Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου του Διασορίτη βρίσκεται κοντά στο Χαλκί της Νάξου,σε απόσταση περίπου 600 μέτρων (10 λεπτά με τα πόδια) από το κέντρο του οικισμού.

Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης
Είδος	εκκλησία και ορθόδοξη εκκλησία
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°3′58″N 25°28′51″E
Θρήσκευμα	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων
Τοποθεσία	Χαλκί Νάξου
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	11ος αιώνας
Προστασία	διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Κτίστηκε και διακοσμήθηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. Πρόκειται για μία από τις σπουδαιότερες εκκλησίες της περιοχής, όπως μαρτυρούν η αρχιτεκτονική, οι τοιχογραφίες, τα γλυπτά, οι δύο τάφοι με αρκοσόλια στο νάρθηκα και οι επιγραφές.

Σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο ναός, του απλού τετρακιόνιου τύπου, με χτιστούς πεσσούς και χαμηλότερο νάρθηκα δυτικά. Ο τύπος είναι σπάνιος στη Νάξο. Οι κεραίες του σταυρού καλύπτονται με ημικυλινδρικές καμάρες. Ο νάρθηκας καλύπτεται με καμάρες στα τρία μέρη του. Στις στενές πλευρές κτίζονται στο πάχος του τοίχου αντικριστά δύο κενοί, σήμερα, τάφοι με αρκοσόλια.

Οι τοιχογραφίες

Λίθινοι κοσμήτες περιτρέχουν τους τοίχους διαρθρώνοντας τις επιφάνειες και ορίζοντας τις τρεις αντίστοιχα ζώνες του ζωγραφικού διακόσμου. Στον τρούλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας με τέσσερις ολόσωμους αρχαγγέλους στο τύμπανο γύρω του. Την αψίδα κοσμούν η Παναγία με το Χριστό, όρθιοι μετωπικοί ιεράρχες και στην κατώτερη στενή ζώνη ο άγιος Γεώργιος σε πλαίσιο σαν φορητή εικόνα, έχοντας αριστερά και δεξιά του γονείς του σε μετάλλια. Τις καμάρες του σταυρού κοσμούν παραστάσεις από το Δωδεκάορτο (Γέννηση, Υπαπαντή, Βάπτιση, Βαϊφόρος, Ανάληψη, Πεντηκοστή, Ευαγγελισμός) και τους τοίχους μορφές στρατιωτικών αγίων και μαρτύρων. Ιδιαίτερη θέση στο εικονογραφικό πρόγραμμα κατέχουν ο άγιος Γεώργιος, ο αρχάγγελος Μιχαήλ και ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Ο άγιος Γεώργιος εικονίζεται άλλες τρεις φορές: στη Δέηση, πάνω από την είσοδο του κυρίως ναού, στο βορειοδυτικό διαμέρισμα και στο νότιο τοίχο του νοτιοδυτικού διαμερίσματος.

Οι τοιχογραφίες σε ορισμένα σημεία της αψίδας και της κάτω ζωγραφικής ζώνης του κυρίως ναού καλύπτονται και από δεύτερο στρώμα εικονογράφησης πιθανότατα του 13ου αιώνα. Δύο ή τρία ζωγραφικά στρώματα υπάρχουν και στο νάρθηκα, που έχει ταφικό χαρακτήρα, με κυρίαρχο θέμα τη Δευτέρα Παρουσία.

Στη νοτιοανατολική γωνία του νάρθηκα υπάρχει η επιγραφή δέησης του πρωτοσπαθάριου Ιωάννη. Η αναφορά ενός ανώτερου βυζαντινού αξιωματούχου είναι ιδιαίτερης σημασίας για την ιστόρηση της εκκλησίας αλλά και για το ρόλο της περιοχής ως διοικητικού κέντρου με έλεγχο στην ενδοχώρα του νησιού.

Επισκέψεις στο χώρο του μνημείου

Ο ναός τα έτη 2015-2018 ήταν ανοιχτός για το κοινό τους καλοκαιρινούς μήνες, υπό την επίβλεψη εθελοντών του Πολιτιστικού Συλλόγου Τραγαίας και σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.Κατά τον ίδιο τρόπο ήταν ανοιχτός και ο γειτονικός ναός του Ταξιάρχη στα Μονοίτσια (10 λεπτά απόσταση από το Διασορίτη).

Από το 2019 ο ναός είναι ανοιχτός τους καλοκαιρινούς μήνες με τη φροντίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Πηγές

• Ανωμερίτης Γιώργος (2009). Βυζαντινό πάρκο Τραγαίας Νάξου. Αθήνα: Εκδόσεις Μίλητος.
• Αχειμάστου-Ποταμιάνου Μυρτάλη (1989). "Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης" Βυζαντινή Τέχνη στην Ελλάδα: Νάξος. Αθήνα: Εκδόσεις Μέλισσα.
• Αχειμάστου-Ποταμιάνου Μυρτάλη (2016). Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης της Νάξου: οι τοιχογραφίες του 11ου αιώνα. Αθήνα: Υπουργείο πολιτισμού και αθλητισμού.
• Δημητροκάλλης Γεώργιος (1972). "Ο ναός του Αγίου Γεωργίου Διασορίτου εν Τραγαία" Ναξιακό Μέλλον Νο 162(10/2/1954) σελίδα 6.
• Δημητροκάλλης Γεώργιος (2000). Βυζαντινή ναοδομία στη Νάξο.
• Μαστορόπουλος Γεώργιος Στυλ. (2005). "Νάξος" το άλλο κάλλος. Αθήνα: Ελληνικές Ομοιογραφικές Εκδόσεις.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Agios Georgios Diasoritis (Naxos) στο Wikimedia Commons