Αδέσμευτη χώρα

Με τον διεθνή όρο Αδέσμευτη χώρα, (Non-Aligned State) όπως αυτός έχει καθιερωθεί και αναγνωρίζεται σήμερα από το Διεθνές Δίκαιο, χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε χώρα (κυρίαρχο κράτος) που ηθελημένα παραμένει έξω από κάθε σφαίρα επιρροής, κυρίως των δύο μεγάλων πολιτικών και στρατιωτικών συνασπισμών που χώρισαν τον κόσμο σε δύο στρατόπεδα, αποφεύγοντας παράλληλα κάθε πολιτική ή διπλωματική δέσμευση από και προς αυτούς.

Σημειώνεται ότι ο όρος αυτός δεν είναι απόλυτος, αλλά καθαρά πολιτικός και διπλωματικός και δεν έχει σχέση με τις όποιες δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες που έχει συνομολογήσει και επικυρώσει μία τέτοια χώρα και που συνεχίζουν να υφίστανται.

Γενικά

Γενικά οι Αδέσμευτες χώρες ακολουθούν πολιτική ουδετεροφιλίας που είναι τελείως διάφορο της ουδετερότητας. Η δε πολιτική της ουδετεροφιλίας, στις διεθνείς σχέσεις μιας αδέσμευτης χώρας μπορεί να εκδηλώνεται σε διάφορες μορφές, από τον ακραίο απομονωτισμό μέχρι και της ενεργού προσπάθειας σε διάφορους βαθμούς για την επίτευξη και εξασφάλιση κλίματος μιας παγκόσμιας ύφεσης.
Στην ουσία, η πολιτική αυτή των Αδεσμεύτων χωρών απορρίπτει τόσο την κομμουνιστική όσο και την δυτική ιδεολογία, παραμένοντας στο ενδιάμεσο αυτών, μη συμμετέχοντας σε στρατιωτικά σύμφωνα ή αποδοχές πολεμικών εξοπλισμών που προέρχονται από τους δύο συνασπισμούς.

Επιδιώξεις

Βασικές επιδιώξεις των Αδεσμεύτων χωρών, όπως αυτές έχουν συνομολογηθεί κατά καιρούς, είναι οι ακόλουθες δέκα:

1. Η εξασφάλιση ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των λαών.

2. Η καταπολέμηση της αποικιοκρατίας, του ιμπεριαλισμού και των φυλετικών διακρίσεων.

3. Ο σεβασμός της αυτοδιάθεσης των λαών καιι η ενίσχυση των επιδιωκόντων την ανεξαρτησία τους.

4. Η τήρηση της αρχής της μη επέμβασης και μη ανάμιξης ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά των χωρών.

5. Η προσπάθεια ανάπτυξης μιας νέας οικονομικής τάξης πραγμάτων που να αμβλύνει υπάρχουσες ανισότητες μεταξύ των βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών με υποανάτυκτες ή χώρες υπό ανάπτυξη.

6. Η χάραξη και εφαρμογή αδέσμευτης και ανεξάρτητης από τις Μεάλες Δυνάμεις εξωτερικής πολιτικής.

7. Η προσπάθεια εξασφάλισης κλίματος διεθνούς ύφεσης με την μεσολάβηση μετάξύ ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις (ΗΠΑ-Ρωσία) και τους αντιμαχόμενους συνασπισμούς.

8. Η προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης μέσω των αφοπλισμών και της αποδέσμευσης.

9. Η δημιουργία ενιαίου μετώπου προμηθευτών των πρώτων υλών που να δύναται να επιρράσει τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των βιομηχανικών κρατών με τις πρώην αποικίες τους. Και

10. Η προσπάθεια επίτευξης κατάστασης αυτάρκειας, αυτοδυναμίας, και αυτοεμπιστοσύνης έναντι των δυτικών χωρών.

Σημειώνεται ότι οι παραπάνω δέκα βασικές επιδιώξεις σήμερα έχουν μερικώς τροποποιηθεί.

Συλλογική κίνηση

Η συλλογική κίνηση των Αδεσμεύτων χωρών ξεκίνησε αμέσως μετά τον Β' Π.Π., όταν και εντάθηκε ο ψυχρός πόλεμος που τον ακολούθησε, στην οποία συμμετείχαν αρχικά χώρες της Ασίας και της Αφρικής στη συνέχεια και της Λατινικής Αμερικής και κατά το πλείστον πρώην ακοικίοκρατούμενες δημιοργώντας έτσι ένα κίνημα το λεγόμενο Κίνημα των Αδεσμεύτων.
Πρώτοι που συνέλαβαν την ιδέα της δημιουργίας κίνησης Αδεσμελυτων χωρών ήταν οι Ασιάτες ηγέτες Πάντιτ Νερού και Αχμέτ Σουκάρνο. Η κίνηση αυτή επιτεύχθηκε με μια μακρά σειρά διασκέψεων που ξεκίνησαν από το 1947 και 1949.

Τις μεγάλες διαφορές που παρατηρούνταν μεταξύ των αδεσμεύτων χωρών (μελών της κίνησης), τόσο σε έκταση ή πληθυσμό, όσο και επί θρησκευτικών και πολιτιστικών καταβολών, στην αρχή τις γεφύρωνε αφενός η κοινή αντιαποικιακή και αντιιμπεριαλιστική πολιτική και αφετέρου ο κοινός αγώνας για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη χωρίς κεφαλαιοκρατικές μεθόδους.

Διασκέψεις Αδεσμεύτων

Σημαντικότερες (επίσημες) διασκέψεις της κίνησης των Αδεσμεύτων ήταν:

1. Διάσκεψη του Κολόμπο (1954)

2. Διάσκεψη του Μπαντούγκ (1955)

3. Διάσκεψη του Βελιγραδίου (1961), λεγόμενη και 1η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

4. Διάσκεψη του Καΐρου (1964), λεγόμενη και 2η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

5. Διάσκεψη της Λουσάκας (1970), λεγόμενη και 3η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

6. Διάσκεψη του Αλγερίου (1973), λεγόμενη και 4η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

7. Διάσκεψη του Κολόμπο (1976), λεγόμενη και 5η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

8. Διάσκεψη της Αβάνας (1979), λεγόμενη και 6η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

9. Διάσκεψη του Ν. Δελχί (1983, λεγόμενη και 7η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

10. Διάσκεψη της Χαράρε (1986), λεγόμενη και 8η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

11. Διάσκεψη του Βελιγραδίου (1989), λεγόμενη και 9η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

12. Διάσκεψη της Τζακάρτας (1992, λεγόμενη και 10η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

13. Διάσκεψη της Καρθαγένης Ινδίας (1995), λεγόμενη και 11η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

14. Διάσκεψη του Ντέρμπαν (1998), λεγόμενη και 12η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

15. Διάσκεψη της Κουάλα Λουμπούρ (2003), λεγόμενη και 13η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

16. Διάσκεψη της Αβάνας (2006), λεγόμενη και 14η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

17. Διάσκεψη του Σαρμ Ελ Σεΐχ (2009), λεγόμενη και 15η Διάσκεψη κορυφής των Αδεσμεύτων

18 Εορτασμός πεντηκονταετηρίδας Αδεσμεύτων (2011) – Βελιγράδι.

Σύνολο Αδεσμεύτων

Τον Δεκέμβριο του 2011 επίσημα στον ΟΗΕ φέρονταν 120 ανεξάρτητα κράτη να δηλώνουν ως Αδέσμευτες χώρες. Στη δε κίνηση αυτών συμμετέχουν ως παρατηρητές τόσο ο ΟΗΕ όσο και πολλές άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμοί.

Σημειώσεις

• Η Ελλάδα δεν συμμετείχε ποτέ στη κίνηση των Αδεσμεύτων ούτε και ως παρατηρητής. Στις χώρες που δεν συμμετέχουν σ΄ αυτή, όσοι πολιτικοί έχουν αναφερθεί κατά καιρούς ότι ασκούν αδέσμευτη εξωτερική πολιτική αποτελούν προπαγάνδα, άνευ σοβαρότητας και μόνο για εσωτερική κατανάλωση.

Δείτε επίσης

• Κίνημα των Αδεσμεύτων

Πηγές

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.2ος, σελ.313.
• "Ιστορία του 20ου Αιώνα" τομ.6ος. Εκδ. Χρυσός Τύπος - Αθήνα
• "Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών" εκδ. UNESCO, τομ.2ος, σελ.675.
• Α. Ζιμπουλάκης Διεθνές Δίκαιο Αθήνα 1979, σελ.200 και 206.