Έγκον Βέλες
Ο Έγκον Γιόζεφ Βέλες (Egon Josef Wellesz, Βιέννη 21 Οκτωβρίου 1885 – Οξφόρδη 9 Νοεμβρίου 1974) ήταν αυστριακής καταγωγής Βρετανός συνθέτης και μουσικολόγος του 20ού αιώνα, με σημαντική προσφορά στη μελέτη της Βυζαντινής μουσικής.
| Έγκον Βέλες | |
|---|---|
_1927_%C2%A9_Georg_Fayer_(1892%E2%80%931950).jpg) | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Egon Wellesz (Γερμανικά) |
| Γέννηση | 21 Οκτωβρίου 1885[1][2][3] Βιέννη |
| Θάνατος | 9 Νοεμβρίου 1974[1][2][3] Οξφόρδη |
| Τόπος ταφής | Κεντρικό Νεκροταφείο της Βιέννης |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αυστρία Ηνωμένο Βασίλειο |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο της Βιέννης |
| Ιδιότητα | συνθέτης[4], μουσικολόγος, διδάσκων πανεπιστημίου και βυζαντινολόγος |
| Σύζυγος | Emmy Wellesz (από 1908) |
| Συγγενείς | Karl Friedrich Pollaczek (γαμπρός)[5] |
| Είδος τέχνης | όπερα, συμφωνία και κλασική μουσική |
| Βραβεύσεις | Διοικητής του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, Χρυσός Μεγαλόσταυρος της Τιμής για τις υπηρεσίες στην Δημοκρατία της Αυστρίας, Τάγμα του Αγίου Γρηγορίου του Μέγα, Μουσικό βραβείο της πόλης της Βιέννης (1953) και Αυστριακή διάκριση για την επιστήμη και τη τέχνη (1971) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία
Παρόλο που, και οι δύο γονείς του Βέλες ήσαν Ούγγροι χριστιανοί, είχαν εβραϊκή καταγωγή. Ωστόσο, ανατράφηκε ως προτεστάντης και, αργότερα, ασπάστηκε τον καθολικισμό. Σπούδασε στη Βιέννη με τον περίφημο Άρνολντ Σένμπεργκ -πιθανόν ήταν ο πρώτος ιδιωτικός μαθητής του-, καθώς και με τον Γ. Άντλερ (Guido Adler), ιδρυτή του μουσικολογικού ινστιτούτου στη Βιέννη και σημαντικό στέλεχος του αυστριακού Denkmaler. Αυτές οι διπλές επιρροές διαμόρφωσαν μεγάλο μέρος της μουσικής και ακαδημαϊκής σκέψης του. Το 1913, ο Βέλες ξεκίνησε αυτό που θα γινόταν το, δια βίου, ενδιαφέρον του για τα μουσικά δρώμενα του Βυζαντίου.
Ο Βέλες εγκατέλειψε την πατρίδα του για την Αγγλία, μετά την προσάρτησή της στη ναζιστική Γερμανία, αλλά βρέθηκε αρχικά στο Άμστερνταμ όπου, τυχαία, άκουσε το ορχηστρικό κομμάτι Prosperos Beschwörungen, υπό τη διεύθυνση του Μ. Βάλτερ (Bruno Walter). [6] Στην Αγγλία εισήλθε -τυπικά- ως εχθρός αλλοδαπός, με προορισμό το στρατόπεδο του Hutchinson στη Νήσο του Μαν, αλλά κέρδισε την ελευθερία του, το 1943, χάρη στη διαμεσολάβηση του Η. C. Colles, κύριου μουσικοκριτικού της εφημερίδας The Times. [7] Ο Βέλες έγινε γνωστός περισσότερο για την εκτεταμένη επιστημονική συνεισφορά του, στη μελέτη της βυζαντινής μουσικής. Αυτές οι εργασίες τού απέφεραν ένα επίτιμο διδακτορικό από την Οξφόρδη (όπου δίδαξε αργότερα), το 1932. Επίσης, έγραψε διάφορες μελέτες, όπως για τον Σένμπεργκ (Schönberg, 1921) και το Die neue Instrumentation (1928-9). [8] Τελευταία, το ενδιαφέρον για τα έργα του Βέλες έχει αναθερμανθεί. [9]
Μουσική και μουσικολογικά στοιχεία Επεξεργασία
Τα έργα του Βέλες ανέρχονται σε, τουλάχιστον, 112 με αριθμούς opus, καθώς και περίπου 20 έργα χωρίς αριθμό opus. Έγραψε συνολικά εννέα συμφωνίες και ίδιο αριθμό κουαρτέτων εγχόρδων. Άλλες συνθέσεις του περιλαμβάνουν όπερες, μία από τις οποίες (Die Bakchantinnen) αναθεωρήθηκε και ηχογραφήθηκε πριν από λίγα χρόνια. Επίσης, ένα οκτέτο με την ίδια οργανοθεσία που είχε ο Σούμπερτ στο δικό του, κοντσέρτα για πιάνο και βιολί (ένα από το καθένα) και μια σουίτα για βιολί και ορχήστρα.
Στυλιστικά, τα πρώτα έργα του μοιάζουν με εκείνα του Ε. Κρένεκ (Ernst Krenek), σε «τραχύ» αλλά αναγνωρίσιμο τονικό ύφος. Υπάρχει μια σαφής δεύτερη περίοδος, γύρω από την εποχή των δύο πρώτων συμφωνιών (1940), όπου η μουσική του έχει κάτι από τον ήχο του Μπρούκνερ -στις συμφωνίες, μερικές φορές, με ίσο εύρος, [10] αν και με την αίσθηση και τις αρμονίες του 20ού αιώνα- αλλά μετά την τέταρτη συμφωνία του, η μουσική του είναι πιο αόριστη στον χαρακτήρα, με τις σειριακές τεχνικές που χρησιμοποιούνται. Αυτό το ιδίωμα είναι σταθερό, αλλά με υπαινιγμούς τονικότητας, όπως μπορεί κανείς να ακούσει στο όγδοο κουαρτέτο του.
Κυριότερα έργα Επεξεργασία
Σκηνική μουσική Επεξεργασία
- Το Θαύμα της Αρτέμιδος, μπαλέτο (1914-7)
- Η Πριγκίπισσα Τζιρνάρα (1919-20)
- Περσικό Μπαλέτο (1920)
- Ο Αχιλλέας στη Σκύρο, μπαλέτο (1921)
- Η Θυσία του Κατάδικου, σκηνικό δράμα (1924-5)
- Οι Βάκχες, δίπρακτη όπερα (1931)
Χορωδία Επεξεργασία
- Τρία Μικτά Χορωδιακά (1930)
- Πέντε Μικρά Ανδρικά Χορωδιακά (1932)
- Λειτουργία σε Φα Ελάσσονα (1934)
- Κάρολ, για γυναικεία χορωδία (1944)
- Μικρή Λειτουργία σε Σολ Μείζονα (1958)
- Αλληλούια, για σοπράνο ή τενόρο σόλο (1958)
- Laus Nocturna (1962)
- Εορταστικό Πρελούδιο, πάνω σε ένα Βυζαντινό δοξαστικό, για χορωδία και εκκλησιαστικό όργανο (1966)
Ορχήστρα Επεξεργασία
- Ηρωικό Τραγούδι, συμφωνικός πρόλογος για μεγάλη ορχήστρα (1905)
- Σουίτα (1913)
- Στη Μέση της Ζωής, καντάτα για σοπράνο, χορωδία και ορχήστρα (1931-2)
- Κοντσέρτο για πιάνο (1933)
- Amor Timido, άρια για σοπράνο και μικρή ορχήστρα (1933)
- Τραγούδι του Κόσμου, για σοπράνο και ορχήστρα (1936-8)
- Ζωή, Όνειρο και Θάνατος, για άλτο και ορχήστρα (1936-7)
- Κοντσέρο για βιολί (1961)
- Όραμα, για σοπράνο και ορχήστρα (1966)
- Ντιβερτιμέντο (1969)
Επίσης, 9 συμφωνίες, η 1η το 1945, η 9η το 1970-1
Μουσική Δωματίου Επεξεργασία
- ’Αγιο Τραγούδι, για φωνή τραγουδιστή, βιολί, βιόλα και πιάνο (1918-9)
- Σονάτα για βολοντσέλο σόλο (1920)
- Δύο Κομμάτια, για κλαρινέτο και πιάνο (1922)
- Σονάτα για βιολί σόλο (1923)
- Σουίτα για βιολί και ορχήστρα δωματίου (1924)
- Σουίτα για βιολοντσέλο σόλο (1924)
- Σουίτα για φλάουτο σόλο (1937)
- Η Μολύβδινη Ηχώ και η Χρυσή Ηχώ, καντάτα για σοπράνο, κλαρινέτο, βιολοντσέλο και πιάνο (1944)
- Οκτέτο για κλαρινέτο, φαγκότο, κόρνο, δύο βιολιά, βιόλα, βιολοντσέλο και κοντραμπάσο (1948-9)
- Σουίτα για φλάουτο, όμποε, κλαρινέτο, κόρνο και φαγκότο (1954)
- Σουίτα για κλαρινέτο σόλο (1956)
- Σουίτα για όμποε σόλο (1956)
- Σουίτα για φαγκότο σόλο (1957)
- Φανφάρα για κόρνο σόλο (1957)
- Κουιντέτο για κλαρινέτο, δύο βιολιά, βιόλα και βιολοντσέλο (1959)
- Τριο εγχόρδων (1962)
- Ραψωδία για βιόλα σόλο (1962)
- Παρτίτα προς Τιμήν του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, για εκκλησιαστικό όργανο (1965)
- Πρελούδιο για βιόλα σόλο (1971)
Επίσης, 9 κουαρτέτα εγχόρδων, το 1ο το 1912, το 9ο το 1966
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb121616462. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Egon-Joseph-Wellesz. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Γαλλικά, Ολλανδικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά) Musicalics. 85617. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2022.
- ↑ Georg Gaugusch: (Γερμανικά) d:Q65932631. Amalthea Signum Verlag. Βιέννη. 2016. σελ. 2609. ISBN-13 978-3-85002-773-1. ISBN-10 3-85002-773-2.
- ↑ https://web.archive.org/web/20070927185910/http://www.americansymphony.org/dialogues_extensions/2001_02season/2001_12_5/wellesz.cfm
- ↑ http://www.amandaholden.org.uk/egon-wellesz/
- ↑ ΠΛΜ
- ↑ http://www.musicweb-international.com/wellesz/third.htm
- ↑ http://www.musicweb-international.com/wellesz/wellesz.htm
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
- Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
- Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
- Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
- Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» (ΠΛΜ), έκδοση 1991, τόμος 13, σ. 436
- Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
- Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)