/] και [/u/] προκαλούν την χειλικοποίηση του όποιου συμφώνου προηγείται, κάτι που συμπεριλαμβάνει και τα ουρανικά σύμφωνα, έτσι η λέξη нёс (κουβάλησε) φωνητικά αποδίδεται ως [[nᶣɵs]]. Επίσης, η γλώσσα Ιάαϊ διαθέτει το άφωνο χειλικοποιημένο ουρανικό προσεγγιστικό [/ɥ̊/].

Σε ότι αφορά τα χειλικοουρανικά σύμφωνα όπως τα [[p͡c, b͡ɟ, m͡ɲ]] η εμφάνιση τους είναι θεωρητικά δυνατή.[3] Ωστόσο, οι πλησιέστεροι ήχοι που έχουν παρατηρηθεί στις γλώσσες ανά τον κόσμο είναι οι χειλικοί μεταουρανικοί ήχοι της γλώσσας Γέλε στην Νέα Γουινέα, οι οποίοι μερικές φορές μεταγράφονται ως χειλικοουρανικοί.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Maddieson, Ian; Patterns of Sounds (Cambridge Studies in Speech Science and Communication); p. 95; (ISBN 0-521-26536-3)
  2. Maddieson, Ian; Patterns of Sounds; pp. 92 and 292
  3. Segmental phonology (see pp. 7–8)