Άρης (μυθολογία)

θεός της ελληνικής μυθολογίας

Ο Άρης είναι ο Έλληνας θεός του πολέμου και ένας από τους Δώδεκα Ολύμπιους, γιος της Ήρας[1]. Πολλοί λένε πως είναι γιος και του Δία, αλλά ο μύθος λέει πως η Ήρα (Hera) έμεινε έγκυος με τον Άρη μυρίζοντας ένα λουλούδι που της έδωσε η θεά Ανθούσα.[2] Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις.

Θεός Άρης
Σύντροφος-οιΑφροδίτη, Οτρήρη, Ενυώ, Αερόπη, Άγραυλος η Νεότερη, Αλθαία, Κυρήνη, Αστυόχη, Αταλάντη, Βιστωνίς, Καλλιόπη, Χρύση, Δημονίκη, Αρπίνα, Πελοπία, Πυρήνη, Πρωτογένεια, Στερόπη, Τερείνη, Τερψιχόρη, Τρίτεια (μυθολογία), Ἀγχινόη, Φυλόνομη, Καλλιρρόη, Κριτοβούλη, Δωτίς, Ερύθεια και Αρμονία
ΓονείςΔίας και Ήρα

Στους μύθους ο Άρης εμφανίζεται πολεμοχαρής και προκλητικός, και εκπροσωπεί την παρορμητική φύση του πολέμου. Οι Έλληνες ήταν αμφίσημοι προς τον Άρη: αν και ενσωμάτωσε τη φυσική ανδρεία που είναι αναγκαία για την επιτυχία στον πόλεμο, ήταν μια επικίνδυνη δύναμη[3]. Ο Φόβος και ο Δείμος ήταν προσδεμένοι στο άρμα μάχης του.

Στην Ιλιάδα, ο πατέρας του, Δίας, του λέει ότι είναι ο πιο μισητός θεός γι' αυτόν[4]. Η αξία του ως θεός του πολέμου τοποθετείται είναι αμφίβολη, καθώς κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, ο Άρης ήταν στην πλευρά των ηττημένων, ενώ η Αθηνά, που συχνά απεικονίζεται στην ελληνική τέχνη ως κάτοχος Νίκης στο χέρι της, ευνόησε τους Έλληνες[3].

Ο Άρης παίζει σχετικά περιορισμένο ρόλο στην ελληνική μυθολογία όπως αντιπροσωπεύεται στη λογοτεχνική αφήγηση, αν και αναφέρονται οι πολλές ερωτικές σχέσεις του και οι άφθονοι απόγονοι του[5]. Όταν ο Άρης δεν εμφανίζεται στους μύθους, συνήθως αντιμετωπίζει ταπείνωση[6]. Είναι γνωστός ως εραστής της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα, που ήταν παντρεμένη με τον Ήφαιστο, θεό της χειροτεχνίας. Η πιο διάσημη ιστορία που σχετίζεται με τον Άρη και την Αφροδίτη τους δείχνει να εκτίθενται μέσω μίας έξυπνης συσκευής του αδικημένου συζύγου της[7].

Χάρη στον γιο του τον Οινόμαο από τη Στερόπη, ο Άρης έγινε πρόγονος ονομαστών προσώπων, όπως του Ατρέα, του Θυέστη, του Αγαμέμνονα, του Μενέλαου, του Αίγισθου, του Ορέστη, της Ηλέκτρας, του Πυλάδη, του Πιτθέα, του Θησέα, του Ιππόλυτου, της Ιφιγένειας, του Δημοφώντα, του Ακάμαντα, του Ευρυσθέα, του Αμφιτρύωνα, της Αλκμήνης, του Ιόλαου, του Ηρακλή, της Αδμήτης, του Κοπρέα, του Αλκάθοου και του Αία του Τελαμώνιου.

Από την κόρη του Αρμονία έγινε πρόγονος των απόγονων του Κάδμου, οι οποίοι είναι ο θεός Διόνυσος, το τέρας Σφίγγα και ονομαστά πρόσωπα, όπως η Σεμέλη-Θυώνη, η Ινώ-Λευκοθέα, ο Πενθέας, ο Ακταίωνας, ο Μελικέρτης-Παλαίμονας, ο Λάιος, ο Οιδίποδας, ο Οινοπίωνας, ο Στάφυλος, ο Θόας και ο Άνιος.

Από τον Θέστιο ο Άρης έγινε πρόγονος της Αλθαίας, της Λήδας, του Μελέαγρου, της Δηιάνειρας, του Τυδέα, του Διομήδη, της Ωραίας Ελένης, της Κλυταιμνήστρας, των Διοσκούρων και του Αμφιάραου. Από τον Φλεγύα ήταν πρόγονος του θεού Ασκληπιού.

Ετυμολογία Επεξεργασία

Η αρχαιότερη μορφή τού θεωνυμίου Ἄρης συναντάται στη Γραμμική Β΄ με τον τύπο a-re = Ἄρει (τύπος δοτικής). Η ετυμολογική προέλευση δεν είναι επιβεβαιωμένη· συνήθως προτείνεται η σύνδεση με το αρχ. ἀρή/ἀρά «κατάρα, καταστροφή» ή με το αρχ. ἄρος «βοήθεια, όφελος», αν και αρκετοί θεωρούν πιθανή την προελληνική του αρχή[8]. Δεν σχετίζεται ετυμολογικά με το αντίστοιχο λατινικό Mars, -tis.

Χαρακτήρας και παραδόσεις Επεξεργασία

Το έργο του Άρη είναι καθορισμένο από την εποχή του Ομήρου. Ο χαρακτήρας του στον Όμηρο και τους άλλους ποιητές δεν είναι πολυσύνθετος όπως άλλων θεών (Απόλλων, Διόνυσος). Οι παραδόσεις περιορίζονται σε μερικούς σύντομους μύθους. Κατά την κοινή παράδοση ήταν γιος του Δία και της Ήρας γεννημένος στις ουράνιες εκτάσεις, από μητέρα της οποίας η διάθεση για φιλονικίες συμβολίζει τις ατμοσφαιρικές ταραχές. Σπάνια αποκαλείται γιος της Ενυούς η οποία συνηθέστερα είναι κόρη του, τροφός ή σύντροφός του. Είναι κυρίως πολεμικός θεός και το όνομά του είναι συνώνυμο του πολέμου. Έχει τον οπλισμό και το ύφος των ηρώων της εποποιίας, και μάχεται με βιαιότητα, κάτι που είναι μόνο δικό του χαρακτηριστικό. Συνήθως μάχεται πεζός σπάζοντας με την ορμή του τα άρματα και ανατρέποντας τα τείχη. Άλλες φορές είναι σε άρμα με δύο (Δείμος και Φόβος) ή τέσσερις μεγαλοπρεπείς ίππους (παιδιά του Βορέα και της Ερινύας) (Φόβος, Αίθωνας, Φλόγιος και Κόναβος όπως τους ονομάζει ο Κόιντος ο Σμυρναίος).

Ο Άρης, σύμφωνα με τους ποιητές, έχει πελώριο σώμα (όταν έπεσε από το κτύπημα μιας πέτρας που του πέταξε η Αθηνά κάλυψε εννιά πλέθρα γης), είναι ισχυρός και ορμητικός. Στη μάχη ορμά μαινόμενος με τρομακτικά μάτια. Κραυγάζει δυνατά όσο εννέα ή δέκα χιλιάδες άνθρωποι που πολεμούν. Στη μανία του είναι ακόρεστος στο αίμα και στη σφαγή. Αδιαφορεί για το δίκαιο και δεν αναγνωρίζει κανένα νόμο. Κατά τον Τρωικό πόλεμο βοηθά τους Τρώες αν και είχε υποσχεθεί να βοηθήσει τους Αχαιούς στην Ήρα και την Αθηνά, για αυτό υβρίζεται από την Αθηνά σαν αλλοπρόσαλλος. Η πολεμική του μανία τον κάνει μισητό ακόμη και στο Δία.

Λατρεία Επεξεργασία

Αν και λάμβανε περιστασιακά θυσίες από στρατεύματα που πήγαιναν στον πόλεμο, ο θεός είχε επίσημο ναό και λατρεία σε λίγες μόνο τοποθεσίες[9] και η νυχτερινή θυσία ενός σκύλου στον Ενυάλιο στη Σπάρτη φαίνεται πως αφομοιώθηκε στη λατρεία του Άρη[10]. Ανατολικά της Σπάρτης, περιγράφεται πως υπήρχε αρχαϊκό άγαλμα του αλυσοδεμένου Άρη, για να δείξει ότι το πνεύμα του πολέμου και η νίκη πρέπει να φυλάσσονται στην πόλη[11].

Ο ναός του Άρη στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας, (5ος αι. ΠΚΕ), τον οποίο είδε ο Παυσανίας τον 2ο αιώνα, μετακινήθηκε εκεί επί εποχής Αυγούστου. Ουσιαστικά, ήταν ένας ρωμαϊκός ναός αφιερωμένος στον Άρη του Αυγούστου[9]. Δεύτερος ναός του Άρη βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Μητρόπολης, στη δυτική Τουρκία[12].

Ακόλουθοι Επεξεργασία

Ο Δείμος και ο Φόβος είναι οι ακόλουθοί του στον πόλεμο[13]. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν παιδιά του, που γεννήθηκαν από την Αφροδίτη[14]. Η Έρις, η θεά της διαφωνίας, ή η Ενυώ, η θεά του πολέμου, της αιματοχυσίας και της βίας, θεωρείτο αδελφή και σύντροφος του βίαιου Άρη[15]. Σε τουλάχιστον μια παράδοση, ο Ενυάλιος, ένα άλλο όνομα για τον Άρη, ήταν ο γιος της Ενυούς[16].

Ο Άρης συνοδεύεται επίσης από τον Κυδοιμό, τον δαίμονα της μάχης, τις Μάχες, τις Υσμίνες (πράξεις ανθρωποκτονίας), τον Πόλεμο, δευτερεύουσα θεότητα του πολέμου ή απλά επίθετο του Άρη και την κόρη του Πολέμου, την Αλαλά, θεά-προσωποποίηση της ελληνικής πολεμικής κραυγής, το όνομα της οποίας χρησιμοποιεί ο Άρης ως δική του πολεμική κραυγή. Η αδελφή του Άρη Ήβη φέρεται, επίσης, να του προετοιμάζει λουτρά. Σύμφωνα με τον Παυσανία, οι ντόπιοι κάτοικοι της Θεράπνης, Σπάρτη, αναγνώρισαν τη Θηρώ ως θεραπαινίδα του Άρη.[17].

Ομηρικά έπη Επεξεργασία

Σύμφωνα με τον Όμηρο, στη ραψωδία Θ της Οδύσσειας ο Ήφαιστος ανακαλύπτει τον Άρη με την Αφροδίτη και απλώνει τα δίχτυα [18], ενώ στη ραψωδία Ε της Ιλιάδας ο Δίας δεν κρύβει την οργή του κατά του Άρη και του λέει ότι είναι ο πιο μισητός θεός [19].

Τέκνα Επεξεργασία

Γκαλερί Επεξεργασία

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Hesiod, Theogony 921 (Loeb Classical Library https://books.google.com/books?id=lnCXI9oFeroC&dq=Ares+intitle%3Atheogony+inauthor%3Ahesiod&q=%22she%2C+mingling+in+love%22+Ares#v=snippet&q=%22she%2C%20mingling%20in%20love%22%20Ares numbering]); Ιλιάδα, 5.890–896. Αντίθετα ο αντίστοιχος ρωμαϊκός Μαρς γεννήθηκε από την Ήρα σύμφωνα με τον Οβίδιο (Fasti 5.229–260).
  2. «Άρης». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2023. 
  3. 3,0 3,1 Burkert, Greek Religion, σ. 169.
  4. Ιλιάδα 5.890–891.
  5. Hansen, Classical Mythology, σσ. 113–114; Burkert, Greek Religion, σ. 169.
  6. Hansen, Classical Mythology, σσ. 113–114.
  7. Hansen, Classical Mythology, σσ. 113–114.
  8. Chantraine P., 19992: Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Paris: Klincksieck· Harper D., 2001-19: Online etymological dictionary, in loc.·Beekes R.S.P., 2010: Etymological Dictionary of Greek. Leiden, Boston: Brill.
  9. 9,0 9,1 Burkert, Greek Religion, σ. 170.
  10. «Ares». academic.eb.com/levels/collegiate/article/9344. Britannica Academic, Encyclopædia Britannica. 10 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2017. 
  11. Παυσανίας, 3.15.7.
  12. «City of mother goddess opens to tourism». Hurriyet Daily News. August 21, 2014. http://www.hurriyetdailynews.com/city-of-mother-goddess-opens-to-tourism--70668. Ανακτήθηκε στις January 27, 2018. 
  13. Ιλιάδα 4.436f, και 13.299f,επίσης Ησιόδου Ασπίδα Ηρακλέους 191, 460 και Quintus Smyrnaeus, 10.51.
  14. Ησιόδου, Θεογονία 934f.
  15. Wolfe, Jessica (2005). «Spenser, Homer, and the mythography of strife». Renaissance Quarterly 58: 1220+. http://link.galegroup.com/apps/doc/A141260392/GPS?u=nm_p_losalamos&xid=ab4996a1. [νεκρός σύνδεσμος]
  16. Eustathius on Homer, 944
  17. Παυσανίας, 3. 19. 7-8
  18. «Οδύσσεια/θ - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Όμηρος - ραψωδία Θ, 292 από βικιθήκη - «δεῦρο, φίλη, λέκτρονδε, τραπείομεν εὐνηθέντε· οὐ γὰρ ἔθ' Ἥφαιστος μεταδήμιος, ἀλλά που ἤδη οἴχεται ἐς Λῆμνον μετὰ Σίντιας ἀγριοφώνους.». Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2023. 
  19. «Ιλιάς/Ε - Βικιθήκη». el.wikisource.org. ραψ. Ε 888 Τὸν δ’ ἄρ’ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς.«μή τί μοι ἀλλοπρόσαλλε παρεζόμενος μινύριζε.ἔχθιστος δέ μοί ἐσσι θεῶν οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν·. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2023. 
  20. Γενεαλογικό Δέντρο των Ολύμπιων Θεών που βασίζεται στη Θεογονία του Ησίοδου .
  21. Σύμφωνα με τον Όμηρο, Ιλιάδα 1.570–579, 14.338, Οδύσσεια 8.312, Ο Ήφαιστος ήταν γιος της Ήρας και του Δία, Gantz, σελ. 74.
  22. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, Θεογονία 927–929, Ο Ήφαιστος γεννήθηκε μόνο από την Ήρα χωρίς πατέρα, Gantz, σελ. 74.
  23. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, Θεογονία 886–890, για τα παιδιά του Διός από τις επτά συζύγους του, η Αθηνά ήταν κόρη του Δία και της Μήτις. Ο Δίας εμπόδισε τη Μήτι να γεννήσει και την κατάπιε αλλά το παιδί εκείνο ήταν η Αθηνά η οποία γεννήθηκε τελικά από το κεφάλι του. ", Gantz, σελ. 51–52, 83–84.
  24. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, Θεογονία 183–200, Η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό που δημιούργησαν τα γεννητικά όργανα του Ουρανού, Gantz, σελ. 99–100.
  25. Σύμφωνα με τον Όμηρο, Η Αφροδίτη ήταν κόρη του Διός (Ιλιάδα 3.374, 20.105; Οδύσσεια 8.308, 320) και της Διώνης(Ιλιάδα 5.370–71), Gantz, σελ. 99–100.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία