Αγωνιστική επιγραφή εκ Χαλκίδος

Η αγωνιστική επιγραφή της Χαλκίδας είναι ανάγλυφη επιγραφή και αξιόλογο επιγραφικό μνημείο που βρέθηκε τον Ιούλιο του 1897 στην θέση Τρύπα στην Χαλκίδα και κατατέθηκε στο Εθνικό Μουσείο. Σήμερα εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Χαλκίδας.

Η αγωνιστική επιγραφή της Χαλκίδας

Η επιγραφή σήμερα εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Χαλκίδας.

Περιγραφή

Η πλάκα έχει ύψος 80 εκατοστά, μήκος 1,69 μέτρα και πάχος 13 εκατοστά. Στο άνω άκρο υπάρχουν δύο τόρμοι που χρησίμευαν προς σύνδεση του λίθου. Εικονίζει τριάντα τρία στεφάνια που είναι αραδιασμένα σε τρεις οριζόντιες σειρές από ένδεκα στεφάνια η κάθε μία. Τα ένδεκα στεφάνια της επάνω σειράς είναι δάφνινα, τα ένδεκα στεφάνια της ενδιάμεσης σειράς είναι από κλαδιά βελανιδιάς, και τελικά τα ένδεκα στεφάνια της κάτω σειράς είναι πλεγμένα με κλαδιά ελιάς. Στο εσωτερικό των στεφανιών αναγράφονται τα ονόματα νικητών.

Περιεχόμενο της επιγραφής

Οι αγώνες είναι καταταγμένοι σύμφωνα με την τάξη και τις ηλικίες των αγωνισμένων αθλητών: παίδες πάνπαιδες, παίδες, έφηβοι, αγένειοι και άνδρες. Οι δε αγώνες είναι οι εξής: δόλιχος στάδιον, δίαυλος, πάλη, πυγμή, πανκράτιον, ίππιος, πένταθλον, οπλίτης, ίππω δίαυλος.

Τα ονόματα των νικητών είναι τα εξής:

παίδας πάνπαιδας δόλιχον Γλαυκίας Γλαυκίου	στάδιον Κλέων Χαριλέου -λ- Χαλκιδεύς	δίαυλον Αλεξίμαχος Θεοξενίδου Χαλκιδεύς	πάλην Ζώπυρος Θεοφάνου Αντιοχεύς	πυγμήν Αρτεμίδωρος Νικίου Αντιοχεύς	παγκράτιον Λεωνίδης Αρχελάου Χαλκιδεύς	παίδας δόλιχον Ποσειδώνιος Ξενοκράτου Χαλκιδεύς	στάδιον Βρόμιος Παραμόνου Χαλκιδεύς	δίαυλον Παράμονος Ξενοκράτου Χαλκιδεύς	πάλην Θεοκλής Αρχίου Χαλκιδεύς	πυγμήν Λεύκιος Καστρίκιος Λευκίου Ρωμαίος
παγκράτιον Θεοκλής Παυσανίου Χαλκιδεύς	εφήβων δόλιχον Αγέλαος Φίλωνος Χαλκιδεύς	στάδιον Τιμαρχίδης Λυσιστράτου Χαλκιδεύς	δίαυλον Ηρόφιλος Ζωίππου Χαλκιδεύς	ίππιον Απολλόδωρος Πύρρου Χαλκιδεύς	πάλην Πόπλιος Ωράριος Δέκμου Ρωμαίος	πυγμήν Διονύσιος Παραμόνου Χαλκιδεύς	παγκράτιον Εύκριτος Πυρρίχου Χαλκιδεύς	αγενείους στάδιον Ασκληπιάδης Εύχειρος Χαλκιδεύς	πένταθλον Φιλίνος Διονυσίου	πάλην Αρχίας Αρχίου Χαλκιδεύς
πυγμήν Μάαρκος Ερένιος Μαάρκου Ρωμαίος και Νίκανδρος Κλεογένου Χαλκιδέυς	παγκράτιον Αρτεμίδωρος Παυσανίου Χαλκιδεύς	άνδρας δόλιχον Πέριλλος Μνησιμάρχου Χαλκιδεύς	στάδιον Αύλος Κορνήλιος Αύλου Ρωμαίος	δίαυλον Μένανδρος Μνησιμάρχου Χαλκιδεύς	πένταθλον Μοσχίων Ερμαφίλου Χαλκιδεύς	πάλην Καλλικράτης Αμύντου Χαλκιδεύς	πυγμήν Ειρηναίος Αλεξάνδρου Αντιοχεύς και Φιλόνικος Λεωνίδου Χαλκιδεύς	πανκράτιον Ερμάφιλος Ερμαφίλου Χαλκιδεύς	άνδρας οπλίτην Πόπλιος Κοίγκιτος Τίτου Ρωμαίος	ίππων δίαυλον Ανδρόμαχος Δημητρίου Χαλκιδεύς

Ιστορική τοποθέτηση

Στην Χαλκίδα είχαν ιδρυθεί τα «Ηράκλεια». Η αγωνιστική αυτή γιορτή,κατά την οποία διεξάγονταν τα αναφερόμενα αθλήματα, είχε καθιερωθεί μαζί με την ίδρυση του τοπικού γυμνασίου από τον Τίτο Φλαμίνιο, προς τιμή του εαυτού του και του Ηρακλή. Το στεφάνι υπ΄ αριθμόν 32 αναφέρει ως νικητή τον Ρωμαίο Πόπλιο Κοίγκτιο Τίτο, ίσως γιου του Τίτου Κοιντίου Φλαμινίου.

Στην ίδια τοποθεσία βρέθηκαν αργότερα τρεις κορμοί αγαλμάτων, και θεμέλια μεγάλου οικοδομήματος. Επίσης κοντά στο σημείο που βρέθηκε η επιγραφή, φαίνονται οκτώ σειρές εδωλίων που είναι λαξευμένες στον βράχο. Φαίνεται λοιπόν ότι στο σημείο αυτό ήταν το στάδιο της αρχαίας πόλης, στο οποίο διοργανώθηκαν οι εν λόγω αγώνες. Την δαπάνη προς κατασκευή και ανίδρυση του μνημείου κατέβαλε ο αγωνοθέτης Δημήτριος Ανδρομάχου. Την επιγραφή λάξευσε ο Τιμαρχίδης, που πιθανώς να ταυτίζεται με τον Χαλκιδέα Τιμαρχίδη του Λυσιστράτου που τιμήθηκε με το υπ΄ αριθμό 14 στεφάνι στο άθλημα της σταδιοδρομίας.

Πηγές

• Αρχαιολογική Εταιρεία (1896–1897). Εφημερίς αρχαιολογική (έτη 1896, 1897). Αθήνα: Εκ του τυπογραφείου των Αδελφών Περρή. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2010.