Όθων Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Ο Όθων Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Otto IV. von Braunschweig, 1175 - 19 Μαΐου 1218) μέλος του Οίκου των Γουέλφων ήταν διεκδικητής Βασιλείς της Γερμανίας (1198 - 1208), Βασιλιάς της Αρλ (1208 - 1215) και Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1209 - 1215). Ο Όθων Δ΄ ήταν ο μοναδικός Γερμανός βασιλιάς που προκάλεσε την οργή του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ και αφορίστηκε (1210). Ο Όθων Δ΄ ήταν τρίτος γιος του δούκα της Βαυαρίας και της Σαξονίας Ερρίκου του Λέοντα και της Ματθίλδης της Αγγλίας.[1] Η ακριβής ημερομηνία που γεννήθηκε δεν είναι γνωστή, μεγάλωσε στην αυλή του παππού του από μητέρα Ερρίκου Β΄ της Αγγλίας, εκεί έμαθε τέλεια Γαλλικά και Γερμανικά.[2][3]
| Όθων Δ΄ | |
|---|---|
 Απεικόνιση του Όθωνα Δ΄ του 19ου αι. | |
| Περίοδος | 1209 - 1215 |
| Στέψη | 21 Οκτωβρίου 1209 Ρώμη, Ιταλία |
| Προκάτοχος | Ερρίκος ΣΤ΄ της Γερμανίας |
| Διάδοχος | Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν |
Βασιλιάς των Ρωμαίων | |
| Περίοδος | 1198 - 1209 |
| Στέψη | 12 Ιουλίου 1198 Άαχεν, Γερμανία |
| Προκάτοχος | Ερρίκος ΣΤ΄ της Γερμανίας |
| Διάδοχος | Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν |
| Περίοδος | 1208 - 1212 |
| Προκάτοχος | Ερρίκος ΣΤ΄ της Γερμανίας |
| Διάδοχος | Ερρίκος Ζ΄ του Λουξεμβούργου |
Βασιλιάς της Βουργουνδίας | |
| Περίοδος | 1208 - 1215 |
| Προκάτοχος | Φίλιππος της Σουαβίας |
| Διάδοχος | Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν |
| Γέννηση | 1175 Μπράουνσβαϊγκ, Γερμανία |
| Θάνατος | 19 Μαΐου 1218 (43 ετών) Χάρτσμπουργκ, Γερμανία |
| Τόπος ταφής | Μπράουνσβαϊγκ, Γερμανία |
| Σύζυγος | Βεατρίκη της Σουαβίας Μαρία της Βραβάντης |
| Οίκος | Οίκος των Γουέλφων |
| Πατέρας | Ερρίκος ο Λέων |
| Μητέρα | Ματθίλδη της Αγγλίας |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Ο θείος του Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος όταν επέστρεψε από την Γ΄ Σταυροφορία τον υιοθέτησε και τον διόρισε κόμη της Υόρκης. Η νομιμότητα του διορισμού αμφισβητήθηκε από τους κατοίκους του Γιορκσάιρ που εμπόδισαν τον Όθων να μετέβη στην κομητεία.[4] Επισκέφτηκε το Γιορκσάιρ (1191) και συνέχισε να διεκδικεί τα έσοδα της κομητείας ακόμα και όταν έγινε βασιλιάς της Γερμανίας αλλά δεν τα εξασφάλισε ποτέ.[5] Δεν μπόρεσε επίσης να πάρει ούτε τα 25.000 ασημένια μάρκα που του άφησε ο Ριχάρδος στη διαθήκη του (1199).[6]
Ο Ριχάρδος Α΄ ο Λεοντόκαρδος ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για να παντρέψει τον ανεψιό του με τη Μαργαρίτα του Κεντ κόρη και διάδοχο του Βασιλιά της Σκωτίας Γουλιέλμου του Λέοντα.[7][8][9] Η Μαργαρίτα πήρε προίκα το Λοθιάν, ο Ριχάρδος ανέλαβε υπό την προστασία του τις κομητείες του Νορθάμπερλαντ και του Καρλάιλ, μετά την ενηλικίωση του Όθωνα θα ενσωματώνονταν στη Σκωτία.
Οι διαπραγματεύσεις σταμάτησαν τον Αύγουστο του 1198 όταν ο Γουλιέλμος ο Λέων γέννησε γιο και τα σχέδια για τη διαδοχή του Όθωνα ακυρώθηκαν. Μετά την αποτυχία να εξασφαλίσει τη Σκωτσέζικη διαδοχή στον ανεψιό του ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος σαν Δούκας της Ακουιτανίας έδωσε στον Όθων την Κομητεία του Πουατιέ.[10] Υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με το εάν ο Όθων δέχτηκε το Πουατιέ σαν αντάλλαγμα στην αδυναμία του να κυριαρχήσει στην Υόρκη ή αν ο Ριχάρδος το πρόσθεσε σαν επιπλέον δώρο.[11] Ο Όθων βρισκόταν στο Πουατιέ από τον Σεπτέμβριο του 1196 έως τα μέσα του 1197, στη συνέχεια ενώθηκε με τον θείο του Ριχάρδο που διόρισε επισκόπους στις κενές επισκοπές του Πουατιέ, του Λιμόζ και του Περιγκέ. Συμμετείχε στο πλευρό του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου στον πόλεμο που είχε ξεσπάσει με τον Βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο Αύγουστο, τον Οκτώβριο επέστρεψε στο Πουατιέ. Ο Γερμανός ιστορικός Τζεν Αχλέρ σε αναφορά σχετικά με τη ζωή του Όθων πριν το 1198 γράφει ότι ίσως είναι ο πρώτος αλλοδαπός βασιλιάς της Γερμανίας.[12]
Διεκδικητής βασιλιάς της Γερμανίας Επεξεργασία
.JPG)
Όταν πέθανε ο Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η πλειοψηφία των πριγκίπων του νότου εξέλεξε νέο βασιλιά της Γερμανίας τον μικρότερο αδελφό του Φίλιππο, ο Φίλιππος της Σουαβίας δωροδόκησε τους ευγενείς με πολλές υποσχέσεις και τίτλους.[13] Οι αντίπαλοι πρίγκιπες με τον Οίκο των Χοενστάουφεν συμμάχησαν με τον Ριχάρδο και αποφάσισαν να εκλέξουν έναν νέο βασιλιά από τον Οίκο των Γουέλφων. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Ερρίκος Ε΄ του Ρήνου έλλειπε σε Σταυροφορία, η επιλογή έπεσε συνεπώς στον ίδιο τον Όθων που αναγνωρίστηκε σύντομα από τους ευγενείς του βορρά, η εκλογή του έγινε από τους οπαδούς του στην Κολωνία (9 Ιουνίου 1198).[14]
Ο Όθων Δ΄ στέφτηκε νέος βασιλιάς στο Άαχεν, τη στέψη τέλεσε ο αρχιεπίσκοπος της Κολωνίας Αδόλφος της Άλτενα, αυτό είχε μεγάλη συμβολική σημασία επειδή μόνο ο αρχιεπίσκοπος της Κολωνίας μπορούσε να στέψει τον βασιλιά των Ρωμαίων.[15] [16] Η στέψη έγινε χωρίς τα αυτοκρατορικά διακριτικά που είχαν κατασχεθεί από τους Χοενστάουφεν. Η νέα εκλογή έφερε πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γαλλία, ο Φίλιππος της Σουαβίας συμμάχησε με τον Γάλλο βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο ενώ ο Όθων Δ΄ ήταν πάντοτε σύμμαχος με τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο και μετά τον θάνατο του με τον μικρότερο αδελφό του Ιωάννη τον Ακτήμονα.[17] Ο πάπας που ήταν αποφασισμένος να εμποδίσει με κάθε τρόπο να ενωθούν η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το Βασίλειο της Σικελίας με έναν μονάρχη βρήκε την ευκαιρία να επέμβει.[18] Ο Ιννοκέντιος Γ΄ υποστήριξε τον Όθων Δ΄ και συγκρούστηκε με τον Οίκο των Χοενστάουφεν.[19]
Αυτοκράτορας Επεξεργασία
Ο Όθων Δ΄ με τη σειρά του ήταν αποφασισμένος να προσφέρει στον πάπα ότι του ζητούσε, είχε την υποστήριξη του Ότακαρ Α΄ της Βοημίας που ήταν αρχικά οπαδός του Φιλίππου.[20] Ο Όθων Δ΄ απέκτησε υποστήριξη επιπλέον από τον Βάλντεμαρ Β΄ της Δανίας αλλά οι επιτυχίες του Φιλίππου ήταν μεγάλες και στέφτηκε ξανά βασιλιάς από τον αρχιεπίσκοπο της Κολωνίας.[21] Η θέση του Όθων Δ΄ χειροτέρευσε σημαντικά τα επόμενα χρόνια, οι περισσότεροι σύμμαχοι του τον είχαν εγκαταλείψει ανάμεσα τους και ο αδελφός του Ερρίκος. Ο Όθων Δ΄ ηττήθηκε, τραυματίστηκε σε μάχη και έχασε την υποστήριξη του πάπα, αποσύρθηκε στα εδάφη του στο Μπράουνσβαϊγκ και ο Φίλιππος παρέμεινε αναμφισβήτητα ο μοναδικός Γερμανός βασιλιάς. Ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ προσπάθησε να φέρει την ειρήνη ανάμεσα στις αντίπαλες πλευρές, ο Φίλιππος του υποσχέθηκε να τον παντρέψει με την κόρη του Βεατρίκη και να του δώσει σαν προίκα το Δουκάτο της Σουαβίας.[22] Ο Όθων Δ΄ αρνήθηκε, ο πόλεμος ήταν έτοιμος να ξεσπάσει ξανά αλλά ο Φίλιππος δολοφονήθηκε (21 Ιουνίου 1208).
Με τον θάνατο του Φιλίππου ο Όθων Δ΄ συμφιλιώθηκε με τους Χοενστάουφεν και πήρε σύζυγο την κόρη του Φιλίππου Βεατρίκη.[23] Σε ένα αυτοκρατορικό Συμβούλιο στη Φρανκφούρτη (11 Νοεμβρίου 1208) τον υποστήριξαν όλοι οι πρίγκιπες αφού υποσχέθηκε να μην διεκδικήσει αυτοκρατορικά δικαιώματα για τα παιδιά του.[24] Ο Όθων Δ΄ ξεκίνησε τις προετοιμασίες για τη στέψη του, υποσχέθηκε να αποδώσει στα Παπικά Κράτη όλες τις περιοχές που κατείχε ο Λουδοβίκος ο Ευσεβής όπως η Ανκόνα, το Σπολέτο, το Εξαρχάτο της Ραβέννας και το Δουκάτο της Πενταπόλεως.[25] Πέρασε από τη Βερόνα, τη Μόντενα και την Μπολόνια και έφτασε στο Μιλάνο, δέχτηκε το Σιδηρούν Στέμμα της Λομβαρδίας και τον τίτλο του βασιλιά της Ιταλίας (1208). Συναντήθηκε στο Βιτέρμπο με τον πάπα Ιννοκέντιο και στέφτηκε αυτοκράτορας στη βασιλική του Αγίου Πέτρου (21 Οκτωβρίου 1209), μετά εγκατέλειψε τη Ρώμη χάρη στις ταραχές που ξέσπασαν στην πόλη.[26]
Σύγκρουση με τον πάπα Επεξεργασία
Ο Ιννοκέντιος Γ΄ απαίτησε από τον Όθων Δ΄ να υπογράψει γραπτές παραχωρήσεις στα Παπικά κράτη, ζήτησε την εκλογή των επισκόπων σύμφωνα με τους εκκλησιαστικούς κανόνες χωρίς να κάνουν καμιά έκκληση στη Ρώμη.[27] Ζήτησε επίσης να παραδώσει ο Όθων στην εκκλησία όλα τα έσοδα από τις κενές εκκλησιαστικές επισκοπές που είχαν γεμίσει το αυτοκρατορικό θησαυροφυλάκιο.[28] Ο αυτοκράτορας έφυγε από τη Ρώμη και έφτασε βόρεια στην Πίζα (20 Νοεμβρίου 1209), εκεί πείστηκε από τους ευγενείς να απαρνηθεί τις υποσχέσεις που έδωσε στον πάπα.[29] Ο Όθων Δ΄ ήταν αποφασισμένος να αποκαταστήσει την αυτοκρατορική εξουσία στην Ιταλία ακυρώνοντας αυτά που είχε υπογράψει με τον πάπα. Αποφάσισε να αποκτήσει όλα τα εδάφη που είχε κάνει κατάσχεση η εκκλησία από τη Ματθίλδη της Κανόσα πριν από έναν αιώνα και να μην μετακινηθεί εναντίον του Φρειδερίκου Β΄ Χοενστάουφεν.[30] Έδιωξε τα παπικά στρατεύματα από την Ανκόνα και τη Σπολέτο και διεκδίκησε τις πόλεις σαν αυτοκρατορικά δώρα, ζήτησε από τον Φρειδερίκο Β΄ να του δώσει όρκο υποτέλειας από την Καλαβρία και την Απουλία, όταν ο Φρειδερίκος το αρνήθηκε ο Όθων τα έκανε κατάσχεση.[31] Ο Όθων Δ΄ βάδισε στη Ρώμη και ζήτησε από τον Ιννοκέντιο Γ΄ να ακυρώσει το Κονκορδάτο του Βορμς που είχε υπογράψει με τον αυτοκράτορα Ερρίκο Ε΄ και να αναγνωρίσει τα αυτοκρατορικά δικαιώματα σε όλα τα κενά δώρα.[32]
Επιστροφή στη Γερμανία Επεξεργασία
Οι πράξεις του αυτοκράτορα προκάλεσαν την οργή του Ιννοκέντιου που αφόρισε τον Όθων (18 Νοεμβρίου 1210).[33][34] Ο Όθων Δ΄ προσπάθησε κατόπιν να κατακτήσει τη Σικελία που κυβερνούσε ο Φρειδερίκος Β΄ υπό την κηδεμονία του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄. Η Γερμανική αριστοκρατία την ίδια εποχή ήταν όλο και περισσότερο εξοργισμένη με τον Όθων επειδή αδιαφορούσε στον βορά με αποτέλεσμα ο Βάλντεμαρ Β΄ της Δανίας να κυριεύσει όλη τη Βαλτική ακτή από το Χόλσταϊν μέχρι τη Λιβονία.[35] Την εποχή που βρισκόταν ο Όθων στη νότια Ιταλία οι δυσαρεστημένοι πρίγκιπες ανάμεσα τους οι αρχιεπίσκοποι από το Μάιντς και το Μαγδεβούργο με την υποστήριξη του Φιλίππου Β΄ της Γαλλίας και του πάπα αποφάσισαν να τον αποκηρύξουν. Σε Δίαιτα στη Νυρεμβέργη (1211) ο Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν εξελέγη βασιλιάς των Ρωμαίων.[36] Οι απεσταλμένοι του αυτοκράτορα εμφανίστηκαν στο "Δ΄ Λατερανό Συμβούλιο" και ζήτησαν από τον πάπα να ακυρώσει τον αφορισμό.[37] Ο Όθων Δ΄ δέχτηκε να δώσει υποτέλεια στον πάπα και να δεχτεί τις απαιτήσεις του ζητώντας συγχώρεση για την προηγούμενη συμπεριφορά του αλλά ο Ιννοκέντιος Γ΄ ήταν ανένδοτος στο θέμα της εκλογής του Φρειδερίκου Β΄ σαν αυτοκράτορα.[38]
Ο Όθων Δ΄ επέστρεψε στη Γερμανία και βρήκε την κατάσταση εχθρική μαζί του σε βαθμό απελπισίας, τον είχαν εγκαταλείψει όλοι οι πρίγκιπες που υποστήριζαν τον Φρειδερίκο Β΄.[39] Τα στρατεύματα του Φρειδερίκου απέφυγαν να συναντήσουν τους άνδρες του Όθωνα Δ΄, που πέρασαν από τις Άλπεις και έφτασαν στην Κωνσταντία.[40] Η Βεατρίκη είχε πεθάνει το καλοκαίρι του 1212 και ο Φρειδερίκος έφτασε στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 1212 με την υποστήριξη όλων των ευγενών, ο Όθων Δ΄ δραπέτευσε στην Κολωνία.[41] Η πλειοψηφία των πριγκίπων εξέλεξαν για δεύτερη φορά τον Φρειδερίκο Β΄ βασιλιά των Ρωμαίων (5 Δεκεμβρίου 1212).[42]
Η μάχη του Μπουβίν Επεξεργασία
Η υποστήριξη που είχε ο Φρειδερίκος Β΄ από τον Γάλλο βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο ανάγκασε τον Ιωάννη τον Ακτήμονα να ρίξει όλες τις δυνάμεις του για να βοηθήσει τον ανεψιό του Όθων. Μετά την καταστροφή του Γαλλικού στόλου από τους Άγγλους (1213) ο Ιωάννης ο Ακτήμων ξεκίνησε προετοιμασίες να επιτεθεί στη Γαλλία, ο Όθων Δ΄ βρήκε την κατάσταση αυτή σαν μεγάλη ευκαιρία για να κερδίσει τη χαμένη εξουσία του.[43] Ο Όθων συμμετείχε στην επίθεση που έκανε ο Ιωάννης ο Ακτήμονας μέσω του Λίγηρα, ο ίδιος ο Όθων έκανε επίθεση από τη Φλάνδρα με τη βοήθεια του κόμη. Οι τρεις στρατοί δυστυχώς δεν μπόρεσαν να συνεργαστούν κατάλληλα, ο Ιωάννης ο Ακτήμονας απογοητευμένος που η νίκη δεν ήρθε τόσο εύκολα όσο περίμενε οπισθοχώρησε, ο αυτοκρατορικός στρατός του Όθων συγκεντρώθηκε στις Κάτω Χώρες.[44]
Οι δύο στρατοί είδαν αιφνίδια ότι βρέθηκαν πολύ κοντά ο ένας με τον άλλον στις όχθες του ποταμού Μαρκέ κοντά στη γέφυρα του Μπουβίν, ο στρατός του Φιλίππου Β΄ απαριθμούσε 15.000 άντρες και οι αντίπαλοι του 25.000, οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν στη μάχη του Μπουβίν. Ακολούθησε σκληρή μάχη αλλά ο Ιωάννης ο Ακτήμονας, ο Όθων και οι σύμμαχοι τους συνετρίβησαν παρά την αριθμητική τους πλειοψηφία, ο Όθων βαριά τραυματισμένος μεταφέρθηκε έξω από τη μάχη και ο στρατός του οπισθοχώρησε.[45] Ακούγεται ότι ο Φίλιππος Β΄ βρήκε τον τραυματισμένο Όθωνα, του αφαίρεσε τα αυτοκρατορικά εμβλήματα και τα παρέδωσε στον Φρειδερίκο Β΄.[46]
Εκθρόνιση και θάνατος Επεξεργασία
Η μεγάλη νίκη επέτρεψε στον Φρειδερίκο να αποκτήσει το Άαχεν και την Κολωνία ενώ ο Όθων οπισθοχώρησε στο Μπράουνσβαϊγκ και δήλωσε παραίτηση από τον αυτοκρατορικό θρόνο (1215).[47][48] Ο αφορισμός του ακυρώθηκε και πέθανε στο "κάστρο του Χάρτσμπουργκ" αφού ζήτησε σκληρό θάνατο για να εξιλεωθεί από τις αμαρτίες του (19 Μαΐου 1218). Ο ιστορικός Καντόροβιτς περιγράφει το περιστατικό ως εξής "εκθρονίστηκε, έπεσε στο έδαφος, εξομολογήθηκε για τις αμαρτίες του και οι ιερείς τον μαστίγωσαν μέχρι που πέθανε. Αυτό ήταν το τέλος του πρώτου και τελευταίου αυτοκράτορα των Γουέλφων".[49]
Οικογένεια Επεξεργασία
Ο Όθων Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας παντρεύτηκε δύο φορές. Πρώτη σύζυγός του έγινε το 1209 η Βεατρίκη των Χοεστάουφεν, κόρη του Φιλίππου δούκα της Σουαβίας και της Ειρήνης Αγγελίνας, κόρης του Ισαάκιου Β΄ Άγγελου Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Αυτή απεβίωσε πρόωρα 3 έτη μετά τον γάμο (1212).[50]
Δεύτερη σύζυγος το΄Όθωνα Δ΄ έγινε το 1214 η Μαρία των Ρέγκιναρ, κόρη του Ερρίκου Α΄ δούκα της Βραβάντης και της Ματθίλδης της Λωρραίνης, κόρης του Ματθαίου κόμη του Μπουγιόν.[51] Δεν απέκτησε παιδιά από τους δύο γάμους του.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Bryce, σ. 206
- ↑ Abulafia, σ. 378
- ↑ Huffman 2000, σσ. 157–58
- ↑ Norgate 1887, σ. 373
- ↑ McLynn 2007, σ. 390
- ↑ Keefe 1983, σσ. 100–01
- ↑ Norgate 1887, σ. 341
- ↑ Keefe 1983, σσ. 100–01
- ↑ W. W. Scott: Margaret, countess of Kent, in: Oxford Dictionary of National Biography, vol. 36 (2004), σ. 633
- ↑ Norgate 1887, σ. 341
- ↑ Huffman 2000, σσ. 157–58
- ↑ Huffman 2000, σσ. 157–58
- ↑ Comyn, σ. 275
- ↑ Abulafia, σ. 378
- ↑ Abulafia, σ. 378
- ↑ Comyn, σ. 275
- ↑ Comyn, σ. 278
- ↑ Schulman, Jana, The rise of the medieval world, 500-1300, Greenwood, 2002, σ. 329
- ↑ Bryce, σ. 206
- ↑ Dunham, σ. 195
- ↑ Dunham, σ. 195
- ↑ Comyn, σ. 278
- ↑ Comyn, σ. 279
- ↑ Dunham, σ. 195
- ↑ Comyn, σ. 279
- ↑ Comyn, σ. 280
- ↑ Comyn, σ. 279
- ↑ Comyn, σ. 279
- ↑ Matthew, Donald, The Norman kingdom of Sicily, Cambridge University Press, 1992, σ. 308
- ↑ Dunham, σ. 196
- ↑ Dunham, σ. 196
- ↑ Dunham, σ. 196
- ↑ https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Pope_Innocent_III
- ↑ Abulafia, σ. 127
- ↑ Dunham, σ. 196
- ↑ Comyn, σ. 281
- ↑ Abulafia, σ. 127
- ↑ Abulafia, σ. 127
- ↑ Abulafia, σ. 381
- ↑ Abulafia, σ. 381
- ↑ Abulafia, σ. 381
- ↑ Abulafia, σ. 382
- ↑ Abulafia, σ. 382
- ↑ Smedley, Edward. The History of France, from the final partition of the Empire of Charlemagne to the Peace of Cambray. 1836, σ. 71
- ↑ Smedley, Edward. The History of France, from the final partition of the Empire of Charlemagne to the Peace of Cambray. 1836, σ. 72
- ↑ Abulafia, σ. 382
- ↑ Abulafia, σ. 382
- ↑ Comyn, σ. 283
- ↑ Kantorowicz, Ernst, Frederick II, σ.66
- ↑ Commire, Anne, ed. (8 October 1999). "Beatrice of Swabia (1198–1235)"
- ↑ Fryde, Natalie (2001). Why Magna Carta?: Angevin England Revisited
Πηγές Επεξεργασία
- Abulafia, David, The New Cambridge Medieval History, Vol. V: c. 1198-c. 1300, Cambridge University Press, 1999
- Bryce, James, The Holy Roman Empire, 1913
- Comyn, Robert. History of the Western Empire, from its Restoration by Charlemagne to the Accession of Charles V, Vol. I. 1851
- Dunham, S. A., A History of the Germanic Empire, Vol. I, 1835
- Huffman, Joseph Patrick (2000). "Richard the Lionheart and Otto IV: Itinerant Kingship and the City of Cologne". The Social Politics of Medieval Diplomacy: Anglo-*German Relations (1066–1307). University of Michigan Press. pp. 133–77.
- Keefe, Thomas K. (1983). Feudal Assessments and the Political Community Under Henry II and His Sons. University of California Press.
- McLynn, Frank (2007). Lionheart and Lackland: King Richard, King John and the Wars of Conquest. Vintage.
- Norgate, Kate (1887). England Under the Angevin Kings. Macmillan.
