Χρήστης:Faleas/πρόχειρο

Νεο λήμμα

Δημήτριος Μπαλής

ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε στο Κόρθι της νοτίου Άνδρου από οικογένεια χωρικών και έμαθε γραφή και ανάγνωση, όντας όμως ευφυής, γενναίος και με οργανωτικές ικανότητες, αναδείχθηκε σε πρωτεργάτη του αγροτικού κινήματος του νησιού και απέκτησε θεωρητική συγκρότηση διαβάζοντας κείμενα ευρωπαίων επαναστατών, τα οποία του είχε προμηθεύσει το 1812 ο διαφωτιστής Θεόφιλος Καϊρης.

ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το Μάιο του 1821 έπειτα από συγκέντρωση του λαού αποφασίστηκε η συμμετοχή των Ανδριωτών στον αγώνα του υπόδουλου Γένους, με πολεμιστές, χρήματα και πολεμικά καράβια.

Το 1822 έως και το 1828 ξέσπασαν κοινωνικά κινήματα στο νησί, όπως αυτό του Δημητρίου Μπαλή, με κύριες αφορμές την αβάσταχτη φορολογία που είχαν επιβάλει οι τοπικοί άρχοντες.

Δημήτρης Μπαλής εχοντας συμμετάσχει μαζί με τον αδελφό του Λεονάρδο στην εκστρατεία κατά των Τούρκων της Καρύστου τον χειμώνα 1821/1822, επέστρεψαν και οι δύο στην Άνδρο τον Μάρτιο του 1822 και συγκέντρωσαν 150 περίπου ένοπλους, προφασιζόμενοι ότι ετοίμαζαν νέα αντι-τουρκική εκστρατεία.

Ο Δημήτρης Μπαλής ήταν ένας «γραμματισμένος» χωρικός από το Κόρθι που οραματίστηκε μια δικαιότερη διανομή της γης υπέρ των ακτημόνων χωρικών, των κολίγων. Προφανώς σκέφθηκε ότι οι αρχές της Ελληνικής Επανάστασης υπονοούσαν και την κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη, που θα έπρεπε να εφαρμοστούν για τη βελτίωση της ζωής των κολίγων.

Φυσικά, αυτές του οι ιδέες τον έφεραν σε σύγκρουση με την τάξη των αρχόντων, που ήθελαν να προστατεύσουν τους περιουσίες και τα παραδοσιακά τους προνόμια.

Ήταν άνθρωπος γενναίος και έξυπνος, που είδε την Επανάσταση ως την ευκαιρία μιας κοινωνικής ανατροπής υπέρ των ακτημόνων κολίγων.

Μόλις κηρύχθηκε η Επανάσταση στην Άνδρο πήρε μέρος στην εκστρατεία κατά των Τούρκων της Καρύστου, όπου διακρίθηκε για τη γενναιότητα του (1821-1822).

Κατά την επιστροφή του στην Άνδρο γύριζε σε όλα τα χωριά στρατολογώντας χωρικούς με πρόφαση μια νέα εκστρατεία κατά των Τούρκων της Καρύστου.

Όμως κατά την περιοδεία του αυτή κατάφερε να ξεσηκώσει όλους τους κατοίκους των Αρνά, Βουρκωτής, Πιτροφού, Μενήτων, Στενιών και Πέρα Χωριών και μερικούς από το Κόρθι, τα Αποίκια και τα Λάμυρα.

Το κίνημα του Μπαλλή ανάδειξε, έστω πρόωρα και άκαιρα, ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που σιγόβραζε κάτω από τους πύργους των αρχόντων και που λύθηκε πολύ αργότερα με τη βαθμιαία παρακμή τους.

Ο ξεσηκωμός ήταν μαζικός και βίαιος και γι’ αυτό δεν λησμονήθηκε ποτέ ούτε από τους χωρικούς αλλά ούτε και από τους άρχοντες.

ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ 1822

Έχοντας συμμετάσχει μαζί με τον αδελφό του Λεονάρδο στην εκστρατεία κατά των Τούρκων της Καρύστου τον χειμώνα 1821/1822, επέστρεψαν και οι δύο στην Άνδρο τον Μάρτιο του 1822 και συγκέντρωσαν 150 περίπου ένοπλους, προφασιζόμενοι ότι ετοίμαζαν νέα αντι-τουρκική εκστρατεία. Τον Απρίλιο του ίδιου έτους, όταν οι προύχοντες και τσιφλικάδες της Άνδρου, που από τον χειμώνα πίστευαν ότι απειλούντο με λαϊκή εξέγερση, κάλεσαν σε βοήθειά τους τον ναύαρχο του οθωμανικού στόλου Καπουδάν Πασά ο Δημήτριος Μπαλής εξέδωσε επαναστατική διακήρυξη κατά των προυχόντων και τσιφλικάδων (τους οποίους αποκαλούσε «τουρκάρχοντες»), συγκρότησε κατά τα πρότυπα των Γάλλων Ιακωβίνων «λαϊκά δικαστήρια» και επετέθη στους τσιφλικάδες, παραδίνοντας στις φλόγες δύο τσιφλικάδικους πύργους.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΜΠΑΛΗ

«Το έθνος μας επήρε τα όπλα κατά των τυράννων του. Τετρακόσιους χρόνους είμεθα σκλάβοι των Οθωμανών και τώρα εγίναμεν ελεύθεροι, δώσαντες το αίμα μας δια την ελευθερίαν της πατρίδος. Εις όλα τα μέρη οι Γραικοί πολεμούν δια την ελευθερίαν των και μόνον εις τα νησιά οι κοτζαμπάσηδες δεν είδαν με καλό μάτι την ανάστασιν του έθνους. Αυτοί είχαν πάντα νιτερέσα με τους Οθωμανούς. Μαζί με τους μπέηδες και τους πασάδες μας καταπίεζαν, μας έπαιρναν το βιος μας, μας καταφρονούσαν, μας έγδυναν, μας ρουφούσαν το αίμα μας, μας τσερεμέτιζαν και επλούτιζαν από τον ιδρώτα μας. Αυτοί οι σκλιάδες θέλουν να μας σκλαβώσουν και πάλιν, καταλύοντες την ελληνικήν διοίκησιν και καλούντες τον Καπουδάν Πασάν να καταλάβει την νήσον μας. Το τι μας περιμένει αν έλθουν οι Τούρκοι το καταλαβαίνετε. Όχι μόνον θα χάσωμεν την ελευθερίαν μας και θ’ ατιμασθώμεν εις τα όμματα όλων των Ελλήνων και Ευρωπαίων, αλλά και θα γίνωμε τρεις φορές σκλάβοι από την πριν κατάστασίν μας. Αυτό όμως δεν πρέπει να γίνει. Έχομεν την δύναμιν να εμποδίσωμεν το κακόν, αλλά πρώτα πρέπει να βάλωμεν νέαν τάξιν και να ιδρύσωμεν νέον σύστημα εις τον τόπον μας. Η νήσος Άνδρος είναι και αυτή δημιούργημα της φύσεως, καθώς και όλος ο κόσμος.

Αλλά όταν εδημιουργήθη ο κόσμος, δεν υπήρχαν πλούσιοι και πτωχοί, μεγαλοκτήμονες και κολλίγοι. Η ανισότης, η ανέχεια, η δυστυχία, είναι δημιουργήματα όχι του Υπερτάτου Όντος, αλλά των κρατούντων. Εις την αρχαίαν Ελλάδα και εις τον άλλον κόσμον και προ ολίγων χρόνων εις την Γαλλίαν, εχύθη πολύ αίμα δια να καταργηθούν τα προνόμια των αρχόντων και η ιεραρχική διατήρησις της κοινωνίας. Διατί και ημείς κατά την παρούσαν στιγμήν να μην αποτινάξωμεν όχι μόνον τον ζυγόν των Τούρκων, αλλά και των αρχόντων; Ομιλούν διαρκώς οι τουρκοκοτζαμπάσηδες ότι έχουν δικαιώματα επί της ιδιοκτησίας των και των εαυτών μας, τα οποία τάχα βγαίνουν από έγγραφα απαρασάλευτα. Αυτό δεν είναι σωστόν. Οι προπάτορες των αρχόντων μας ήλθον εις το νησί μας από άλλα μέρη ως κατακτηταί και με τη βίαν εξουσίασαν το καλύτερον μέρος της γης, χωρίς να έχουν προς τούτο κανένα δικαίωμα περισσότερον από τους άλλους, εκτός από το δικαίωμα του ισχυροτέρου. Και άλλους μεν από τους εντοπίους ιδιοκτήτας και καλλιεργητάς εξόντωσαν και άλλους έκαμαν σκλάβους των.

Οι σημερινοί λοιπόν άρχοντες, απόγονοι των κατακτητών και σφετεριστών της γης των πατέρων μας, κανέν δικαίωμα δεν έχουν να κρατούν αυτήν δια την ιδικήν των ωφέλειαν και κατατυράννευσιν και λήστευσιν ημών. Ο καιρός της ελευθερίας μας ήλθεν, ας αποτινάξωμεν λοιπόν τον ζυγόν και ας καταργήσωμεν τα προνόμια των αρχόντων μας. Όλοι οι Γραικοί θα επικροτήσουν την πράξιν μας και θα μας συντρέξουν εις την απόφασίν μας αυτήν. Ήλθεν η ώρα να καταργήσωμεν την αθλιότητα, να απαλλάξωμεν την κατάντια μας και να δώσωμεν το παράδειγμα και εις τους λοιπούς νησιώτας και τους άλλους Γραικούς οπού στενάζουν από την αγροτικήν σκλαβιάν. Η γη ανήκει εις ημάς τους δουλευτάς της και όχι εις τους ολίγους τουρκάρχοντας που την νέμονται με το δικαίωμα του ισχυροτέρου το οποίον απέκτησαν από τους Φράγκους και τους Οθωμανούς κατακτητάς. Ο εθνικός αγών μας δια να πάρει ουσιαστικήν σημασίαν πρέπει να ολοκληρωθεί με την κατάργησιν κάθε προνομίου και κάθε δικαιώματος τα οποία υποβιβάζουν την πλειονότητα των γεωργών εις την κατάστασιν του δούλου. Η ένωσις φέρει την δύναμιν και θα μας δώσει την εξουσίαν να εκτελέσωμεν την απόφασίν μας. Η κοινοκτημοσύνη δεν είναι ζορμπαλίκι, αλλά έργον δικαιοσύνης. Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολλιγάδες, όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες. Θα δουλεύωμεν εις το εξής τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαμβάνει τον καρπόν των η κομμούνα μας και θα γίνεται δικαία μοιρασιά της σοδειάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπον και την δούλευσίν τους. Δι’ όλα αυτά θα γίνει σύναξις εις την Μεσαριάν, δια να λάβωμεν από κοινού αποφάσεις. Το φέρσιμό μας αυτό θα μας κάνει πρωτολάτας εις τον δίκαιον αγώνα όλων των κολλίγων και θα γίνει άκουσμα εις όλα τα μέρη της πατρίδος και εις όλον τον κόσμον και παντού θα μας επαινέσουν και θα μας δώσουν δίκαιο».....

Συνεχίζετε