Άισλεμπεν
Συντεταγμένες: 51°31′00″N 11°33′00″E / 51.516667°N 11.55°E
To Άισλεμπεν είναι μια γερμανική πόλη στο ομόσπονδο κρατίδιο της Σαξoνίας-Άνχαλτ. Είναι γνωστή ως η γενέτειρα του Μαρτίνου Λούθηρου, προς τιμήν του οποίου από το 1946 η επίσημη ονομασία της είναι Λούτερστατ Άισλεμπεν (γερμ. Lutherstadt Eisleben). Το 2015 η πόλη είχε πληθυσμό 24.198 κατοίκων. Βρίσκεται επί της σιδηροδρομικής γραμμής Χάλλε-Κάσσελ.
| Άισλεμπεν | |
|---|---|
 |   |
| Βασικές πληροφορίες | |
| Χώρα: | Γερμανία |
| Δήμαρχος: | Carsten Staub |
| Πληθυσμός: | 22.639[1] |
| Υψόμετρο: | 114 |
| Τηλ. κωδικός: | 03475, 034773 και 034776 |
| Ταχ. κώδικας: | 06295 |
| Πιν. κυκλοφορίας: | MSH |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 | |
| Όρια ευρύτερης διοικητικής οντότητας | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
| Λουθηρανικά Μνημεία στο Έισλεμπεν και τη Βιτεμβέργη | |
|---|---|
| Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ. | |
 | |
| Χώρα μέλος |  Γερμανία |
| Κριτήρια | Πολιτιστικά: iv, vi |
| Ταυτότητα | 783 |
| Περιοχή | 0,20 εκτάρια με περιβάλλουσα περιοχή 1,93 εκτάρια |
| Ιστορικό εγγραφής | |
| Εγγραφή | 1996 (20 συνεδρίαση) |
Το Άισλεμπεν διαιρείται στην παλιά πόλη (Άλτστατ) και τη νέα (Νόιστατ), η δεύτερη εκ των οποίων χτίστηκε για τους ανθρακωρύχους του Άισλεμπεν τον 14ο αιώνα.
Το Άισλεμπεν ήταν η πρωτεύουσα της περιφέρειας Μάνσφελντερ Λαντ και είναι η έδρα του συλλογικού δήμου Λούτερστατ Άισλεμπεν.[2][3]
Ιστορία Επεξεργασία
Το Άισλεμπεν αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 997 ως μια αγορά αποκαλούμενη Ισλεμπία,[4] και το 1180 ως μια πόλη. Οι κόμηδες του Μάνσφελντ κυβέρνησαν την περιοχή μέχρι τον 18ο αιώνα. Την περίοδο της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, ο Κόμης Χόγιερ ΣΤ' του Μάνσφελντ-Βόρντερορτ (1477-1540) παρέμεινε πιστός στην Καθολική πίστη, αλλά οι Μίτελορτ και Χίντερορτ της οικογένειάς του πήραν το μέρος του Μαρτίνου Λουθήρου, ο οποίος πέθανε στο Άισλεμπεν. Ο Γερμανικός Πόλεμος των Χωρικών κατέστρεψε την περιοχή, περίπου έναν αιώνα πριν από τον Τριακονταετή Πόλεμο. Ο Κόμης Αλβέρτος Ζ' του Μάνσφελντ-Χίντερορτ (1480-1560) υπέγραψε την Προτεσταντική Ομολογία του Άουγκσμπουργκ το 1530 και εντάχθηκε στην Ένωση του Σμαλκάλντεν, μια αμυντική συνομοσπονδία από Προτεστάντες πρίγκιπες που τελικά έχασε στον Σμαλκαλντενικό Πόλεμο για τη Σαξονία από τις δυνάμεις του Αυτοκράτορα Κάρολου Ε' αλλά κέρδισε την αναγνώριση του Λουθηρανισμού ως επίσημη θρησκεία της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, επιτρέποντας στους πρίγκιπες να ορίσουν την επίσημη θρησκεία εντός των εδαφών τους.[5][6]
Μετά την Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ το 1555 η Κόμισσα του Μάνσφελντ, Άγκνες φον Μάνσφελντ-Άισλεμπεν (μία Προτεστάντισσα κανονική μοναχή στο Αββαείο του Γκέρεσχαϊμ στα ανατολικά) προσηλύτισε τον Γκέμπχαρντ Τρούχσες φον Βάλντμπουργκ, Αρχιεπίσκοπο Εκλέκτορα της Κολωνίας, στον Καλβινισμό. Ο γάμος τους και η κήρυξη της θρησκευτικής ισότητας σε όλη τη γη του, πυροδότησαν άλλον ένα γύρο θρησκευτικού πολέμου, τον Πόλεμο της Κολωνίας. Το ζευγάρι τράπηκε σε φυγή πολλές φορές μέσω διαφόρων γερμανικών κρατών, προτού ο Γκέμπχαρντ παραιτηθεί από τις αξιώσεις του το 1588. Πέθανε και τάφηκε στο Στρασβούργο το 1601, έχοντας αποτύχει στην προσπάθειά του να προάγει το εκλεκτοράτο του σε δυναστεία. Η κυρία του (που δεν μπόρεσε να επιστρέψει στο μοναστήρι) τέθηκε υπό την προστασία των Δουκών της Βυρτεμβέργης και πέθανε το 1601, κλείνοντας το κεφάλαιο του κλάδου Μίτελορτ.[7]
Το 1574 οι επιζώντες Κόμηδες του Μάνσφελντ Χάνς Χόιερ, Χάνς Γκέοργκ, Χάνς Άλμπρεχτ και Μπρούνο συνήψαν συμφωνία με τον Εκλέκτορα της Σαξονίας για την αποπληρωμή των μεγάλων χρεών της οικογένειας, αλλά κάποιες περιουσίες χάθηκαν το 1579 ούτως ή άλλως. Ο κλάδος των Χίντερορτ της οικογένειας εξοντώθηκε το 1666, αλλά η γραμμή Μάνσφελντ-Φόρντερορτ κράτησε μέχρι το 1780, όταν και αυτή αφανίστηκε και το Άισλεμπεν ήρθε άμεσα υπό τον έλεγχο του Εκλεκτοράτου της Σαξονίας. Μετά τη λήξη των Ναπολεόντειων Πολέμων, το Συνέδριο της Βιέννης απέδωσε το Άισλεμπεν στο Βασίλειο της Πρωσίας, το οποίο είχε από καιρό συμμαχήσει με τον Οίκο των Γουέλφων που κρατούσε το Δουκάτο του Μαγδεβούργου, και μετά την εκκοσμίκευση το 1680 υπάχθηκε στον Εκλέκτορα του Βρανδεμβούργου.[4][6]
Η Πρωσική Επαρχία της Σαξονίας έγινε μέρος της Ελεύθερης Πολιτείας της Πρωσίας μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποτέλεσε το σκηνικό των διενέξεων στη Δράση του Μαρτίου το 1921.
Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο το Άισλεμπεν έγινε μέρος του νέου κράτους της Σαξονίας-Άνχαλτ (με πρωτεύουσα το Μαγδεβούργο), μέρος της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ) μέχρι τη Γερμανική επανένωση το 1990.[4][6]
Την 6 Ιουνίου 1927 ο Αμερικανός αεροπόρος Κλάρενς Τσάμπερλιν προσγειώθηκε σε ένα χωράφι στα περίχωρα του Άισλεμπεν, ολοκληρώνοντας την πρώτη υπερατλαντική πτήση με επιβάτες (ο Τσαρλς Α. Λέβιν ήταν ο επιβάτης) και σπάζοντας το ρεκόρ απόστασης του Τσαρλς Λίντμπεργκ, που είχε επιτευχθεί μόλις δύο εβδομάδες νωρίτερα στο Παρίσι.
Χέλφτα Επεξεργασία
,_houses_for_the_nuns.jpg)
Οι Κόμηδες του Μάνσφελντ το 1229 δώρισαν ένα μοναστήρι για τις γυναίκες στα εδάφη του κάστρου τους και αργότερα έχτισαν ένα ξεχωριστό μοναστήρι στο Χέλφτα κοντά στο Άισλεμπεν, που άνοιξε το 1258. Διοικούμενο είτε υπό το πρότυπο των Βενεδικτίνων ή των Κιστερκιανών, το Χέλφτα έγινε γνωστό για τις ισχυρές και μυστικιστικές ηγουμένες, όπως την Γερτρούδη του Χάκεμπορν, την Γερτρούδη τη Μεγάλη και την Μεχτίλδη. Ωστόσο, ο Δούκας Άλμπρεχτ της Βρουνσβίκης κατέστρεψε τη μονή το 1342. Ξαναχτίστηκε το επόμενο έτος και μερικές φορές αποκαλούταν ως η «Βασίλισσα των Γερμανικών Μοναστηριών». Έκλεισε το 1524, κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών πολέμων που μερικές φορές σχετίζονταν με τον Μαρτίνο Λουθήρο, αλλά επαναλειτούργησε σε μικρότερη κλίμακα μέχρι το 1542, όταν εκκοσμικεύτηκε και ήρθε στον έλεγχων των τοπικών χωρικών. Το 1712 έγινε αγρόκτημα διοικούμενο από την Πρωσική πολιτεία και τα κτίρια επαναχρησιμοποιήθηκαν αναλόγως. Το 1950 η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας το μετέτρεψε σε οπωρώνα. Το 1994 μετά την Γερμανική Επανένωση η Καθολική Επισκοπή του Μαγδεβούργου αγόρασε την ιδιοκτησία με χρήματα από δωρεές από όλο τον κόσμο και σύντομα άρχισε τις εργασίες αποκατάστασης. Οι Κιστερκιανές μοναχές από το Ζέλιγκενταλ της Βαυαρίας μετακόμισαν στο μοναστήρι από το 1999.[8] Από το 2006 το Χέλφτα βρίσκεται στο νότιο τμήμα μιας μεγάλης Ευρωπαϊκής πολιτιστικής διαδρομής, της Ρομανικής Οδού.[2][4]
Ο Μαρτίνος Λούθηρος Επεξεργασία
Ο Προτεστάντης μεταρρυθμιστής Μαρτίνος Λούθηρος γεννήθηκε στο Άισλεμπεν στις 10 Νοεμβρίου 1483. Ο πατέρας του, Χανς Λούθηρος, ήταν ένας ανθρακωρύχος όπως και πολλοί άλλοι στο Άισλεμπεν. Η οικογένειά του μετακόμισε στο Μάνσφελντ όταν ήταν μόλις ενός έτους και έζησε στη Βιτεμβέργη το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Φαινομενικά τυχαία ο Λούθηρος κήρυξε το τελευταίο του κήρυγμα και πέθανε στο Άισλεμπεν το 1546.
Το Άισλεμπεν μερίμνησε για τη διατήρηση των Λουθηρανικών μνημείων ήδη από το 1689, και πρωτοστάτησε στον «πολιτιστικό τουρισμό». Ο Δανός ποιητής Χανς Κρίστιαν Άντερσεν ήρθε στο Έισελμπεν ενώ ερευνούσε τους Λουθηρανικούς συνδέσμους ταξιδεύοντας μέσα από τη Σαξονία και την Οροσειρά Χαρζ το 1831.[9]
Το 1997 το «Σπίτι Γέννησης» και το «Σπίτι Θανάτου» του Λούθηρου στο Άισλεμπεν χαρακτηρίστηκαν ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς μαζί με τις Λουθηρανικές τοποθεσίες στη Βιτεμβέργη. Ο Λούθηρος είχε βαπτιστεί στην Εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου στο Άισλεμπεν, ενώ εκφώνησε τα τελευταία του κηρύγματα στην Εκκλησία του Αγ. Ανδρέα, με τις δύο αυτές εκκλησίες να λειτουργούν ως σήμερα.[10][11]
Ιστορικός Πληθυσμός Επεξεργασία
Ο πληθυσμός έχει μειωθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 λόγω υπογεννητικότητας και μεταναστεύσεων,[12] αν και η δημοτική περιοχή έχει επεκταθεί αρκετές φορές από τη συγχώνευσή της με τις γειτονικές περιοχές.[13]
| Έτος | 1964 | 1971 | 1981 | 1989 | 1995 | 2000 | 2002 | 2004 | 2006 | 2008 |
| Κάτοικοι* | 44.773 | 41.682 | 37.330 | 35.374 | 31.882 | 29.526 | 28.848 | 28.040 | 27.037 | 26.190 |
| Έτος | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
| Κάτοικοι* | 25.489 | 25,380 | 24,384 | 24,284 | 24,346 | 24,198 |
* πληθυσμός κατά την 31η Δεκεμβρίου, εκτός από το 1964-1981: απογραφή
Αξιοσημείωτοι άνθρωποι της πόλης Επεξεργασία
- Γερτρούδη η Μεγάλη (1256-1301), μυστικίστρια, Αγία της Καθολικής Εκκλησίας
- Μαρτίνος Λούθηρος (1483-1546), μεταρρυθμιστής, συγγραφέας και καθηγητής θεολογίας
- Γιοχάνες Αγκρικόλα (1494-1566), μεταρρυθμιστής
- Μίχαελ Τόιμπερ (1524-1586), νομομαθής
- Κάσπαρ Συτζ (~ 1540-1594), Γερμανός ιστορικός
- Φρίντριχ Κένιγκ (1774-1833), εφευρέτης
- Λούντβιγκ Γκέγιερ (1779-1821), ζωγράφος, θεατρικός συγγραφέας και ηθοποιός
- Φρίντριχ Αύγουστος φον Κβένστεντ (1809-1889), γεωλόγος και παλαιοντολόγος
- Καρλ Φίσερ (1841-1906), εργάτης και συγγραφέας
- Μαξ Σνάιντερ (1875-1967), ιστορικός μουσικής
- Χέρμαν Λίντραντ (1896-1960), πολιτικός και υπουργός
- Έγκμπερτ Χάιεσεν (1913-1944), στρατιωτικός αξιωματικός της αντίστασης της 20ής Ιουλίου 1944
- Ούτε Στάρκε (γεννηθείσα το 1939), γυμνάστρια, θερινοί Ολυμπιακοί αγώνες 1960, 1964 και 1968
- Γκούντρουν Μπέρεντ (1955-2011), αθλήτρια στίβου
- Τόμας Λάνγκε (1964- ), δύο φορές Ολυμπιονίκης στην κωπηλασία
- Τιμο Χόφμαν (1974- ), πυγμάχος
Αδελφές πόλεις Επεξεργασία
Γουίκλιφστεντ Λάτεργουορθ, Ηνωμένο Βασίλειο, από το 2015
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022». (Γερμανικά) register of German municipalities (2022). Federal Statistical Office. 21 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ 2,0 2,1 Marion., Ebruy,· Heimatverein., Mansfelder (2002). Stadtführer Eisleben : zu Fuss durch eine tausendjährige Stadt. Eisleben: Mansfelder Heimatverein. ISBN 3000106170. 76718073.
- ↑ Sabine., Bree, (1996). Lutherstadt Eisleben Stadtführer (1. Aufl έκδοση). Thedinghausen: Verl. Communication und Techniques. ISBN 398049490X. 75769595.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Marion., Ebruy,· Heimatverein., Mansfelder (2002). Stadtführer Eisleben : zu Fuss durch eine tausendjährige Stadt. Eisleben: Mansfelder Heimatverein. ISBN 3000106170. 76718073.
- ↑ Spangenberg, Cyriacus (1572). Mansfeldische Chronica: Von Erschaffung und Austheilung der Welt, und insonderheit von der Graueschafft Mansfelt, und den alten und ersten Deutschen Königen und Fürsten, der Schwaben und Marckmannen, Cherusken, Francken und Sachsen. ... Petri.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Burkhard, Zemlin, (1996). Stadtführer Lutherstadt Eisleben (1. Aufl έκδοση). Bindlach: Gondrom Verl. ISBN 3811208330. 837979971.
- ↑ Ecke, Birk Karsten. «Die Grafen von Mansfeld und ihre Herrschaft – www.harz-saale.de» (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ Witt, Claudia. «The History Of The Convent Of Helfta». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2014.
- ↑ Ο Mogens Brøndsted, Sven Hakon Rossel, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (Ροδόπης, 1996), σελ. 141
- ↑ «Eisleben | Reformationsstädte Europas». reformation-cities.org. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ Ursel., Lauenroth, (2005). Lutherstadt Eisleben. [Leipzig]: Leipziger Verl.-Ges., Verl. für Kulturgeschichte und Kunst. ISBN 3910143768. 181496883.
- ↑ Στατιστική Landesamt Sachsen-Anhalt: Lutherstadt Eisleben – Landkreis Mansfeld-Südharz. Bevölkerungsstand (από το 1964) und Bevölkerungsbewegungen. Αρχειοθετήθηκε 2015-04-12 στο Wayback Machine. επικαιροποίηση 27 Ιουλίου 2016, statistik.sachsen-anhalt.de, ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2016.
- ↑ StBA: Änderungen bei den Gemeinden Deutschlands, siehe 2007 Αρχειοθετήθηκε 2018-08-29 στο Wayback Machine. (XLS; 369 kB), ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2016.