Βικιπαίδεια

Αγία Θέκλα

Χριστιανή αγία του 1ου αιώνα

Η Ισαπόστολος Αγία Θέκλα (γενική: της Αγία Θέκλης), είναι Μικρασιάτισσα αγία της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας από το Ικόνιο, αναφερόμενη ως ακόλουθος του Αποστόλου Παύλου. Ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, έγινε ακόλουθος του Αποστόλου και κήρυξε και η ίδια μέχρι το μαρτύριό της, αποτελώντας την πρώτη γυναίκα Χριστιανή μάρτυρα. Για τον λόγο αυτό ονομάζεται Ισαπόστολος και Πρωτομάρτυς.[1]

Αγία Θέκλα
Πρωτομάρτυρας, Ισαπόστολος
Γέννηση30 μ.Χ.
Ικόνιο Μικράς Ασίας
Κοίμηση1ος αι. μ.Χ.
Τιμάται απόΟρθόδοξη Εκκλησία
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες
(και την Κοπτική)
Επισκοπικές Εκκλησίες
Εορτασμός24 Σεπτεμβρίου (Ορθόδ.)
23 Σεπτεμβρίου (Ρωμαιοκαθ.)
23 Θωθ (Κόπτες)
δεδομένα (π • σ • ε )
Απεικόνιση της Αγίας στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β΄ (περ. 1000)
Ο Παύλος και η Θέκλα κηρύττουν (τοιχογραφία του 6ου αιώνα που ανακαλύφθηκε σε σπήλαιο της Εφέσου).

Η βασική παράδοση της Εκκλησίας Επεξεργασία

Σύμφωνα με τις Πράξεις του Παύλου και της Θέκλης, η Θέκλα ήταν νεαρή και ευγενικής καταγωγής παρθένα από το Ικόνιο (τη σημερινή πόλη Κόνια της Τουρκίας), η οποία παρακολούθησε τον «λόγον περί παρθενίας» του Παύλου, υιοθέτησε τα διδάγματα αυτού του κηρύγματος και αποξενώθηκε από τον αρραβωνιαστικό της Θάμυριν και τη μητέρα της Θεόκλεια, που ήσαν ειδωλολάτρες. Κατά την παράδοση, καθόταν επί τρεις ημέρες στο παράθυρό της ακούγοντας τις διδαχές του Αποστόλου, καθώς εκείνος κήρυττε από τη γειτονική οικία του Ονησιφόρου. Βλέποντας αυτό, ο Θάμυρις στράφηκε προς τις Αρχές, συγκεκριμένα στον ηγεμόνα Καστίλιο, ώστε να τιμωρήσουν τον Παύλο και τη Θέκλα. Ο Καστίλιος τότε φυλάκισε και μετά απέλασε τον Παύλο.

Η Θέκλα σώθηκε με θαυματουργικό τρόπο από τη θανάτωση στην πυρά, με το ξέσπασμα μιας θύελλας, και ταξίδεψε μαζί με τον Παύλο μέχρι την Αντιόχεια της Πισιδίας. Εκεί κάποιος ευγενής με το όνομα Αλέξανδρος πόθησε τη Θέκλα και αποπειράθηκε να τη βιάσει. Η Θέκλα τον απέκρουσε, σχίζοντας κατά τη συμπλοκή τον μανδύα του και ρίχνοντας το διάδημά του από το κεφάλι του. Τη δίκασαν έτσι για επίθεση, και την καταδίκασαν να φαγωθεί από άγρια θηρία. Και πάλι όμως η Θέκλα σώθηκε με σειρά θαυμάτων, καθώς τα θηλυκά θηρία (και ειδικότερα οι λέαινες) την προστάτευσαν από τα αρσενικά. Στην Αντιόχεια επίσης η αγία βαπτίσθηκε Χριστιανή.[2][3]

Ξαναβρήκε τον Απόστολο Παύλο στα Μύρα και κατόπιν ταξίδεψε για να κηρύξει τον λόγο του Θεού, καθιστάμενη μια εμβληματική φυσιογνωμία, που ενθάρρυνε τις γυναίκες να τη μιμηθούν ζώντας μια ζωή αγνότητας και ακολουθώντας τον λόγο του Κυρίου.[4] Κατόπιν εγκαταστάθηκε στη Σελεύκεια της Κιλικίας (το σημερινό Σιλιφκέ της Τουρκίας). Σύμφωνα με μερικά χειρόγραφα των Πράξεων του Παύλου και της Θέκλης, έζησε σε ένα σπήλαιο στο εκεί «όρος Καλαμών» 72 έτη. Ωστόσο, κατά την άλλη βασική παράδοση της Εκκλησίας η Θέκλα πέρασε την υπόλοιπη ζωή της στο χωριό Μααλούλα της Συρίας. Απέκτησε το ιαματικό χάρισμα, πραγματοποιώντας πολλά θαύματα, αλλά παρέμενε υπό μόνιμο διωγμό. Μια φορά, καθώς οι διώκτες της κόντευαν να την πιάσουν, επικαλέσθηκε τον Θεό, οπότε ένα νέο πέρασμα ανοίχθηκε στο σπήλαιο, που έκλεισε πάλι πίσω της. Το πέρασμα και τα σπήλαια επιδεικνύονται ακόμα και σήμερα στη Μααλούλα, που είναι σημαντικό προσκύνημα. Σε ένα τελευταίο της ταξίδι, μπόρεσε να μεταβεί στη Ρώμη και να ξαπλώσει δίπλα στον τάφο του Παύλου.[5]

Πρόσθετες παραδόσεις και ερμηνείες Επεξεργασία

Οι Πατέρες της Εκκλησίας έχουν καταγράψει μερικές ακόμα παραδόσεις που αφορούν την Αγία Θέκλα. Ο Γρηγόριος Νύσσης γράφει (Λόγος 14 in Cant) ότι δια της ασκήσεως θυσίασε τον εαυτό της, νεκρώνοντας κάθε γήινη επιθυμία: ολόκληρος ο κόσμος φαινόταν νεκρός σε εκείνη, όπως και εκείνη για τον κόσμο (Γαλ. στ΄ 14). Ο Μακάριος Μάγνης λίγο μετά το 300 μ.Χ. γράφει ότι το μήνυμα του Χριστιανισμού ήταν «η Μάχαιρα (Ματθ. ι΄ 34) που αποκόπτει τις σχέσεις μεταξύ συγγενών (Ματθ. ι΄ 35), όπως απέκοψε τη Θέκλα από τη Θεόκλεια.» (Αποκριτικός, ii.7). Περί το 280, η Θέκλα απετέλεσε ένα από τα πρόσωπα στο Συμπόσιον του Μεθοδίου του Ολύμπου, όπου μαθαίνουμε ότι ήταν γνώστρια της κατά κόσμον φιλοσοφίας και διάφορων κλάδων της λογοτεχνίας, καθώς και ότι ήταν καλή αλλά ταπεινόφρων ομιλήτρια. Ο Μεθόδιος προσθέτει ότι διδάχθηκε τη θεία και την ευαγγελική γνώση από τον Παύλο, και ότι διακρινόταν για τις ικανότητές της στη θεολογία (Λόγος Η΄).

Ο βίος της Αγίας Θέκλης αναφέρεται συχνά στις αρχαιότερες Πράξεις των Μαρτύρων. Ο Ευγένιος, ένας μάρτυρας από την Τραπεζούντα την εποχή του Διοκλητιανού (284-305), μνημόνευε τη Θέκλα μαζί με τον Δανιήλ και τον Δαβίδ στις προσευχές του. Το προοίμιο στις Πράξεις του Πολυεύκτου (3ος αι.) αναφέρεται στις Θέκλα και Περπέτουα, και υπήρχαν ασφαλώς πολλές παρθενομάρτυρες που είχαν τη Θέκλα ως πρότυπο, όπως αναφέρεται συγκεκριμένα για την Αγία Ευγενία (180-192).

Η παρουσίαση του Παύλου στις Πράξεις του Παύλου και της Θέκλης ως κήρυκα του ασκητισμού που αποθαρρύνει τον γάμο, έρχεται σε αντίθεση με τη στάση του στις ποιμενικές επιστολές του (αυτές προς τον Τιμόθεο και τον Τίτο). Π.χ. στην Α΄ Επιστολή προς Τιμόθεο (δ΄ 1-3) ο Παύλος καταδικάζει ρητά οποιονδήποτε απαγορεύει τον γάμο. Μόνο στην Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους γράφει ότι «είναι καλό για έναν άνδρα να μη αγγίζει γυναίκα» (ζ΄ 1), ένα απόσπασμα που έχει χαρακτηρισθεί ως «ιδεολογικώς εγγύτερο στις Πράξεις του Παύλου και της Θέκλης». Από την άλλη, οι Πράξεις αυτές παρέχουν μια όψη της κατανοήσεως της διδασκαλίας του Παύλου τον συγκεκριμένο (2ο) αιώνα.

Τιμώντας τη μνήμη της Επεξεργασία

 
Η Αγία Θέκλα (φορητή εικόνα)
 
Το ιερό της Αγίας Θέκλας στη Λαττάκεια της Συρίας

Η ευρεία κυκλοφόρηση των Πράξεων του Παύλου και της Θέκλης στην πρωτοχριστιανική Ανατολή καταδεικνύει τη μεγάλη διάδοση της ιστορίας της Θέκλας και της λαϊκής αποδοχής της ως αγίας. Αποκλήθηκε «απόστολος και πρωτομάρτυρας μεταξύ των γυναικών», καθώς και «Ισαπόστολος». Αναφερόταν ευρύτατα ως πρότυπο ασκήτριας για τις γυναίκες. Κατά τον 4ο και τον 5ο αιώνα, η Θέκλα υμνολογήθηκε στην εκκλησιαστική γραμματεία ως υποδειγματική παρθένος και μάρτυρας από συγγραφείς ασκητισμού και θεολόγους, όπως ήταν οι Μεθόδιος του Ολύμπου, Γρηγόριος Νύσσης και Γρηγόριος ο Θεολόγος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά και εορτάζει τη μνήμη της στις 24 Σεπτεμβρίου, που στο πολιτικό ημερολόγιο αντιστοιχεί στις 7 Οκτωβρίου για όσες Εκκλησίες ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο.

Η μνήμη της αγίας άρχισε από νωρίς να τιμάται ιδιαιτέρως στη Σελεύκεια της Κιλικίας, στο Ικόνιο και στη Νικομήδεια, ενώ στη Δύση η τίμησή της εμφανίζεται από τον 4ο (το αργότερο) αιώνα. Η μικρή πόλη Σαμαλιέρ της Γαλλίας πιστευόταν ότι κατείχε λείψανά της. Δύο αμφισβητούμενης υπάρξεως Δυτικές άγιες με το όνομα «Τέκλα» (Tecla, της Ακυληίας και της Τεργέστης) είναι ουσιαστικά αντίγραφα της Αγίας Θέκλας.[6][7] Στο μαρτυρολόγιο του Βέδα, η μνήμη της εορτάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου, ημέρα που καθιερώθηκε ως η εορτή της σε όλο τον Δυτικό Χριστιανισμό, αν και το 1969 η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία την αφαίρεσε από το Εορτολόγιο «ελλείψει ιστορικών αποδείξεων».[8]

Το ιερό της Αγίας Θέκλας στο Σιλιφκέ Επεξεργασία

 
Η «Αγιά Τεκλά» στη Σελεύκεια
Κύριο λήμμα: Ναός της Αγίας Θέκλας (Σιλιφκέ)

Το σπήλαιο και ο υποτιθέμενος τάφος της Αγίας Θέκλας στο Σιλιφκέ (Σελεύκεια) είναι ένα από τα γνωστότερα στους προσκυνητές σε όλο τον κόσμο. Ο ίδιος ο Γρηγόριος ο Θεολόγος αποσύρθηκε για τρία έτη στο ιερό «της υμνούμενης νεαρής παρθένου Θέκλας»[9]. Η τοποθεσία περιγράφηκε από την Ηγερία ή Αιθερία περί το 385 μ.Χ.. Αναστηλώθηκε επανειλημμένα, μεταξύ άλλων από τον Αυτοκράτορα Ζήνωνα τον 5ο αιώνα, και σήμερα τα ερείπια του ιερού και τάφου αποκαλούνται «Αγιά Τεκλά Κιλισεσί» ή «Μεριαμλίκ».[10] Το ανώνυμο κείμενο του 5ου αιώνα με τίτλο Βίος και θαύματα της Αγίας Θέκλης επικεντρώνεται στην τοποθεσία αυτή.[11]

Ο τάφος της Αγίας Θέκλας στη Συρία Επεξεργασία

 
Η Μονή της Αγίας Θέκλας στο χωριό Μααλούλα

Στο ορεινό χωριό Μααλούλα, ένα ελληνορθόδοξο μοναστήρι, η Μονή της Αγίας Θέκλας, κτίσθηκε κοντά στον εντός του σπηλαίου τάφο της Αγίας Θέκλας, όπου μπορεί να φθάσει κάποιος από σκαλοπάτια σκαλισμένα στη βουνοπλαγιά, ενώ υπάρχει και πηγάδι με αγίασμα. Κατά την παράδοση, το βουνό άνοιξε θαυματουργικά για να προστατεύσει την Αγία από τους διώκτες της.

Στις 2 Δεκεμβρίου 2013, κατά τον Συριακό Εμφύλιο Πόλεμο, δώδεκα μοναχές απάχθηκαν από ισλαμιστές του Μέτωπο Αλ-Νούσρα, ενώ το μοναστήρι δέχθηκε βομβαρδισμό. Τρεις μήνες αργότερα οι αιχμάλωτες μοναχές ανταλλάχθηκαν με συγγενείς των ισλαμιστών και τον Απρίλιο του 2014 η τοποθεσία ανακαταλήφθηκε από τα συριακά κυβερνητικά στρατεύματα. Στις 30 Μαΐου 2018 ο πρωτοσύγγελος της Εκκλησίας Ηλίας Αντές ανακοίνωσε ότι το μοναστήρι θα αναστηλωνόταν πλήρως μέσα σε έναν μήνα από το Πατριαρχείο Αντιοχείας με τη βοήθεια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.[12] Η Μονή αποτελεί δημοφιλή θρησκευτικό προορισμό για Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο.[13]

Λείψανα της Αγίας στη Δράμα Επεξεργασία

Το ιερό λείψανο της Αγίας Θέκλης μεταφέρθηκε από τους Μικρασιάτες εξ Ικονίου που εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Δράμας και σήμερα φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Αγίων Ανάργυρων Δράμας. Η μνήμη της τιμάται πανηγυρικά στις 24 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.

Ναός στην Κωνσταντινούπολη Επεξεργασία

 
Η Αγία Θέκλα του Παλατίου των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης.

To σημερινό Ατίκ Μουσταφά Πασά Τζαμί είναι τέμενος που βρίσκεται στην περιοχή Αϊβάνσαράι (οι βυζαντινές Βλαχέρνες) της Κωνσταντινούπολης. Ταυτίζεται με προγενέστερο βυζαντινό ναό στην περιοχή των Βλαχερνών, που ήταν αφιερωμένος στη Αγία Θέκλα και ονομαζόταν Αγία Θέκλα του Παλατίου των Βλαχερνών.[14]

Μονή της Αγίας Θέκλας στη Λάρνακα Επεξεργασία

Κατά την παράδοση η Αγία Ελένη ίδρυσε τη Μονή της Αγίας Θέκλας που βρίσκεται στη Μοσφιλωτή, κοντά στη Λάρνακα της Κύπρου. Μετά την κατάκτηση του Αρμενικού Βασιλείου της Κιλικίας από τους Μαμελούκους της Αιγύπτου (1375), μέρος των λειψάνων της Αγίας Θέκλας μεταφέρθηκαν στην Κύπρο από τους Χριστιανούς και φυλάσσονται στη μονή αυτή μέχρι σήμερα.[15]

Στον Άγιο Μηνά της Κύπρου Επεξεργασία

Μια επιγραφή στη μνήμη της «μάρτυρος Θέκλης» στον ναό του Αγίου Μηνά στην Κύπρο, χρονολογούμενη από το β΄ μισό του 1ου αιώνα, ερμηνεύθηκε το 1915 ως απόδειξη για την ιστορική ύπαρξη της Αγίας.[16]

Η Κατακόμβη της Αγίας Θέκλας στη Ρώμη Επεξεργασία

Στα νότια της αρχαίας πόλεως της Ρώμης, κοντά στη Βασιλική του Αγίου Παύλου εκτός των Τειχών, υπάρχει η λεγόμενη «Κατακόμβη της Αγίας Θέκλας» του 4ου αιώνα, με τάφο που αποδίδεται στην Αγία. Αναφέρεται σε αρκετές αρχαίες και μεσαιωνικές πηγές (προσκυνηματικούς οδηγούς), που επισημαίνουν και την ύπαρξη ναού της Αγίας σε διπλανό λόφο, ερείπια του οποίου δεν έχουν εντοπισθεί. Τον Ιούνιο του 2010, σε έναν τοίχο της Κατακόμβης, αρχαιολόγοι του Βατικανού αφαίρεσαν με χρήση τεχνολογίας λέιζερ στρώσεις αργίλου και ασβεστόλιθου, και ανεκάλυψαν μια νωπογραφία του Αποστόλου Παύλου, «αναγνωρίσιμη από το λεπτό πρόσωπο και τη μαύρη μυτερή γενειάδα...» [17], που πιστεύεται ότι είναι η αρχαιότερη γνωστή εικόνα του Αγίου, χρονολογούμενη από τα τέλη του 4ου αιώνα.[18]

Οι ακόλουθες της Αγίας ως πρώιμο φεμινιστικό κίνημα Επεξεργασία

Η Αγία Θέκλα, με την αφοσίωσή της και την ιδιότητα της Αγίας, απέκτησε πολλές ακολούθους μεταξύ των γυναικών της Μικράς Ασίας και της Αιγύπτου. Αυτές εξύμνησαν την Αγία ως ένα είδος προστάτιδας της μεταφοράς κοινωνικής ισχύος στις γυναίκες: στις Πράξεις του Παύλου και της Θέκλης, η Αγία Θέκλα παρουσιάζεται να κηρύσσει σε άνδρες και να βαπτίζει η ίδια τον εαυτό της, δύο ενέργειες που μέχρι τότε στη σύντομη ιστορία του Χριστιανισμού γίνονταν μόνο από άνδρες.[19]

Το κίνημα αυτό μιμήσεως της Αγίας Θέκλας εκδηλωνόταν με τη διαβίωση ακολούθων της ως παρθένων μέσα σε νοικοκυριά, σε τάφους (όπως θρυλείτο ότι είχε πράξει η ίδια η Αγία) και σε κοινόβια. Πολλές άλλες ταξίδευαν μαζί σε περιοδείες, διηγούμενες τον βίο και τη θεία χάρη της Αγίας, ενώ άλλες έδιναν στις κόρες τους το όνομά της ή σκάλιζαν τη μορφή της πάνω στους τάφους τους και στα λυχνάρια τους.[20]

Πολιουχίες και ναοί Επεξεργασία

 
Τζανμπαττίστα Τιέπολο: «Η Αγία Θέκλη ελευθερώνουσα το Έστε εκ της πανώλης», 1758-59, καθεδρικός ναός του Έστε

Η Αγία Θέκλα αναφέρεται ως πολιούχος της Ταρραγόνας στην Καταλονία, όπου ο καθεδρικός ναός έχει παρεκκλήσιο αφιερωμένο σε εκείνη και υποτίθεται ότι τα δυο της χέρια είναι θαμμένα στο παρεκκλήσιο αυτό. Η ημέρα της εορτής της είναι η μεγάλη τοπική γιορτή. Ο αρχικός καθεδρικός ναός του Μιλάνου ήταν επίσης αφιερωμένος στην Αγία Θέκλα και το βαπτιστήριο μαζί με άλλα ερείπιά του είναι επισκέψιμα και σήμερα κάτω από τον σημερινό ναό. Ο καθεδρικός ναός του Έστε είναι και αυτός αφιερωμένος στην Αγία Θέκλα. Ο Λίβανος έχει 42 χριστιανικούς ναούς με το όνομα της Αγίας («Τάκλα») και ένας από τους παλαιότερους είναι εκείνος στη Masqa, στον Καζά του Ματν, με έτος ανεγέρσεως το 1695. Υπάρχει επίσης η Μονή Θέκλας (Ντέιρ Τακλά) στον νότιο Λίβανο.

Στη Συρία υπάρχει ελληνορθόδοξος ναός της Αγίας στην Νταράγια, προάστιο της Δαμασκού. Το 1849 ανακαλύφθηκε ένα σπήλαιο στην πόλη Λαττάκεια επί του οποίου αργότερα κτίσθηκε ιερό της Αγίας.

Στις ΗΠΑ υπάρχουν τρεις ρωμαιοκαθολικές ενορίες της Αγίας Θέκλας: στο Κλίντον του Μίσιγκαν (μητροπολιτική περιοχή του Ντιτρόιτ), στο Πέμπροουκ της Μασαχουσέτης (μητροπολιτική περιοχή της Βοστώνης) και στο Σικάγο.

Αρκετές πόλεις, χωριά και συνοικίες έχουν πάρει το όνομα της Αγίας, όπως:

Στην Ελλάδα Επεξεργασία

Τα χωριά:

Επίσης, η νησίδα Αγία Θέκλα Πάτμου.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Barrier, J.W., J.N. Bremmer, T. Niklas, A. Puig I Tàrrech: Thecla: Paul's disciple and saint in the East and the West, Bristol 2016
  • Eliott, J.K.: The Apocryphal New Testament: A Collection of Apocryphal Christian Literature in an English Translation, Oxford University Press, 1993
  • Johnson, Scott Fitzgerald: The Life and Miracles of Thekla: A Literary Study, Harvard University Press, 2006
  • MacDonald, D.R.: The Legend and the Apostle: The Battle for Paul in Story and Canon, Westminster Press, Philadelphia 1983
  • Kirsch, J.P.: Catholic Encyclopedia: «Sts. Thecla», τόμ. XIV, Robert Appleton Company, Νέα Υόρκη 1912
  • Ehrman, Bart D.: Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew, Oxford University Press, 2005
  • Davis, Stephen J.: The Cult Of Saint Thecla, Oxford University Press, 2001
  • Osiek, Carolyn: «The Cult Of Thecla: A Tradition Of Women's Piety In Late Antiquity» (βιβλιοκριτική), Journal of Early Christian Studies, τόμ. 11.3, σσ. 422-424 (2003). Web.


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Davis, Stephen J. (2002). «The Cult of St. Thecla: An Introduction into Women's Piety in Late Antiquity». The Journal of Religion 82 (4).
  2. ↑ J.K. Elliott: «Graphic Versions: Did non-biblical stories about Jesus and the saints originate more in art than text?», Times Literary Supplement, 14 Δεκεμ. 2018, σσ. 15-16
  3. ↑ Snyder, G.E. (2010): Remembering the acts of Paul, ProQuest Dissertations & Theses Global
  4. ↑ Osiek, Carolyn: «The Cult Of Thecla: A Tradition Of Women's Piety In Late Antiquity», Journal of Early Christian Studies, 11.3 (2003), σσ. 422-424. Web.
  5. ↑ James Keith Elliott, επιμ. (1999). The Apocryphal New Testament: a collection of apocryphal Christian literature in an English translation. Οξφόρδη: Clarendon Press. σελίδες 372-374. ISBN 978-0-19-826182-7. 
  6. ↑ Di Berardino, Angelo· Oden, Thomas C.· Elowsky, Joel C.· Hoover, James (2014). Encyclopedia of ancient Christianity. Istituto patristico Augustinianum (Rome). IVP. σελ. 731. ISBN 978-0-8308-2943-9. 
  7. ↑ «Church of the Virgins of Aquileia - Church». Arte.it. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2015. 
  8. ↑ «ABC News, "Once a Saint, Always a Saint?"». ABCNEWS.go.com. 
  9. ↑ De vita sua, 548–549.
  10. ↑ (Denkschriften der k. Akadem. der Wissenschaft. philos.-histor. Klasse, Βιέννη, τόμος XLIV, 6, 105-08)
  11. ↑ Kazhdan, A.P. (1991). The Oxford dictionary of Byzantium. Νέα Υόρκη: Oxford University Press. σελίδες 2033–2034. ISBN 978-0-19-504652-6. 
  12. ↑ «Ancient Orthodox Monastery of St. Thecla to be Restored in Syrian Maaloula | A Russian Orthodox Church Website». 
  13. ↑ «Russian worshipers visit ancient Orthodox monastery in Maaloula, Syria, before Easter». 
  14. ↑ Mathews, T.F., Hawkins, E.J.W., "Notes on the Atik Mustafa paşa camii in Istanbul and its frescoes", Dumbarton Oaks Papers 39 (1985), σσ. 125-134
  15. ↑ Монастырь Святой Первомученицы Феклы близ Ларнаки
  16. ↑ Ernst Sittig: Αρχ. Εφ. 1914, αναφερόμενο στο American Journal of Archaeology, 1915, σελ. 489
  17. ↑ Biblical Archaeology Review, Ιαν./Φεβρ. 2010, τόμος 36, No. 1, σελ. 18
  18. ↑ «Pope: Scientific analysis done on St. Paul's bones». guardian.co.uk. 29 June 2009. https://www.theguardian.com/world/feedarticle/8581822. Ανακτήθηκε στις 30 June 2009. 
  19. ↑ Dulk, Matthew D. (2012). «I permit no woman to teach except for Thecla: The curious case of the Pastoral Epistles and the "Acts of Paul" reconsidered». Novum Testamentum 54 (2): 176–203. doi:10.1163/156853612X628142. https://semanticscholar.org/paper/a74bee062860a37d1299f7cee820ebbd7beb50d4. 
  20. ↑ Davis, Stephen J. (2002). «The Cult of St. Thecla: An Introduction into Women's Piety in Late Antiquity». The Journal of Religion 82 (4). 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αγία_Θέκλα&oldid=10436405"