Άγιος Βλάσιος Ηρακλείου
Ο Άγιος Βλάσιος (ή Άγιος Βλάσης) είναι οικισμός της Κοινότητας Βασιλειών του Δήμου Ηρακλείου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 416 κατοίκους. Βρίσκεται 12 χιλιόμετρα νότια του Ηρακλείου, σε υψόμετρο 260 μ. στους βορειοδυτικούς πρόποδες του όρους Γιούχτας. Στην περιοχή εξασκείται η αμπελουργία, με την παραγωγή σουλτανίνας σταφίδας και επιτραπέζιων στραφυλιών.[2]
| Άγιος Βλάσιος | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δήμος | Ηρακλείου |
| Δημοτική Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δημοτική Κοινότητα | Βασιλειών |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ηρακλείου |
| Υψόμετρο | 260 μέτρα |
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Γύρω από τον κεντρικό ναό του χωριού σώζεται αρχιτεκτονικά μέλη τα οποία πιθανότατα προέρχονται από παλαιότερο ναό των βυζαντινών χρόνων, ίσως της παλαιοχριστιανικής περιόδου.[3] Στο χωριό γίνεται μνεία στο Κατάστιχο Εκκλησιών και Μοναστηριών του Κοινού, του 1320, όπου αναφέρεται ως S. Blasio. Αναφέρεται επίσης σε έγγραφο του 1368. Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Agios Vlassis. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως s. Biaseo με 221 κατοίκουε. Στην οθωμανική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Ayo Vlasi με 9 χαράτσια. Σε έγγραφο του 1684 αναφέρεται ως Μαγαραλάρ.[2]
Το 1821 (=έτος εγίρας 1237) ο Μουσταφά Μπέι ίδρυσε στον Άγιο Βλάση (τότε Μαγαραλί Κιόι) τεκέ των Μπεκτασήδων στο σπίτι του, το οποίο βρισκόταν στο δυτικό άκρο του χωριού. Ο Μουσταφά Μπέι, ο οποίος ίδρυσε άλλους δύο τεκέδες, ένα στο Ρέθυμνο και ένα στα Χανιά, συντηρούσε τον τεκέ επί 35 χρόνια, μέχρι τον θάνατό του το 1855/56.[4] Τάφηκε σε τουρμπέ κοντά στο χωριό.[5] Επικεφαλής του τεκέ ανέλαβε τότε ο γιος του, Αλί Μπαμπά, που είχε λάβει τον τίτλο του ντεντέ, ο οποίος πρόστεσε ένα ακόμη όροφο. Πέθανε το 1869/1870 και τον διαδέχθηκε ο γιος του Μουσταφά Μπαμπά. Με τον θάνατο του Μουσταφά Μπαμπά το 1918, ο τεκές σταμάτησε να λειτουργεί και έκλεισε το 1924, με την ανταλλαγή πληθυσμών.[4] Στην απογραφή του 1881, ο Άγιος Βλάσης είχε 6 Χριστιανούς και 134 Τούρκους κατοίκους και υπαγόταν στον δήμο Αρχανών. Στην απογραφή του 1900 υπαγόταν στον ίδιο δήμο και είχε 139 κατοίκους.[2]
Το 1924, ο Άγιος Βλάσης υπάχθηκε αρχικά στον δήμο Ηρακλείου, αλλά το 1928 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Βασιλειών, όπου παρέμεινει μέχρι την καποδιστριακή διοικητική μεταρρύθμιση, οπότε και προσαρτήθηκε στον δήμο Ηρακλείου.[6]
Απογραφές πληθυσμού Επεξεργασία
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός[2] | 139 | - | 149 | 149 | 169 | 177 | 148 | 164 | 228 | 416 |
Αξιοθέατα Επεξεργασία
Στο δυτικό τμήμα του χωριού σώζονται ακόμη τα κατάλοιπα του τεκέ των Μπεκτασήδων, ο οποίος λειτούργησε από το 1821 μέχρι το 1918. Διακρίνεται το θύρωμα της εισόδου με επιγραφή στην οθωμανική γραφή η οποία μεταφράζεται ως «Να μη βασκαθεί! Έτος 1253, 13 του μήνα Ρεμπιγιουλεβέλ, Δευτέρα, 12 Μαΐου» (=7/17 Ιουνίου 1837), τα μαγειρία και μια κρήνη στο εσωτερικό του.[4] Επίσης σώζεται καλυμμένος με βλάστηση ο τουρμπές του Μουσταφά Ντεντέ, ιδρυτή του τεκέ. Από τον τουρμπέ έχει διασωθεί οθωμανική επιγραφή η οποία έγραφε «Ο ιδρυτής του τεκέ Μουσταφά Μπαμπά είχε πει ότι οι Τρεις είχαν κλάψει για το θάνατο της εξοχότητάς του, σεΐχη Αμπντάλ Μουσά. Ας είναι σύντροφος του εκλεκτού (αυτού). Έτος 1272 (1855/56). Δέκα άντρες ανέβηκαν και συνέθεσαν το χρονόγραμμα του τουρμπέ: Αυτός ο τόπος είναι ο βωμός των πόθων!. [Έτος] 1279» (1862/63). Κοντά στον τουρμπέ βρισκόταν το νεκροταφείο του τεκέ.[5]
Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι δίκλιτος και είναι αφιερωμένους στους Αγίους Νικόλαος και Ανδρέας.[3]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 60.
- ↑ 3,0 3,1 «Άγιος Νικόλαος - Άγιος Ανδρέας». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2019.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Τεκές (Μπεκτασήδων) στο χωριό Άγιος Βλάσης (Μαγαραλί Κιόι) Ηρακλείου». digitalcrete.ims.forth.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ 5,0 5,1 «Τουρμπές του Μουσταφά Ντεντέ στο χωριό Άγιος Βλάσης (Μαγαραλί Κιόι)». digitalcrete.ims.forth.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ «Άγιος Βλάσιος (Ηρακλείου)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2019.