Αναρχοκολεκτιβισμός

Ο αναρχοκολεκτιβισμός είναι ορολογία που πρωτοδιατυπώθηκε από τον Μιχαήλ Μπακούνιν. Είναι πολιτικός χώρος μες στο ευρύτερο πεδίο του ελευθεριακού σοσιαλισμού και βασίζεται στον ουτοπικό σοσιαλισμό του 19ου αιώνα.

Ο αναρχοκολεκτιβισμός είναι μία αντίληψη που θέλει τους ανθρώπους να τοποθετούν το κοινωνικό συμφέρον πάνω από το ατομικό και να επιδιώκουν τη συνεχή αλληλεγγύη μεταξύ της κοινότητας. Ο αναρχοκολεκτιβισμός, τμήμα της πολιτικής παράδοσης του «κοινωνικού αναρχισμού» (κατ' αντιδιαστολή με τον αναρχοατομικισμό), βασίζεται στις αξίες της αλληλεγγύης, της καλοσύνης και της συλλογικότητας, στο εσωτερικό μίας τοπικής κοινότητας. Παρουσιάζει πολλά αν όχι όλα τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας των τροφοσυλλεκτών της προϊστορίας. Οι αναρχοκολεκτιβιστές πιστεύουν στη δυνατότητα που έχει ο Άνθρωπος να είναι καλοσυνάτος. Φρονούν πως αυτή η καλοσύνη θα ακμάσει όταν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία και η ιδιωτική εκμετάλλευση των μέσων παραγωγής, η οποία επιφέρει τον ανθρώπινο εγωισμό και τον επιβλαβή και άσκοπο ανταγωνισμό. Έτσι όταν οι άνθρωποι οργανώνονται μεταξύ τους με βάση αυτήν την καλοσύνη δεν χρειάζονται καμία κυβέρνηση να τους ελέγχει και να τους ρυθμίζει.

Συνοπτικά ο κολεκτιβιστικός αναρχισμός (αναρχοκολεκτιβισμός) είναι μια μορφή άκρατου σοσιαλισμού (εξού και η άρνηση στη δικτατορία του προλεταριάτου), όπου κύρια στοιχεία της κοινωνικής οργάνωσης είναι η συλλογική κατοχή και διαχείριση των φυσικών πόρων από κάθε κοινότητα, η έμφαση στο κοινωνικό καθήκον και η διανομή των παραγόμενων αγαθών στα άτομα αναλόγως με την εργασία που παρείχαν (μέσω ενός μισθολογικού συστήματος). Ο αναρχοκολεκτιβισμός στοχεύει στην εγκαθίδρυση της αναρχίας μέσω μίας κοινωνικής επανάστασης της εργατικής τάξης. Απόρροια του αναρχοκολεκτιβισμού αποτελεί ο αναρχοκομμουνισμός, ο οποίος όμως δεν δέχεται καθόλου την ύπαρξη χρήματος ή μισθολογικού συστήματος.

Η αμοιβαιότητα

Η αμοιβαιότητα (μουτουαλισμός) είναι μία οικονομική θεωρία η οποία πρωτοδιατυπώθηκε από τον Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν, τον αποκαλούμενο και «πατέρα της αναρχίας», η οποία αντιτίθεται στην εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο. Είναι ένα σύστημα ισότιμης παραγωγής και ανταλλαγής, όπου οι άνθρωποι (κοινότητες, κολεκτίβες) συναλλάσσονται μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας τον παραγόμενο πλούτο έντιμα και χωρίς κέρδος. Άρα η κοινωνική αλληλεξάρτηση είναι τόσο δυνατή, ευεργετική και ορθή ώστε κανένας κυβερνητικός μηχανισμός δεν μπορεί να αντικαταστήσει την παρούσα αρμονία της κοινωνίας. Οι αναρχικοί ανέκαθεν θαύμαζαν την αμοιβαιότητα που παρατηρείται και αναπτύσσεται στις μικρές κοινότητες.

Ιστορικά η αμοιβαιότητα συνδέεται με τον Προυντόν, ο οποίος δεν ήταν εναντίον της ελεύθερης αγοράς και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, αλλά μόνο εναντίον της ύπαρξης κράτους και της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης από τους εργοδότες (π.χ. όπως είχε προσδιορίσει αυτή την εκμετάλλευση ο Καρλ Μαρξ, με την εργασιακή θεωρία της αξίας και την έννοια της υπεραξίας). Οι υποστηρικτές του Προυντόν προσπάθησαν να εφαρμόσουν τη θεωρία του μουτουαλισμού στη πράξη και κατασκεύασαν τράπεζες, «Αμοιβαίες Πιστωτικές Τράπεζες», οι οποίες χρέωναν τους πελάτες με τόκους τόσο μικρούς, ίσα-ίσα για να καλύπτουν τα έξοδα της τράπεζας και όχι για να αποκομίσουν κάποιο κέρδος. Ο αναρχοκολεκτιβισμός μπορεί να ιδωθεί ως μία μεταγενέστερη σύνθεση αμοιβαιότητας και κομμουνισμού, η οποία απέρριπτε τη μετεπαναστατική, κρατικιστική μεταβατική φάση προς τον κομμουνισμό την οποία αιτούνταν οι μαρξιστές (τη δικτατορία του προλεταριάτου).