Χετούμ Β΄ της Αρμενίας
Ο Χετούμ Β΄ της Αρμενίας (Հեթում Բ, 1266 - 17 Νοεμβρίου 1307) Βασιλιάς της Αρμενικής Κιλικίας (1289 - 1293, 1295 - 1296, 1299 - 1303) ήταν μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του του Λέων Γ΄ της Αρμενίας και της Κεράν της Αρμενίας. Παραιτήθηκε δυο φορές για να κλειστεί σε μοναστήρι (1293 - 1295, 1296 - 1299), πήρε τους όρκους του Τάγματος των Φραγκισκανών αλλά παρέμεινε η ισχυρή δύναμη πίσω από τον θρόνο ως "Μεγάλος Βαρόνος της Αρμενίας". Στην τρίτη παραίτηση (1303 - 1307) παρέμεινε αντιβασιλιάς και κηδεμόνας του ανιψιού του Λέων Δ΄ της Αρμενίας. Ο Χετούμ Β΄ ήταν εγγονός του Χετούμ Α΄ της Αρμενίας που είχε δώσει όρκο υποτέλειας στους Μογγόλους (1247). Δολοφονήθηκε με τον ανιψιό και διάδοχο του Λέων Δ΄ από τον Μογγόλο στρατηγό Βιλαγρού που εκτελέστηκε αργότερα γι'αυτόν τον λόγο από τον βασιλιά του Ολζαιτού.[2] Το Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας σαν υποτελές στους Μογγόλους από το 1247 με συμφωνία του παππού του Χετούμ Α΄ ήταν υποχρεωμένο να παρέχει στρατό, να τους βοηθά σε όλες τις μάχες εναντίον των Μαμελούκων και των υπόλοιπων Ισλαμικών εθνοτήτων.
| Χετούμ Β' της Αρμενίας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1266[1] |
| Θάνατος | 7 Νοεμβρίου 1307 ή 17 Νοεμβρίου 1307 Ανάζαρβος |
| Αιτία θανάτου | δολοφονία χωρίς πρόθεση |
| Θρησκευτικό τάγμα | Τάγμα των Φραγκισκανών |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Λέων Γ΄ της Αρμενίας και Κεράν της Αρμενίας |
| Αδέλφια | Ισαβέλλα της Αρμενίας Ρίτα της Αρμενίας Οσίν της Αρμενίας Κωνσταντίνος Γ΄ της Αρμενίας Σμπατ της Αρμενίας Θόρος Γ΄ της Αρμενίας Euphemia of Armenia Αλινάκ της Αρμενίας |
| Οικογένεια | Οίκος των Χετουμιδών |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Γκαγκίκ Β΄ της Αρμενίας |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πρώτη βασιλεία Επεξεργασία
Ο Χετούμ Β΄ ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία 23 ετών με τον θάνατο του πατέρα του (1289). Η Κιλικία βρισκόταν σε στρατηγική θέση ανάμεσα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τα Σταυροφορικά κράτη, το γειτονικό Σουλτανάτο του Ρουμ στα δυτικά ήταν επίσης υποτελές των Μογγόλων και τους βοηθούσε να αποκρούσουν τις επιδρομές των Μαμελούκων από τον νότο. Τα Σταυροφορικά κράτη είχαν χάσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη, αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι Μαμελούκοι για να ανακτήσουν τις περισσότερες περιοχές που είχαν χάσει και να εμποδίσουν την εξάπλωση των Μογγόλων.[3] Ο Άγγελο ντα Κλαρένο και άλλοι Φραγκισκιανοί έφτασαν από τη Ρώμη σε αποστολή για τους Αρμένιους χριστιανούς (1289), είχαν βαριές καταδίκες στην Ιταλία αλλά έγιναν δεκτοί στην Αρμενική αυλή. Ο Χετούμ Β΄ έστειλε τον Σαιν Τόμας του Τολεντίνο στη Ρώμη, το Παρίσι και το Λονδίνο για να ζητήσει υποστήριξη των Αρμενίων σε Σταυροφορία, απέτυχε αλλά επέστρεψε με πολλούς κληρικούς με σκοπό να πείσει την Αρμενική Αποστολική Εκκλησία να ενωθεί με τη Ρώμη.
Το Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας δέχθηκε επίθεση με τον Μαμελούκο σουλτάνο της Αιγύπτου Καλίλ, ο πατέρας του σουλτάνος Καλαγούν είχε σπάσει τη συνθήκη του 1285 και ξεκίνησε επίθεση με τον στρατό του στην Παλαιστίνη ζητώντας την υποταγή των πόλεων της Αρμενίας Καχραμανμαράς και Μπεχεσνί. Ο Καλαγούν πέθανε πριν την ολοκλήρωση της εκστρατείας, ο Καλίλ συνέχισε την εκστρατεία του πατέρα του και κατέκτησε το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ με την Πολιορκία της Άκρας (1291). Οι δυνάμεις του Καλίλ κατόπιν πολιόρκησαν την πόλη της Αρμενίας Ρουμ Καλεσί που υπερασπιζόταν ο θείος του Χετούμ Ραϊμόνδος αλλά έπεσε ύστερα από πολιορκία 33 ημερών. Ο Χετούμ Β΄ παρέδωσε στους Μαμελούκους το Καχραμανμαράς, το Μπεχενσί και το Τελ Χαντούμ για να αποφύγει περισσότερες επιθέσεις. Ο Χετούμ Β΄ παραιτήθηκε για χάρη του δεύτερου αδελφού του Θόρου Γ΄ της Αρμενίας και μπήκε σε μονή των Φραγκισκιανών στη Μοψουεστία. Παρέμεινε ενεργός στην πολιτική και έκλεισε συνθήκη με τον Αιγύπτιο στρατηγό Κετμπούγκα για την επιστροφή των αιχμαλώτων που είχαν συλληφθεί στο Ρουμ Καλεσί και την επιστροφή των εκκλησιαστικών κειμηλίων που είχαν λεηλατηθεί.[3]
Δεύτερη βασιλεία Επεξεργασία
Ο Θόρος Γ΄ ζήτησε από τον Χετούμ Β΄ να επανέλθει στον θρόνο για να βοηθήσει την ανανέωση της συμμαχίας με τους Μογγόλους, ο Χετούμ έκανε μακρύ ταξίδι στην πρωτεύουσα της Μογγολίας και πήρε νέα βοήθεια. Με την επιστροφή του στην Αρμενία (1296) ήρθαν νέα χαρμόσυνα νέα από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία με γαμήλια συμμαχία. Ο Χετούμ Β΄ και ο Θόρος Γ΄ τοποθέτησαν στην αντιβασιλεία της Αρμενίας στον αδελφό τους Σμπατ της Αρμενίας και ταξίδευσαν στην Κωνσταντινούπολη για να αρραβωνιάσουν την αδελφή τους Ρίτα της Αρμενίας με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγο. Την περίοδο της απουσίας τους ο Σεμπάντ σφετερίστηκε τον θρόνο με τη βοήθεια του μικρότερου αδελφού τους Κωνσταντίνου. Στην επιστροφή τους ο Χετούμ και ο Θόρος αιχμαλωτίστηκαν στην Καισάρεια και φυλακίστηκαν στο Κοζάν, ο Χετούμ Β΄ υπέστη μερική τύφλωση με κάψιμο και ο Θόρος Γ΄ θανατώθηκε (1298). Ο Κωνσταντίνος Γ΄ της Αρμενίας στράφηκε ωστόσο εναντίον του Σεμπάντ, σφετερίστηκε τον θρόνο για λογαριασμό του, φυλάκισε τον Σεμπάντ και ελευθέρωσε τον Χετούμ.[3]
Τρίτη βασιλεία Επεξεργασία
Ο Χετούμ Β΄ γιατρεύτηκε από τη μερική τύφλωση έδιωξε τον Κωνσταντίνο και ανέλαβε ξανά τον θρόνο, αμέσως μετά ζήτησε υποστήριξη από τον Μογγόλο Γκαζάν για να αντιμετωπίσει τους Μαμελούκους στη Συρία.[4] Οι δυνάμεις τους πέτυχαν σημαντική νίκη τον Δεκέμβριο του 1299 σε μάχη στη Χομς, κατέλαβαν τη Δαμασκό και όλες τις υπόλοιπες πόλεις της Παλαιστίνης που είχαν αλωθεί από τους Μαμελούκους.[3] Μια ομάδα Μογγόλων δραπέτευσε από τον στρατό του Γκαζάν, καταδίωξε τους Μαμελούκους μέχρι τη Γάζα και τους ανάγκασε να οπισθοχωρήσουν στην Αίγυπτο.[5]
Σύγχρονες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Χετούμ Β΄ επισκέφτηκε τότε την Ιερουσαλήμ (1300) αλλά πολλοί ιστορικοί το αμφισβητούν.[4] Ο Άνγκους Ντόναλ Στιούαρτ τονίζει ότι η μοναδική πηγή για το γεγονός ήταν ο Αρμένιος ιστορικός Ναρσής Μπάλιεντς κατατάσσοντας την πληροφορία στην Αρμενική προπαγάνδα αφού δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό της εποχής.[6][7] Ο Κλαύδιος Μουταφιάν στο έργο του "Αρμενικό βασίλειο της Κιλικίας" αναφέρει ότι με την ευκαιρία της επίσκεψης ο Χετούμ Β΄ απέθεσε το κεχριμπαρένιο του σκήπτρο στο Αρμενικό μοναστήρι του Αγίου Ιακώβου στην Ιερουσαλήμ.[8] Ο βασιλιάς της Αρμενίας μετά τις επιδρομές του εναντίον του σουλτάνου επισκέφτηκε τα Ιεροσόλυμα, οι Τάταροι που είχαν φτάσει πριν από αυτόν είχαν εξοντώσει όλους τους εχθρούς του. Μπήκε στην πόλη και συγκέντρωσε όλους τους χριστιανούς που είχαν κρυφτεί στα σπήλαια, τις επόμενες 15 μέρες ακολούθησαν μεγαλοπρεπείς εκδηλώσεις και τελετές στον Πανάγιο Τάφο, οι επισκέψεις των προσκυνητών τον άφησαν έντονα ικανοποιημένο. Όταν βρισκόταν στα Ιεροσόλυμα δέχτηκε ένα πιστοποιητικό από τον Χαν που του παραχωρούσε τα Ιεροσόλυμα και τις γύρω περιοχές, επέστρεψε στην Νταμάς για να ενωθεί με τον Γκαζάν και πέρασε τον χειμώνα μαζί του.
Αντεπίθεση των Μαμελούκων Επεξεργασία
Οι Μογγόλοι για κερδοσκοπικούς λόγους οπισθοχώρησαν σε λίγους μήνες στα βόρεια και οι Μαμελούκοι ανακατέλαβαν την Παλαιστίνη με ελάχιστη αντίσταση. Τα κέρδη του Χετούμ Β΄ απέναντι στους Μαμελούκους κράτησαν πολύ λίγο και τα στρατεύματα των Μαμελούκων συγκεντρώθηκαν ξανά στην Αίγυπτο (1303). Οι δυνάμεις των Αρμενίων μαζί με τους 80.000 Μογγόλους που είχαν απομείνει βάδισαν στη Συρία αλλά ηττήθηκαν στη μάχη του Χομς (30 Μαρτίου 1303) και στη μάχη του Σακάμπ (21 Απριλίου 1303).[9] Η εκστρατεία θεωρείται η τελευταία οργανωμένη επίθεση των Μογγόλων στη Συρία.[10] Ο Χετούμ Β΄ οπισθοχώρησε στην αυλή του Γκαζάν στη Μοσούλη και παραιτήθηκε για τρίτη φορά από τον θρόνο, ο αδελφός του Θόρος Γ΄ δολοφονήθηκε από τα αδέλφια του και το στέμμα πέρασε στον ανήλικο γιο του Λέων Δ΄ (1303). Ο Χετούμ αν και αποσύρθηκε σε μοναστήρι εξακολουθούσε να είναι αντιβασιλιάς και κηδεμόνας για τον ανήλικο ανιψιό του. Οι Μαμελούκοι με νέα επίθεση στο Αρμενικό βασίλειο της Κιλικίας (1304) κατέλαβαν ξανά όλα τα εδάφη που είχαν αποκτήσει οι Αρμένιοι σε συμμαχία με τους Μογγόλους.
Δολοφονία Επεξεργασία
Η συμμαχία του Αρμενικού βασιλείου της Κιλικίας με τους Μογγόλους συνεχίστηκε επειδή ήθελαν και οι δυο να προστατέψουν τα εδάφη τους από το Σουλτανάτο του Ρουμ που βρισκόταν στα δυτικά αλλά κράτησε λίγο. Ο Μογγόλος Γκαζάν μεταστράφηκε στο Ισλάμ και ο διάδοχος του Ολζαιτού έδειξε ελάχιστο ενδιαφέρον να συνεχίσει τις επιχειρήσεις εναντίον των Μαμελούκων στη Συρία. Ο στρατηγός Βιλαγρού ένας φανατικός Μογγόλος Ισλαμιστής ήθελε σύμφωνα με Αραβικές και Περσικές πηγές να οικοδομήσει ένα τζαμί στην πόλη του Σις που ανήκε στην Αρμενία για να εκδηλώσει τις προθέσεις του να αποκτήσει την εξουσία στην περιοχή. Ο Χετούμ Β΄ έμαθε τις προθέσεις του και εκδήλωσε τις ανησυχίες του σε επιστολή στον Ολζαιτού. Ο Βιλαγρού κάλεσε τον Χετούμ Β΄ σε γεύμα και διαπραγματεύσεις έξω από τα τείχη της Καισάρειας (17 Νοεμβρίου 1307), έμαθε για την επιστολή στον Ολζαιτού και διέταξε τους άντρες του να σφάξουν τον Χετούμ και τους 40 ιππότες της συνοδείας του, ανάμεσα τους βρισκόταν και ο μικρός ανιψιός του Λέων Δ΄. Τον Χετούμ Β΄ διαδέχτηκε ο πέμπτος αδελφός του Οσίν της Αρμενίας που διέταξε τον μικρότερο αδελφό τους Αλινάκ να πάει στον Ολζαιτού να του αναφέρει το τραγικό περιστατικό, ο Ολζαιτού διέταξε την εκτέλεση του Βιλαγρού και των στρατιωτών του και αναγνώρισε τον Οσίν βασιλιά.[2]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Alvin. alvin-person:59926.
- ↑ 2,0 2,1 Stewart 2005
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Kurkjian, pp. 204–205
- ↑ 4,0 4,1 Demurger, pp. 142–143
- ↑ Demurger, p.142 "The Mongols pursued the retreating troops towards the south, but stopped at the level of Gaza"
- ↑ Stewart, Armenian Kingdom and the Mamluks, p. 14. "At one point, 'Arab chroniclers' are cited as being in support of an absurd claim made by a later Armenian source, but on inspection of the citations, they do no such thing." Also Footnote #55, where Stewart further criticizes Schein's work: "The Armenian source cited is the RHC Arm. I version of the 'Chronicle of the Kingdom', but this passage was in fact inserted into the translation of the chronicle by its editor, Dulaurier, and originates in the (unreliable) work of Nerses Balienc... The "Arab chroniclers" cited are Mufaddal (actually a Copt; the edition of Blochet), al-Maqrizi (Quatremere's translation) and al-Nuwayrf. None of these sources confirm Nerses' story in any way; in fact, as is not made clear in the relevant [Schein] footnote, it is not the text of al-Nuwayrf that is cited, but D.P. Little's discussion of the writer in his Introduction to Mamluk Historiography (Montreal 1970; 24–27), and in that there is absolutely no mention made of any Armenian involvement at all in the events of the year. It is disappointing to find such a cavalier attitude to the Arabic source material." and "Echoes of Hayton's Flor des estoires especially can be found in many works that touch on the kingdom, while this is an extremely tendentious work, designed to be a piece of propaganda." Stewart, p. 15
- ↑ Amitai, Mongol Raids into Palestine, 1987
- ↑ Claude Mutafian, pp. 73–75
- ↑ Demurger, p. 158
- ↑ Nicolle, p. 80
Πηγές Επεξεργασία
- Amitai, Reuven (1987). "Mongol Raids into Palestine (AD 1260 and 1300)". Journal of the Royal Asiatic Society: 236–255.
- Boase, T. S. R. (1978). The Cilician Kingdom of Armenia. Edinburgh: Scottish Academic Press.
- Demurger, Alain (2007). Jacques de Molay (in French). Editions Payot&Rivages.
- Edwards, Robert W. (1987). The Fortifications of Armenian Cilicia: Dumbarton Oaks Studies 23. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University.
- Kurkjian, Vahan M. (1958). A History of Armenia. Indo-European Publishing.
- Mutafian, Claude (2001) [1993]. Le Royaume Armenien de Cilicie (in French). CNRS Editions.
- Nicolle, David (2004). The Mongol Warlords: Genghis Khan, Kublai Khan, Hulegu, Tamerlane. Brockhampton Press.
- Stewart, Angus (2005). "The Assassination of King Het'um II: The Conversion of The Ilkhans and the Armenians". Journal of the Royal Asiatic Society. 15 (01): 45–61.
- Stewart, Angus Donal (2001). The Armenian Kingdom and the Mamluks: War and diplomacy during the reigns of Het'um II (1289–1307).
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
