Βικιπαίδεια

Αμνηστία για τους Πολωνούς πολίτες στη Σοβιετική Ένωση

Η αμνηστία για τους Πολωνούς πολίτες στη Σοβιετική Ένωση αναφέρεται σε μια εφάπαξ αμνηστία στην ΕΣΣΔ για όσους στερούνταν της ελευθερίας τους μετά τη σοβιετική εισβολή στην Πολωνία στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.[1] Η υπογραφή αμνηστίας από το Προεδρείο του Ανώτατου Σοβιετικού Δικαστηρίου στις 12 Αυγούστου 1941[2] είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή διακοπή των διωγμών Πολωνών πολιτών υπό τη σοβιετική κατοχή. Ο μαζικός διωγμός τους συνόδευσε την προσάρτηση το 1939 ολόκληρου του ανατολικού μισού της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο εναντίον της Πολωνίας.[3] Προκειμένου να αποπολωνοποιήσουν όλα τα νεοαποκτηθέντα εδάφη, το Σοβιετικό Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων (ΛΚΕΥ) μάζεψε και απέλασε μεταξύ 320.000 και 1 εκατομμυρίου Πολωνών υπηκόων στα ανατολικά μέρη της ΕΣΣΔ, των Ουραλίων και της Σιβηρίας σε μια ατμόσφαιρα τρόμου.[4] Υπήρξαν τέσσερα κύματα απελάσεων ολόκληρων οικογενειών με παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους σε φορτηγά τρένα από το 1940 έως το 1941. Το δεύτερο κύμα απελάσεων από τις σοβιετικές κατοχικές δυνάμεις σε όλη το Κρέσι (πολωνικά ανατολικά σύνορα), επηρέασε 300.000 έως 330.000 Πολωνούς, που στάλθηκαν κυρίως στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Καζακστάν. Η αμνηστία του 1941 απευθυνόταν συγκεκριμένα στα πολωνικά θύματα αυτών των απελάσεων.[5]

Αμνηστία για τους Πολωνούς πολίτες στη Σοβιετική Ένωση
Το ΛΚΕΥ δημοσιεύει εγγράφο από το Γκούλαγκ για έναν Πολωνό στρατιώτη και επιζώντα μέλη της οικογένειάς του, με ημερομηνία 7 Σεπτεμβρίου 1941
Στάδια εκκένωσης
1o ΣτάδιοΠάνω από 30.000 στρατιωτικό προσωπικό και περίπου 11.000 παιδιά εκκενώθηκαν από τις 24 Μαρτίου έως τις πρώτες μέρες του Απριλίου 1942
2ο ΣτάδιοΠάνω από 43.000 στρατιωτικό προσωπικό και περίπου 25.000 πολίτες εκκενώθηκαν δια θαλάσσης από τις 10 Αυγούστου έως την 1η Σεπτεμβρίου 1942

Η ευκαιρία για την εκκένωση Πολωνών πολιτών από την ΕΣΣΔ ήρθε με μια αξιοσημείωτη αντιστροφή της τύχης. Μετά την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, η ΕΣΣΔ αναγκάστηκε να πολεμήσει τον πρώην σύμμαχό της, τη Ναζιστική Γερμανία, και τον Ιούλιο του 1941 υπέγραψε τη συμφωνία Σικόρσκι-Μάισκι με την πολωνική εξόριστη κυβέρνηση. Η συνθήκη παραχώρησε αμνηστία για τους Πολωνούς πολίτες που απελάθηκαν εντός της Σοβιετικής Ένωσης.[6] Η εκκένωση από τον Στρατηγό Βουαντίσουαφ Άντερς διήρκεσε από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο του 1942. Πάνω από 110.000 Πολωνοί που διασώθηκαν από την πολωνική κυβέρνηση ταξίδεψαν στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων 36.000 γυναικών και παιδιών.[7] Ωστόσο, η πραγματική απόφαση για το ποιος θα θεωρούταν Πολωνός ανήκε στη σοβιετική πλευρά. Από την 1η Δεκεμβρίου 1941, η απελευθέρωση Πολωνών υπηκόων δεν περιελάμβανε πλέον μέλη των προπολεμικών μειονοτήτων. Όλοι οι Πολωνοουκρανοί, οι Πολωνολευκορώσοι και οι Πολωνοεβραίοι θεωρούνταν Σοβιετικοί και αποκλείστηκαν από την αμνηστία.[8]

Ιστορία Επεξεργασία

Η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Πολωνία το 1939,[9] διακόπτοντας τις σχέσεις με την πολωνική κυβέρνηση και καταπιέζοντας Πολωνούς πολίτες στα κατεχόμενα εδάφη. Το ξέσπασμα του σοβιετικού-γερμανικού πολέμου το 1941 και οι διαπραγματεύσεις Σικόρσι-Μάισκι[10] οδήγησαν στην αλλαγή των σοβιετικών πολιτικών απέναντι στους Πολωνούς, καθώς η επιείκεια ήταν απαραίτητη εάν οι Σοβιετικοί επρόκειτο να στρατολογήσουν και να δημιουργήσουν μια πολωνική δύναμη υπό τη διοίκηση τους. Στις 12 Αυγούστου του ίδιου έτους οι Σοβιετικοί εξέδωσαν αμνηστία για τους Πολωνούς πολίτες.[2]

Εκείνοι που μπορούσαν να αποδείξουν ότι ήταν Πολωνοί πολίτες μπόρεσαν να αποκαταστήσουν την υπηκοότητά τους (είχε ακυρωθεί μετά τις σοβιετικές εισβολές το 1939). Ωστόσο, δεν υπήρχε σαφής ορισμός της «πολωνικής ιθαγένειας» και τελικά οι Σοβιετικοί την περιόρισαν μόνο στην πολωνική εθνικότητα (η οποία κάλυπτε de facto ορισμένους Πολωνοεβραίους, αλλά όχι τους Ουκρανούς ή τους Λευκορώσους που ήταν πρώην πολίτες της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας).[11][12] Το διάταγμα δεν κάλυπτε άτομα που φυλακίστηκαν ή ήταν υπό έρευνα από τους Σοβιετικούς, και ήταν σύνηθες για τις «ειδικές περιπτώσεις» να απορρίπτεται η αμνηστία για τεχνικούς λόγους[13] ή ακόμη και να αρνούνται πληροφορίες σχετικά με την αμνηστία[14] ή τη δυνατότητα ένταξης στις πολωνικές δυνάμεις.[2] Επίσης, ορισμένοι διοικητές των στρατοπέδων εργασίας αρνήθηκαν να απελευθερώσουν Πολωνούς πολίτες που ήταν δουλοπάροικοί τους.[1] Σύμφωνα με ένα έγγραφο του ΛΚΕΥ της 1ης Αυγούστου, 381.220 άτομα επρόκειτο να καλυφθούν από την αμνηστία.[15][16] Ωστόσο, το γενικά αποδεκτό ποσοστό που απελάθηκε πάνω ήταν πάνω από 1,5 εκατομμύριο.[17][18][19][20][21][22]

 
Πολωνοί πρόσφυγες εκκενώθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση στην Περσία από τον Στρατηγό Βουαντίσουαφ Άντερς, 1942

Ο όρος αμνηστία επικρίνεται στην πολωνική ιστοριογραφία,[1][12] καθώς υπονοεί ότι η Σοβιετική Ένωση είχε νομική βάση για να διώξει Πολωνούς πολίτες (μερικοί από τους οποίους, για παράδειγμα, διώχθηκαν για «προδοσία της Σοβιετικής Ένωσης» - παρόλο που ήταν Πολωνοί πολιτών στο κράτος της Πολωνίας, χωρίς ποτέ να σπάσουν την πολωνική νομοθεσία[23]).

Ωστόσο, η Σοβιετική Ένωση ισχυρίστηκε ότι τα εδάφη που κατέλαβαν το 1939 ήταν ρωσικά και, βάσει δημοψηφίσματος που είχαν οργανώσει, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών ήταν επομένως Ρώσοι πολίτες. Ενώ οι επικριτές του Πολωνού πρωθυπουργού της εξόριστης κυβέρνησης, Βουαντίσουαφ Σικόρσκι, έκριναν ότι μια «αμνηστία» θα μπορούσε να χορηγηθεί μόνο από ένα κράτος στους πολίτες του και αυτοί οι πολίτες ήταν Πολωνοί. Ο Δρ. Γιούζεφ Ρέτινγκερ - για τον οποίο ο Άντονι Ήντεν είπε ότι μετά το Σικόρσκι ήταν το πιο σημαντικό πρόσωπο στις διαπραγματεύσεις - δήλωσε ότι η ευθύνη για τη χρήση της λέξης «αμνηστία» και όχι «απελευθέρωση» βαρύνεται εξ ολοκλήρου στην πολωνική πλευρά και όχι στους Ρώσους. Στα απομνημονεύματά του, ο Ρέτινγκερ γράφει. «Φοβάμαι ότι η ευθύνη για αυτό βαρύνει τους καλούς Πολωνούς διπλωμάτες, τον κ. Ποτουλίτσκι, ο οποίος συνέταξε αυτό το έγγραφο». Σύμφωνα με τον Ρέτινγκερ, ο Ποτουλίτσκι είχε χρησιμοποιήσει εσφαλμένα τη λέξη «αμνηστία» και όχι «απελευθέρωση» στο κείμενο της συνθήκης και δεν υπήρχε χρόνος να αλλάξει το έγγραφο πριν από την υπογραφή.[24]

Αφού ο Στρατός του Άντερς άφησε τη σοβιετική σφαίρα επιρροής, οι καταστολές προς τους Πολωνούς πολίτες επανήλθαν. Ο Στάλιν ανακάλεσε αποτελεσματικά την Αμνηστία στις 16 Ιανουαρίου 1943,[25] όταν όλοι οι Πολωνοί πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των εθνοτικών Πολωνών, ανακηρύχθηκαν και πάλι μέρος του πληθυσμού της Σοβιετικής Ένωσης.[26]

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Μικοουάιτσικ, Σ. (1948) The Pattern of Soviet Domination Σάμπσον Λόου, Marston & Co σελ. 17-19
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Πιεσακόφσκι, Τόμας (1990) The Fate of Poles in the USSR 1939–1989 Γκριφ, σελ.77. (ISBN 0-901342-24-6).
  3. ↑ Γιαν Τ. Γκρος (1997). Μπερντ Βέγκνερ, επιμ. Sovietisation of Poland's Eastern Territories. Berghahn Books. σελίδες 74–75. ISBN 1571818820. 
  4. ↑ Πιοτρ Βρούμπελ (2000). «De-Polonizing the territories newly incorporated into the USSR». The Devil's Playground: Poland in World War II. The Canadian Foundation for Polish Studies of the Polish Institute of Arts & Sciences. Price-Patterson Ltd. ISBN 0969278411. 
  5. ↑ Χόουπ, Μάικλ (2005). Polish Deportees in the Soviet Union. Λονδίνο: Veritas Foundation. ISBN 0-948202-76-9. From Foreword του Δρ. Τόμας Πιεσακόφσκι 1998 reprint with excerpts by Waldemar Wajszczuk. Δείτε επίσης: Ντέρεκ Κρόου, book review with excerpts. 
  6. ↑ Ταντέους Πιοτρόφσκι (2004). «Amnesty». The Polish Deportees of World War II: Recollections of Removal to the Soviet Union and Dispersal Throughout the World. McFarland. σελίδες 93–94, 102. ISBN 0786455365. 
  7. ↑ Άντζεϊ Σουγέτσκι (2004). «Near and Middle East: The evacuation of the Polish people from the USSR». Στο: Ταντέους Πιοτρόφσκι. The Polish Deportees of World War II: Recollections of Removal to the Soviet Union and Dispersal Throughout the World. McFarland. σελ. 97. ISBN 0786455365. 
  8. ↑ Μπαρμπάρα Πατλέβιτς (2007). «Ludność cywilna i sieroty polskie po "amnestii" 12 sierpnia 1941 r. [Ο γολγοθάς των πολιτών και των ορφανών μετά την Αμνηστία της 12ης Αυγούστου 1941]» (στα pl). Zesłaniec 32: 75. http://zeslaniec.pl/32/Patlewicz.pdf. 
  9. ↑ Zaloga, S.J. (2003) Poland 1939, Osprey (ISBN 1-84176-408-6)
  10. ↑ Χόουπ, Μ. (2005) Polish Deportees in the Soviet Union Veritas (ISBN 0-948202-76-9)
  11. ↑ Cienciala, M. (2007) Katyn A Crime Without Punishment Yale University (ISBN 978-0-300-10851-4) σελ. 139
  12. ↑ 12,0 12,1 Άπλμπαουμ, Α. GULAG A History (ISBN 0-14-028310-2) σελ. 407
  13. ↑ Krupa, M. (2004) Shallow Graves in Siberia Birlinn (ISBN 1-84341-012-5)
  14. ↑ Gross, J.T. & Gross, I. (Editors) War Through Children's Eyes Hoover Institution (ISBN 0-8179-7471-7) σελ. xxv
  15. ↑ Πόλιαν, σελ. (2004) Against their Will CEU Press (ISBN 963-9241-73-3) σελ. 118
  16. ↑ Brandeis.edu (2005), Poland Lectures. PDF, Lecture 17: Poland Under Occupation. Brandeis University, Library & Technology Services.
  17. ↑ Ντέιβις, N. (1986) God's Playground A History of Poland Volume II Clarendon (ISBN 0-19-821944-X) σελ. 451
  18. ↑ Πόλιαν, σελ. (2004) Against their Will CEU Press (ISBN 963-9241-73-3) σελ. 119
  19. ↑ Χόουπ, Μ. (2005) Polish Deportees in the Soviet Union, Veritas (ISBN 0-948202-76-9) σελ. 29
  20. ↑ http://www.remember.org/forgotten/
  21. ↑ Πιεσακόφσκι, Tόμας (1990) The Fate of Poles in the USSR 1939~1989 Γκριφ (ISBN 0-901342-24-6) σελ. 50-51
  22. ↑ Μικοουάιτσικ, Σ. (1948) The Pattern of Soviet Domination Sampsons, low, Marston & Co
  23. ↑ Ντέιβις, N. God's Playground Volume II σελ. 451 (ISBN 0-19-821944-X)
  24. ↑ Ρέτινγκερ, Γιούζεφ (1972). Memoirs of an Eminence Grise. σελ. 119 - 120: Sussex University Press. σελίδες 265. ISBN 0-85621-002-1. 
  25. ↑ Χεργκτ, K. (2000) Exiled to Siberia Crescent Lake (ISBN 0-9700432-0-1)
  26. ↑ Βόιγκτ, Φ.A. (1943) Πολωνία, Ρωσία και Μεγάλη Βρετανία

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αμνηστία_για_τους_Πολωνούς_πολίτες_στη_Σοβιετική_Ένωση&oldid=10505149"